Η πολλαπλότητα της ιδεολογίας

Ενας άνθρωπος ή μια κοινωνική ομάδα δεν κρίνονται πρωτίστως από την ιδεολογία τους. Ολοι πιστεύουμε στην ιδεολογία μας που συμπυκνώνει ό,τι καθένας θεωρεί καλό και δίκαιο. Η ιδεολογία είναι ένας αυτοχαρακτηρισμός και μάλιστα εξ ορισμού επαινετικός. Ο καθένας, έλεγε ο Τζον Λοκ, είναι προκατειλημμένος υπέρ του εαυτού του. Με την ιδεολογία μας δειχνόμαστε στον κοινωνικό περίγυρο. Αλλοίμονο, όμως, αν παίρναμε ό,τι ισχυρίζεται ο καθένας για τον εαυτό του τοις μετρητοίς, χωρίς να ερευνήσουμε αν εφαρμόζει αυτά που λέει ότι πρεσβεύει. Οτι πηγαίνει κάποιος τακτικά στην εκκλησία ή κραυγάζει στις διαδηλώσεις αυτά ή τα άλλα συνθήματα, δεν λέει απολύτως τίποτα για το ηθικό ποιόν του. Πέρα από την ιδεολογία βρίσκονται οι πράξεις, ατομικές ή συλλογικές. Υπάρχει ένας χρήσιμος εμπειρικός κανόνας: όσο πιο φωναχτά και αυτάρεσκα διακοινώνει κάποιος την «καλή του» ιδεολογία, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να θέλει να αποκρύψει ανόσια έργα. Ο ταρτουφισμός είναι ενδημικός στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Τον πρώτο λόγο στην αποτίμηση μιας ιδεολογίας έχουν πάντα τα αθώα θύματά της.

Η ιδεολογία είναι ένας αφηρημένος κώδικας που συγκεκριμενοποιείται με την κοινωνική του χρήση. Αν δεν γίνεται χρήση του, τότε εξαερώνεται σε κενολογία. Αν από τη χρήση παράγονται βλαβερά αποτελέσματα, τότε καμιά ιδεολογική λεπτολογία δεν ακυρώνει την απαξία τους. Υπάρχει ένας ολισθηρός κατήφορος για τις υποτιθέμενες «καλές» ιδεολογίες. Οι οπαδοί τους νομίζουν ότι η δική τους πίστη είναι η μόνη «αληθινή συνείδηση». Και διεκδικούν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν οποιοδήποτε μέσο για να πραγματώσουν τη δική τους αντίληψη ζωής, ήτοι να σώσουν διά της βίας τους «αδαείς» από την πλάνη τους. Δεν υπάρχει τέτοιο δικαίωμα. Τούτος είναι ο δρόμος προς το ανοιχτό και καθαρό έγκλημα. Ο ιεροεξεταστής έριχνε αιρετικούς στην πυρά πεπεισμένος ότι έσωζε την ψυχή τους. Ο Ροβεσπιέρος έπαιρνε αδιακρίτως κεφάλια στο όνομα της «αρετής». Η φλογερή πίστη δεν τους έκανε λιγότερο εγκληματίες. Το να θέλεις να σώσεις τον κόσμο από το «κακό» εύκολα γίνεται πρόφαση για να βιαιοπραγήσεις κατά αυτών που αρνούνται τη «σωτηρία» που θέλεις να τους επιβάλεις.