Ενα σημαντικό βήμα που μπορεί να οδηγήσει σε παγκόσμια μέτρα μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία πραγματοποιήθηκε την εβδομάδα 18-22 Μαρτίου 2024, στην 81η σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ).
Επειτα από ένα πλούσιο παρασκήνιο διαπραγματεύσεων, πάνω από 50 χώρες, μεταξύ των οποίων και η ΕΕ, με προεξάρχοντα τον ρόλο της χώρας μας, τάχθηκαν υπέρ της υιοθέτησης ενός τεχνικού και ενός παράλληλου αγορακεντρικού μέτρου με τη μορφή ενός τέλους (levy) στο καύσιμο.
Στην περίπτωση που τελικά η λύση αυτή υιοθετηθεί μέχρι την άνοιξη του 2025, θα πρόκειται για μια στρατηγικής σημασίας για την παγκόσμια ναυτιλία απόφαση, καθώς θα μπουν στο περιθώριο τα περιφερειακά μέτρα για τον κλάδο, όπως είναι η ένταξή του στο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας ρύπων που αποφάσισε η ΕΕ, από τις αρχές του τρέχοντος έτους.
Υπενθυμίζεται ότι η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών έχει ταχθεί υπέρ παγκόσμιου μέτρου όπως ένα τέλος άνθρακα στη διεθνή ναυτιλία, ώστε να αποφευχθούν περιφερειακά μέτρα που δημιουργούν προβλήματα μη υγιούς ανταγωνισμού.
Οι διαπραγματεύσεις
Μέχρι το επόμενο ραντεβού στις 30 Σεπτεμβρίου – 4 Οκτωβρίου με τη νέα συνεδρίαση της αρμόδιας Ομάδας Εργασίας που λειτουργεί με εντολή της MEPC, αναμένεται ένα διάστημα έντονων διαπραγματεύσεων που θα αφορούν στο πώς θα διατεθούν τα κεφάλαια που θα συγκεντρώνονται από το τέλος άνθρακα.
Οπως αναφέρουν παράγοντες που παρακολουθούν από πολύ κοντά τις διαπραγματεύσεις στον ΙΜΟ, πολλές χώρες της ΕΕ έχουν υπολογίσει στους προϋπολογισμούς τους έσοδα από την ένταξη της ναυτιλίας στο σύστημα εμπορίας ρύπων. Στην περίπτωση που τελικά η ναυτιλία απενταχθεί, όπως προέβλεψε πρόσφατα και ο υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Στυλιανίδης, τα κεφάλαια αυτά θα πρέπει να αναζητηθούν από το παγκόσμιο τέλος που θα υιοθετηθεί από τον ΙΜΟ.
Για τα κεφάλαια από το τέλος άνθρακα ερίζουν όμως όλες οι χώρες του πλανήτη, και κυρίως οι αναπτυσσόμενες της Λατινικής Αμερικής, που θεωρούν, λόγω της μεγάλης απόστασής τους από τις διεθνείς αγορές της ΕΕ, των ΗΠΑ και της Κίνας, ότι θα προϊόντα τους θα είναι λιγότερο ανταγωνιστικά, αφού το μεταφορικό κόστος θα επιβαρύνεται πολύ περισσότερο.
