Στη σύγχρονη δημοκρατία δεν νοείται κατοχύρωση συνταγματικών δικαιωμάτων χωρίς την πρόβλεψη, κατά κανόνα, ανάλογων περιορισμών, καθ’ όσον το δικαίωμα ως νομικό μέγεθος δεν συνιστά απόλυτη ελευθερία και απαλλαγή από οιαδήποτε νομική δέσμευση. Χωρίς αμφιβολία η πανδημία θέτει το κράτος και τους πολίτες μπροστά σε μια πρωτόγνωρη και οδυνηρή πραγματικότητα, με έντονα χαρακτηριστικά ιδιότυπης κατάστασης πολιορκίας. Οι εκτενείς περιορισμοί στην άσκηση σημαντικών συνταγματικών δικαιωμάτων για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας δεν αποτελούν μόνο ελληνικό, αλλά παγκόσμιο φαινόμενο, που συνιστά μια αδιαμφισβήτητη πρόκληση για την προστασία των δικαιωμάτων αυτών τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Γίνεται γενικώς δεκτό ότι πρόκειται για συνταγματικά ανεκτές παρεκκλίσεις από την ομαλή λειτουργία του κράτους δικαίου, που συνιστούν κοινωνικό περιορισμό των ατομικών δικαιωμάτων. Ο περιορισμός αυτός απορρέει από την κοινωνική δέσμευση του ατόμου και την ανάγκη προστασίας του συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου, εν όψει του ότι το άτομο δεν αποτελεί ένα αυτοτελές και αυτόνομο ον, αλλά ετερόνομο και «κοινωνικό». Με άλλα λόγια, το δίκαιο κλήθηκε να αντιμετωπίσει τη βίαιη εισβολή μιας νέας πραγματικότητας στην καθημερινότητα του ανθρώπου, με πολλά στοιχεία και χαρακτηριστικά δανεισμένα ακόμη και από αυτή την «υπερφυσική» κατάσταση που περιγράφει στη «Μεταμόρφωσή» του ο Κάφκα. Συνεπώς ο νομοθέτης, χωρίς να παραγνωρίζει ούτε την ατομικότητα ούτε την κοινωνικότητα των δικαιωμάτων, όφειλε να αντιμετωπίσει τη νέα κατάσταση ως μια αιφνίδια και δυσμενή ανατροπή της κανονικότητας με σκοπό τη συντομότερη, κατά το δυνατόν, επάνοδο σε αυτή.
Αυτονόητο είναι ωστόσο ότι σε τέτοιες περιόδους δεν αρκούν οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις. Εξίσου επιτακτικά με την, κατά τα ανωτέρω, προστασία της «κοινότητας» ανακύπτει η υποχρέωση της πολιτείας να ενεργοποιήσει, κατά προτεραιότητα, την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου. Τούτο δε με σκοπό την ενεργητική παρέμβαση του κράτους στους όρους επιβίωσης των πολιτών, μέσω της αναγνώρισης και της ικανοποίησης συγκεκριμένων κοινωνικών δικαιωμάτων. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι σε περιόδους τέτοιων έντονων κρίσεων η ενεργοποίηση της αρχής αυτής, όπως προβλέπεται από το Σύνταγμα (άρθρο 25 παρ. 1), αποκτά έντονα στοιχεία δεσμευτικότητας προκειμένου να στηριχθούν και να ενισχυθούν οι πληττόμενοι από την πανδημία και να μην τεθεί σε κίνδυνο το βασικό στοιχείο μιας άλλης μορφής ομαλότητας και κανονικότητας: η κοινωνική συνοχή. Προσθέτως το κράτος οφείλει να ενεργοποιήσει άμεσα και μια άλλη αξίωση που μπορεί να έχει κατά το Σύνταγμα από όλους τους πολίτες: την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης (άρθρο 25 παρ. 4).
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
