Ο Ελαιώνας είναι μια περιοχή στην καρδιά του Λεκανοπεδίου, ανάμεσα στον Δήμο Αθηναίων και σε άλλους τέσσερις δήμους της Δυτικής Αττικής. Στη διάρκεια των ετών διαμορφώθηκε εκεί μια κατάσταση που σήμερα δείχνει εκτός ελέγχου. Ιδιαιτέρως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εξελίχθηκε σταδιακά, και με τρόπο άναρχο, όχι μόνο σε περιοχή εγκατάστασης των πιο ετερόκλητων παραγωγικών δραστηριοτήτων και επιβίωσης των πιο αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων, αλλά και σε χώρο εναπόθεσης κάθε είδους αστικών αποβλήτων από τα οποία θα έπρεπε να απαλλαγεί η «επίσημη» πόλη και η εικόνα της. Ο Ελαιώνας αποτελεί σπάνια περίπτωση διεθνώς χωρικών ανισοτήτων και περιβαλλοντικής ερημοποίησης ενός κεντρικού αστικού χώρου, εκτός της ρύθμισης του επίσημου κράτους. Είναι περίπτωση ίσως μοναδική, όχι μόνο για θέση του, αλλά και για την πανάρχαια ιστορία του και τη μνήμη της οποίας είναι φορέας. Δεν υπάρχει τίποτα πιο συγκλονιστικό για τον αγουροξυπνημένο Αθηναίο από μια βόλτα το πρωί της Κυριακής στο πιο ανοίκειο περιβάλλον της αθλιότητας, στο εβδομαδιαίο παζάρι ρακοσυλλεκτών στον άξονα της Αγίας Αννης και στις παρυφές της, τρία χιλιόμετρα απόσταση από τον Παρθενώνα. Ο Ελαιώνας είναι μια πολεοδομική, οικονομική και κοινωνική πρόκληση στην οποία προτιμούμε να στρέφουμε την πλάτη, εξαιτίας των τεράστιων ζητημάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν ώστε σε εύλογο χρονικό διάστημα να εξυγιανθεί και να μετατραπεί σε βιώσιμη νέα πόλη μέσα στη μητρόπολη.
Με ιδιαίτερη τόλμη, διαίσθηση και αντίληψη του σύνθετου χαρακτήρα του εγχειρήματος, ο δημοσιογράφος και πολιτισμικός παραγωγός Δημήτρης Τρίκας και οι συνεργάτες του προχώρησαν στην οργάνωση και επιμέλεια της έκθεσης «Χθόνιο και Ανθρωπόκαινος» στην περιοχή του Ελαιώνα. Πρόκειται για μια ισχυρή δράση πολιτιστικού ακτιβισμού που κινητοποιεί εκ νέου τα αντανακλαστικά μας για τη σημερινή κατάσταση αυτής της περιοχής. Οι 48 καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση επιχειρούν έναν διάλογο με τη φύση, τα υλικά, τα απόβλητα του τόπου, με πρόθεση διερευνητική και δίχως την παραμικρή διάθεση ωραιοποίησης. Ο Ελαιώνας προσλαμβάνεται ως «αντικείμενο ποιητικής αντίδρασης», ως τόπος ισχυρής συναισθηματικής φόρτισης, αλλά στις προθέσεις των επιμελητών και των καλλιτεχνών δεν περιλαμβάνεται οποιαδήποτε αισθητικοποίηση της αθλιότητας, η εξιδανίκευση του τοπίου της (περιβαλλοντικής) οδύνης, η μετατροπή του χώρου σε εικαστικό σκηνικό. Ανάμεσα στην υπόμνηση, στην καταγγελία και στον στοχασμό, τα έργα φυσικά δεν απαντούν στο κεντρικό εν τέλει ερώτημα της έκθεσης «και τώρα τι κάνουμε;», αλλά ενεργοποιούν τη μνήμη και την αγωνία για τη δυνατότητα επούλωσης αυτής της τεράστιας αστικής πληγής.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
