Η δημοκρατία είναι πολύτιμη, η δημοκρατία είναι εύθραυστη

Σε μια χαρακτηριστική αποστροφή της ομιλίας του κατά την τελετή ορκωμοσίας, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ανέφερε πως «η δημοκρατία είναι πολύτιμη, η δημοκρατία είναι εύθραυστη, και σήμερα, φίλοι μου, η δημοκρατία νίκησε», θέλοντας έτσι να δώσει το στίγμα της προεδρίας του. Είχαν προηγηθεί η εισβολή στο Καπιτώλιο από εξτρεμιστικά στοιχεία, ένα δίμηνο αντεγκλήσεων και αμφισβήτησης του εκλογικού αποτελέσματος από τον Τραμπ και βέβαια οι προεδρικές εκλογές σε ένα άκρως πολωμένο κλίμα. Στη δε προεδρία Τραμπ η δημοκρατία και τα θεσμικά της αντίβαρα δοκιμάστηκαν αρκετές φορές, άλλες φορές με επιτυχία και άλλες όχι. Ωστόσο φαινόμενα ριζοσπαστικοποίησης που προϋπήρχαν στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος ενεργοποιήθηκαν και ενισχύθηκαν, όπως φάνηκε σε αρκετές περιπτώσεις, με αποκορύφωμα τα γεγονότα που ακολούθησαν τη δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ, όπως βέβαια και την εισβολή στο Καπιτώλιο. Ο τυχοδιώκτης Τραμπ έκλεινε το μάτι στην υπέρμετρη χρήση βίας από τους αστυνομικούς, μιλώντας το περασμένο καλοκαίρι για τον νόμο και την τάξη, και λίγους μήνες μετά παρακινούσε τους ψηφοφόρους του να αντιταχθούν στην επικύρωση της νίκης Μπάιντεν, αναιρώντας στην πράξη τον νόμο και την τάξη.

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, μεταξύ άλλων, αμφισβήτησε την επιστήμη (ακόμα και τον SARS-CoV-2 από τον οποίο τελικά ασθένησε), προσπάθησε να αναιρέσει με νόμους την επένδυση και απορρόφηση μεταναστών από όλον τον κόσμο (εκ των βασικών συστατικών της επιτυχίας των ΗΠΑ) και τουιτεροποίησε την πολιτική, όχι μόνο προκαταλαμβάνοντας αποφάσεις και αξιωματούχους μέσω των social media αλλά και εκπέμποντας έναν λαϊκιστικό, ρηχό και εύπεπτο δημόσιο λόγο. Είναι χαρακτηριστικό ότι άτομα που βρίσκονταν στο κοινωνικό περιθώριο, με μικρό αριθμό ακολούθων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έφτασαν τους 1+ εκατομμύριο ακολούθους, πολλαπλασιάζοντας την απήχησή τους ώστε να προωθούν το κεντρικό αφήγημα Τραμπ, που στον πυρήνα του ήταν αντισυστημικό (κόντρα σε κάθε είδους κατεστημένο, συμπεριλαμβανομένου του ρεπουμπλικανικού), ρατσιστικό, φοβικό απέναντι στη διαφορετικότητα, καταγγελτικό και επιθετικό έναντι της άλλης άποψης. Ο Τραμπ εκμεταλλεύθηκε ένα ισχυρό συντηρητικό ιδεολογικό ρεύμα που σοβούσε από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, εκφράστηκε με κάποιον τρόπο από το Κίνημα του Τσαγιού της Σάρα Πέιλιν και επανέκαμψε δυναμικότερα σε πιο φονταμενταλιστική μορφή μετά το 2016.