Η πορεία προς τον αυταρχικό καπιταλισμό

Λίγοι θα μπορούσαν να φανταστούν ότι μετά τη μεγάλη ύφεση στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα θα ακολουθούσαν δέκα και πλέον έτη ταχύρρυθμης οικονομικής μεγέθυνσης στις περισσότερες περιοχές του κόσμου. Η Κίνα πρωταγωνίστησε στην πορεία αυτή. Πάνω από το 1/3 της μεγέθυνσης αυτής και σχεδόν 50% της αύξησης του διεθνούς εμπορίου σχετίζονται με τη δική της αναπτυξιακή έκρηξη. Με διακριτές τις εξαιρέσεις χωρών όπως η Γερμανία, η Ευρώπη αντιθέτως συνέχισε τη χαμηλή της πτήση. Στις ΗΠΑ, παρά την ικανοποίηση για την πορεία των αγορών, τη χαμηλή ανεργία και τη διάρκεια της οικονομικής μεγέθυνσης, μια προσεκτικότερη ματιά στα διαρθρωτικά δεδομένα δείχνει τελικώς μια χαμηλότερη πορεία σε σχέση με αυτό που προβλεπόταν δέκα χρόνια πριν, ένα φαινόμενο που ο γνωστός καθηγητής Larry Summers αποκαλεί secular stagnation. Οι ΗΠΑ διακρίνονται επίσης από μια ένταση των οικονομικών ανισοτήτων, γεγονός που τελικά ενισχύει πολιτικές εξελίξεις που υπονομεύουν τους θεσμικούς πυλώνες μιας χώρας που πάντα αποτελούσε παράδειγμα στα ζητήματα αυτά. Οι ΗΠΑ δεν είναι όμως πια και η χώρα των ευκαιριών, κι αυτό είναι η καθοριστικότερη ίσως αιτία που έφερε τον αυταρχικό και αντι-φιλελεύθερο (πολιτικά) Ντ. Τραμπ στην προεδρία. Στην Ευρώπη το τίμημα της χαμηλότερης ανισότητας φαίνεται να είναι ο πελιδνός ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης που παραπέμπει στη γνωστή οικονομική ασθένεια της «ιαπωνοποίησης», της οικονομικής στασιμότητας δηλαδή.

Η εικόνα της διεθνούς οικονομίας καθώς φεύγει η δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα είναι ελαφρώς καλύτερη από τις δυσμενείς προοπτικές που διαγράφονταν έξι μήνες πριν. Αυτό οφείλεται κυρίως στις ΗΠΑ όπου οι καταναλωτικές επιδόσεις συνεχίζουν να στηρίζουν την οικονομία, άγνωστο βέβαια για πόσο, καθώς οι επιχειρηματικές επενδύσεις δεν είναι αρκετές και η παραγωγικότητα δεν αναπτύσσεται με ταχύτητα. Στην Ευρώπη η Γερμανία ίσως να αναδεικνύεται ο αδύναμος κρίκος, καθώς η σχετική στασιμότητα του διεθνούς εμπορίου δεν ευνοεί την εξαγωγική μηχανή της Ευρώπης. Η Κίνα συνεχίζει το σταθερό 6%, με τα λιμάνια της να εξελίσσονται σε διεθνή οικονομικά κέντρα. Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κέντρο είναι πια εκεί. Με τη Σιγκαπούρη λίγο πιο κάτω και τη δυναμική νέα βιομηχανική δύναμη Ν. Κορέα.