Τι το κοινό έχουν αλήθεια Τουρκία, Ην. Βασίλειο, Ουγγαρία, Ρωσία και ΗΠΑ; Φαινομενικά κανένα. Κι όμως, όλες αυτές οι χώρες συνδέονται με κάτι πολύ σημαντικό εκτός από τις εθνοδεξιές κυβερνήσεις που έχουν: υπήρξαν (πρώην) αυτοκρατορίες ή οιονεί αυτοκρατορίες και νοσταλγούν βαθύτατα την αυτοκρατορία, την ισχύ και τη δόξα τους. Υποφέρουν από την κατάρα της Ιστορίας και της Αυτοκρατορίας, όπως έλεγε ένας καθηγητής μου στο LSE (L. Shapiro). Πάρτε το Ην. Βασίλειο πρώτα απ’ όλα. Οδηγήθηκε εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) λόγω της βαθύτατης νοσταλγίας της Αυτοκρατορίας. Ο βαθύτερος λόγος για το διαβόητο Brexit βρίσκεται ακριβώς εδώ. Η πεποίθηση μεγάλου τμήματος, κυρίως του Συντηρητικού Κόμματος αλλά όχι μόνο, ότι η Βρετανία μπορεί να ξαναγίνει παγκόσμια δύναμη (global power) όπως επί Αυτοκρατορίας, κάτι βεβαίως που δεν θα μπορούσε να πράξει ως χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αφού η ίδια η Ενωση φιλοδοξεί να καταστεί ως συλλογική οντότητα παγκόσμια δύναμη. Βέβαια ρεαλιστικές προοπτικές για κάτι τέτοιο στον σημερινό κόσμο δεν υπάρχουν για το Ην. Βασίλειο, αλλά η νοσταλγία, φαντασίωση είναι εξόχως ισχυρή και με διάφορα εθνολαϊκιστικά επιχειρήματα σπείρεται και στο εκλογικό σώμα. Ετσι το Ην. Βασίλειο που στις αρχές της δεκαετίας του 1960 «έχασε μια Αυτοκρατορία και ψάχνει για έναν ρόλο» (Ντ. Ατσεσον), φαντασιώνεται ότι θα τον βρει με την επιστροφή στο παρελθόν. Αλλά εις μάτην. Δεν υπάρχει οδός επιστροφής (βλέπε R. Saunders, «The Fantasy of Global Britain», «New Statesman», 11-17 Οκτωβρίου 2019). Ωστόσο η μνήμη, νοσταλγία της Αυτοκρατορίας παραμένει ισχυρή και διαμορφώνει πολιτικές στάσεις και συμπεριφορές.
Η Ουγγαρία είναι μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση. Εχει πίσω της την Αυστρο-Ουγγρική Αυτοκρατορία. Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου όμως και με τη Συνθήκη του Τριανόν (4 Ιουνίου 1920 – επέτειος 100 χρόνων εφέτος) η (τότε) Ουγγαρία έχασε περίπου τα δύο τρίτα του εδάφους και του πληθυσμού της. Σήμερα με την ακροδεξιά κυβέρνηση του Β. Ορμπαν η μνήμη της Αυτοκρατορίας – αν και 100 χρόνια μετά – παραμένει ισχυρή και διαμορφώνει σε σημαντικό βαθμό την εξωτερική πολιτική της χώρας. Ο Ορμπαν δημοσιεύει χάρτες με τα όρια της Αυτοκρατορίας που περιλαμβάνουν μέχρι και την Κροατία, μέρος της Ρουμανίας κ.λπ. Ενώ οι σχέσεις της χώρας με Ρουμανία, Κροατία, Ουκρανία κ.ά. βρίσκονται σε ένταση (λόγω προβλημάτων με ουγγρικές μειονότητες στις χώρες αυτές). Και, όπως είπε πρόσφατα ο Ορμπαν, θα ήθελε πολύ να αναθεωρήσει τη Συνθήκη του Τριανόν και να αναβιώσει την Αυτοκρατορία (και) ως πολιτιστική οντότητα. Ονειρα και φαντασιώσεις, αλλά εξόχως επικίνδυνα.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