Στη MEPC 81 το ενδιαφέρον όλων επικεντρώθηκε στη συζήτηση των αντιπροσωπειών τόσο για τα τεχνικά όσο και τα οικονομικά μέτρα που θα οδηγήσουν στην υλοποίηση της Στρατηγικής του ΙΜΟ για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Ο στόχος για τον Απρίλιο του 2025 (83η Σύνοδος) είναι διττός: να καθοριστεί ένα παγκόσμιο πρότυπο καυσίμων των πλοίων που θα επιτρέψει την εκπλήρωση των στόχων του ΙΜΟ και θα αφορά τη σταδιακή μείωση της έντασης των αερίων του θερμοκηπίου (GHG) στο καύσιμο· και ένα οικονομικό μέτρο, που θα συνίσταται στην εφαρμογή μηχανισμού τιμολόγησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στη θάλασσα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Προτάσεις και απόψεις
Πηγές από το υπουργείο Ναυτιλίας αναφέρουν ότι αν και έχει αρχίσει να διαφαίνεται σύγκλιση απόψεων περί της σκοπιμότητας υιοθέτησης των δύο αυτών μέτρων, δεν υπήρξαν τελικές αποφάσεις για το περιεχόμενό τους. Ακούστηκαν πολλές προτάσεις και απόψεις, χωρίς όμως κάποιο τελικό συμπέρασμα. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις έγκεινται κυρίως στη μεθοδολογία και τα ποσοστά μείωσης της έντασης των αερίων του θερμοκηπίου (GHG) στα χρησιμοποιούμενα ναυτιλιακά καύσιμα και στον τρόπο, καθώς και στη μεθοδολογία και το ύψος τιμολόγησης.
Σύμφωνα με παράγοντες του υπουργείου υπάρχουν δύο κυρίαρχες τάσεις μέσα στη συνεδρίαση (με πολλές διαφοροποιήσεις ανά θέματα και προτάσεις). Η μία τάση αποτελείται από τις χώρες της ΕΕ, τα μικρά νησιωτικά κράτη και τις Ιαπωνία, Νότια Κορέα και Καναδά. Τη δεύτερη τάση συγκροτούν οι χώρες της Λατινοαμερικανικής Ηπείρου, η Κίνα, η Νότια Αφρική και χώρες της Αραβικής Χερσονήσου όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αν και όλοι οι συνασπισμοί χωρών δεν αντίκεινται επί της αρχής στην τιμολόγηση του άνθρακα, το επίπεδο και η μεθοδολογία τιμολόγησης διαφέρει σημαντικά από πρόταση σε πρόταση.
Εφαρμογή έως το 2027
Το θετικό αυτό γεγονός χαιρετίζει με ανακοίνωσή του το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο (ICS) κάνοντας λόγο «για πρόοδο που σημειώθηκε» κατά τη διάρκεια της συνόδου της Επιτροπής Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος του Οργανισμού (MEPC 81).
Το ICS, προστίθεται στη δήλωση, θα επιδιώξει να αντιμετωπίσει αυτές τις ανησυχίες με όλες τις κυβερνήσεις πριν από τον επόμενο γύρο διαπραγματεύσεων του ΙΜΟ τον Σεπτέμβριο, ώστε να συμβάλει στη διασφάλιση ότι το απαραίτητο ρυθμιστικό πλαίσιο μπορεί να εγκριθεί το επόμενο έτος, για παγκόσμια εφαρμογή έως το 2027. Εκφράζει επίσης την ικανοποίησή του για ορισμένες ακόμα θετικές – όπως τις χαρακτηρίζει – αποφάσεις της συνόδου, όπως μεταξύ άλλων την έγκριση της προσωρινών οδηγιών σχετικά με την εφαρμογή της Σύμβασης για τη διαχείριση του έρματος στα πλοία που δραστηριοποιούνται σε δύσκολες συνθήκες ποιότητας νερού.
Επίσης θετικά κρίνει τη σύσταση της ομάδας για τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα επί του πλοίου. Ωστόσο εκφράζει την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι η σύνοδος δεν αναγνώρισε την ανάγκη τροποποιήσεων του κανονισμού που αφορά το σύστημα αξιολόγησης του δείκτη έντασης άνθρακα (CII) και τονίζει την ανάγκη περαιτέρω συζητήσεων προς την κατεύθυνση ενός βελτιωμένου συστήματος CII που θα παρέχει κίνητρα για σωστές συμπεριφορές και θα ευθυγραμμίζεται πλήρως με τους στόχους της στρατηγικής του ΙΜΟ για τα αέρια του θερμοκηπίου του 2023.
