Με την Τουρκία να απομακρύνεται αξιακά από την Ευρώπη και τη Δύση και την προοπτική ένταξης της χώρας αυτής στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) κάτω από τις κρατούσες συνθήκες να έχει, ως φαίνεται, ακυρωθεί, η Ελλάδα έχει εκ των πραγμάτων αναδειχθεί στο ανατολικό σύνορο της Ευρώπης/ΕΕ. Τα ελληνικά ανατολικά σύνορα, τα σύνορα δηλαδή με την Τουρκία, είναι και σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και αυτό αναγνωρίζεται τώρα από την ευρωπαϊκή πολιτική και θεσμική ηγεσία. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανοιχτά ονόμασε την Ελλάδα τον περασμένο Μάρτιο (με αφορμή την πρόκληση που επιχείρησε η Τουρκία εργαλειοποιώντας πρόσφυγες και μετανάστες στον Εβρο) ως την «ασπίδα» (shield) των συνόρων της Ευρώπης. Ενώ ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν βλέπει τις προκλήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο ως προσβολή στην ευρωπαϊκή κυριαρχία (όπως άλλωστε και τις έκνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ). Αντίθετα με τα ανατολικά μας σύνορα, τα βόρεια σύνορά μας είτε έχουν γίνει «εσωτερικά σύνορα» της Ενωσης (Βουλγαρία), ή πρόκειται να γίνουν εάν και όταν Β. Μακεδονία και Αλβανία – χώρες που βρίσκονται στο στάδιο ενταξιακών διαπραγματεύσεων – ενταχθούν τελικά στην Ενωση ως πλήρη μέλη. Εσωτερικά σύνορα της Ενωσης είναι φυσικά και τα δυτικά μας θαλάσσια σύνορα με την Ιταλία. Από την άλλη μεριά, βέβαια, γεωγραφικά και πολιτιστικά η Ελλάδα είναι στο μεταίχμιο Δύσης και Ανατολής (γι’ αυτό και κάπως αβέβαιη ως προς τον προσανατολισμό της).
Εχει ιδιαίτερη σημασία να επισημανθεί εδώ ότι η νομική τάξη της Ενωσης (Συνθήκες όπως αυτή της Λισαβόνας κ.ά.) αναγνωρίζουν αυτή τη βασική διάκριση ανάμεσα σε «εσωτερικά σύνορα» και εξωτερικά σύνορα. Μάλιστα η Συνθήκη ορίζει την εσωτερική αγορά ως «έναν χώρο χωρίς εσωτερικά σύνορα» (άρθρο 26 της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ – ΣΛΕΕ), ενώ η ίδια Συνθήκη αναφέρεται στην «ανάγκη προοδευτικής δημιουργίας ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων» σε ό,τι αφορά τις μεταναστευτικές ροές (άρθρο 77 ΣΛΕΕ). Από την άλλη μεριά, η κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας της ΕΕ (ΚΕΠΠΑ) περιλαμβάνει την προστασία των εξωτερικών συνόρων και διαφύλαξη της ακεραιότητας (integrity) της Ενωσης στους βασικούς της στόχους (άρθ. 21 ΣΕΕ). Αλλά και μια μεγάλη δέσμη άλλων κανονισμών, όπως για την αλιευτική πολιτική, το τελωνειακό έδαφος κ.λπ., αναφέρονται ή υπονοούν τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ ως στοιχείο καθορισμού της κυριαρχίας της. Στο βάθος της ενωσιακής προοπτικής είναι η ολοσχερής κατάργηση των εσωτερικών συνόρων ως πολιτικής διαχωριστικής γραμμής (όχι ως πολιτιστικής ή εθνικού προσδιορισμού).
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
