Δημοκρατίες μετά την πανδημία και απογοητευμένοι

Τι θα γίνει με τις Δημοκρατίες μετά την πανδημία; Θα εξακολουθήσει να κυριαρχεί η σημερινή άποψη πως οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες χωρίζονται πλέον μόνο σε φίλους και εχθρούς της Δημοκρατίας; Θα εξακολουθήσει να θεωρείται ξεπερασμένη η αντίθεση Αριστεράς – Δεξιάς; Οι πιο «φωτισμένοι» εκ των υποστηρικτών αυτής της άποψης τη μόνη παραχώρηση που επιτρέπουν είναι η αντίθεση Δεξιάς – Κέντρου. Οσοι δεν συμφωνούν μαζί τους είναι «ιδεοληπτικοί». Το παράδοξο είναι πως οι υποστηρικτές της αντίθεσης «φίλοι – εχθροί της Δημοκρατίας» εξανίστανται (δικαίως) με τον διαχωρισμό «ή εμείς ή οι άλλοι». Ούτε καν περνά από το μυαλό τους πως τσουβαλιάζοντας όλη την Αριστερά στους εχθρούς της Δημοκρατίας κάνουν ό,τι και οι λαϊκιστές. Λαϊκίζουν. Με τη διαφορά πως ο δικός τους λαϊκισμός είναι ελιτίστικος. Η τοποθέτηση στους «εχθρούς» της Δημοκρατίας» κάθε ενός που δεν αντιλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο τη φιλελεύθερη Δημοκρατία απισχνάνει τόσο πολύ την πολιτική ώστε να θρέφει τους πραγματικούς εχθρούς της. Οπου οι Δημοκρατίες συρρικνώνονται σε διλήμματα του τύπου ρεαλισμός ή λαϊκισμός, κανονικότητα ή χάος, εκεί γεννιούνται οι εθνικολαϊκισμοί.

Βεβαίως και υπάρχουν «εσωτερικοί εχθροί της Δημοκρατίας» (όρος του αξέχαστου Τσβετάν Τοντόροφ). Δεν είναι όμως εχθροί της Δημοκρατίας όλοι αυτοί που ψηφίζουν λαϊκιστές αισθανόμενοι πως ο «ρεαλισμός» των «φίλων» δεν σέβεται την αξιοπρέπεια όλων όσοι δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τις απαιτήσεις του ρεαλισμού των αγορών. Δεν είναι εχθροί της Δημοκρατίας όλοι όσοι αισθάνονται την ασυδοσία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, τις  κοινωνικές υπηρεσίες να μειώνονται και την ποιότητά τους να πέφτει, τη «διευθετημένη» εργασία να βρίσκεται στο έλεος των ατομικών συμβάσεων, τα κόμματα να εξαρτώνται από το πολιτικό χρήμα, το χαμηλό εισόδημά τους να φορολογείται με τους ίδιους συντελεστές του ανώτατου εισοδηματικά δεκατημόριου και κανένα κόμμα να μη μιλά για προοδευτική φορολογία, ακούν για αύξηση μόνο του κατώτατου μισθού, λες και όσοι λαμβάνουν 1.000 ευρώ είναι υψηλόμισθοι.