Μια αποστροφή του Ουμπέρτο Εκο που στην ελληνική έκδοση του σχετικού δοκιμίου τιτλοφόρησε ολόκληρο τον τόμο έχει αποκτήσει μυθικές διαστάσεις στη δημόσια σφαίρα τα τελευταία τριάντα χρόνια. Γράφοντας βέβαια ότι «τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις» ο ιταλός διανοούμενος δεν εννοούσε ότι η ιστορία κάνει θερινές διακοπές: η δική του αναφορά διερευνούσε τη δυνατότητα της ενημέρωσης, την εγκυρότητα των ειδήσεων, την ποιότητα της δημοσιογραφίας σε συνδυασμό με την απόσταση κάποιου από το επίκεντρο των γεγονότων. Στα καθ’ ημάς ωστόσο η φράση έζησε τον δικό της βίο, έστω και out of context, καθώς έμοιαζε να περιγράφει εξαιρετικά μια διαφορετική συνθήκη, ελληνική πρωτίστως, αλλά και διεθνή ταυτόχρονα: τις δεκαετίες της ευημερούσας ομαλότητας που διαδέχθηκαν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η πλειονότητα των πολιτών της δυτικοευρωπαϊκής κοινωνίας μπορούσε να προσβλέπει σε αδιατάρακτο ελεύθερο χρόνο για το καλοκαίρι της. Ο Αύγουστος της ραστώνης ισοδυναμούσε με τη διάχυτη βεβαιότητα ότι όλοι μπορούσαν να αναχωρήσουν για τα «μπάνια του λαού» χωρίς να ανησυχoύν όχι για πολέμους, χρεοκοπίες ή καταρρεύσεις, αλλά ούτε καν για μικρής εμβέλειας εκπλήξεις από την εθνική τους κυβέρνηση, σύμφωνα με το νόημα της αποστροφής του Ανδρέα Παπανδρέου. Στην προοπτική της μακράς διάρκειας, η σχόλη, κάποτε προνόμιο των ανώτερων στρωμάτων, είχε εκδημοκρατιστεί. Οι τεχνολογικές και οικονομικές μεταβολές του 20ού αιώνα που κατέστησαν ωστόσο εφικτή την καθιέρωση των διακοπών μοιάζουν από ένα σημείο και μετά να υπονομεύουν θεμελιώδεις παραμέτρους τους. Ο μεγάλος μετασχηματισμός του εργασιακού τοπίου προς πιο ευέλικτες μορφές εργασίας κατατέμνει και περιορίζει τον ελεύθερο χρόνο∙ η παγκοσμιοποιημένη οικονομία διευρύνει τις ανισότητες∙ η κατίσχυση της μεγιστοποίησης του κέρδους οδηγεί στην ιδιοποίηση και τον εκχρηματισμό δημόσιων χώρων∙ η κλιματική κρίση εκδηλώνεται με καταστροφικά φαινόμενα και οι απρόβλεπτες συνέπειές της προσθέτουν έναν παράγοντα κινδύνου στις επιλογές προορισμών παραθερισμού. Αν τα ελληνικά καλοκαίρια μετά την πανδημία ταυτίστηκαν αρχικά με την ευφορία της εξόδου από τον εγκλεισμό ή την προσδοκία ενός τουριστικού κύματος που θα αντέστρεφε τις τάσεις της δεκαετίας των μνημονίων, μια δεύτερη ανάγνωση θα υποδείκνυε την ταυτόχρονη ένταξή τους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο όπου ο προβληματισμός ως προς την ποιότητα των διακοπών ενεργοποιεί αισθήματα συνυφασμένα με την επαγγελματική καθημερινότητα (άγχος, αγωνία, επισφάλεια) ωθώντας τις διαθέσεις στην επικράτεια της δυσθυμίας. Χωρίς να εξιδανικεύει κανείς το παρελθόν ή να προκαταλαμβάνει το μέλλον, δεν μπορεί να μην παρατηρήσει ότι πέρα από τον διάλογο γύρω από το διεθνώς μεταβαλλόμενο πολιτικό τοπίο ή τη δυναμική της τεχνητής νοημοσύνης, η μικρογραφία του πόσο μεταβατική είναι η εποχή μας βρίσκεται στον Αύγουστο.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
