Ηεποχή της γενικής υποψίας και της κατάρρευσης των βεβαιοτήτων έχει προσθέσει, μεταξύ άλλων, ένα πολύ συγκεκριμένο εμπόδιο στον πολιτικό λόγο και στη δημόσια κριτική: δεν μπορεί να μιλήσει κανείς εναντίον της τύφλωσης (ενός άλλου) χωρίς να του αντιγυρίσουν η κατηγόρια και ο ψόγος. Κάθε κριτική της τυφλότητας ενός ηγέτη, μιας πολιτικής, μιας πλειοψηφικής – έστω – επιλογής αντιμετωπίζεται συχνά ως σύμπτωμα αλαζονείας, υποκρισίας και ελιτίστικης περιφρόνησης. Οι όψιμοι λαϊκισμοί στηρίζονται, κατά κόρον, σε αυτήν την αμφισβήτηση του δικαιώματος να μιλά κανείς για τύφλωση και διαύγεια. Με ποιο δικαίωμα, κύριε, προσβάλλετε τον λαό που έκανε αυτήν την επιλογή, ρωτάει επιθετικά ο κάθε Μπολσονάρο, Σαλβίνι, Ορμπαν ή Τραμπ. Και από κοντά ρέει ένα μεγάλο ποτάμι σχολίου γύρω από την οίηση του φιλελεύθερου – δημοκρατικού λόγου απέναντι σε παράξενες ή απλώς μη αρεστές επιλογές.
Κάπως έτσι ο αντιδραστικός εθνικισμός προβάλλει ως υπεράσπιση της απλής, ανθρώπινης κλίμακας απέναντι στους ψυχρούς μηχανισμούς της υψηλής διανόησης, των απόμακρων ελίτ και μιας επίφοβης παγκοσμιοποίησης. Για παράδειγμα, στην πρόσφατη αψιμαχία των προέδρων της Βραζιλίας και της Γαλλίας για την καταστροφή στον Αμαζόνιο, ο Μπολσονάρο ανέσυρε την κατηγορία τού (νεο)αποικιοκράτη για τον Μακρόν και κατ’ επέκταση για όλους όσοι θέλουν να παρέμβουν «στις εσωτερικές υποθέσεις» της χώρας του. Παρά το ότι κάποιος μπορεί να συμμαχεί με το βαθύ ολιγαρχικό κράτος της χώρας του, αρκεί και μόνο η επίκλησή του στην αρχή της εθνικής αξιοπρέπειας και αντίστασης για να απολαμβάνει την υποστήριξη σημαντικού μέρους της κοινωνίας. Για παράδειγμα, οι τυχοδιωκτικές κινήσεις του Μπόρις Τζόνσον για το άτακτο Βrexit, στον βαθμό που συναντούν μια βροχή επικρίσεων από διαφορετικές πλευρές, γίνονται κι αυτές εργαλείο αυτού του απενοχοποιημένου εθνικισμού.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
