Οι διαλύσεις πλοίων έχουν μειωθεί στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 20 ετών, αναφέρει πρόσφατη ανάλυση της ναυτιλιακής οργάνωσης Bimco, η οποία εξετάζει τα τελευταία οκτώ τρίμηνα, μέχρι και το πρώτο τρίμηνο του 2024.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων οκτώ τριμήνων, η ανακύκλωση πλοίων χύδην, δεξαμενοπλοίων και πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 20 ετών. Ο συνδυασμός της ισχυρής ζήτησης μετά από μια σειρά σοκ στην αγορά και των χαμηλών βιβλίων παραγγελιών κράτησαν τα παλαιότερα πλοία σε λειτουργία για περισσότερο χρόνο από ό,τι συνήθως, λέει ο Filipe Gouveia, ναυτιλιακός αναλυτής της BIMCO.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2024, μόνο δύο εκατομμύρια τόνοι νεκρού βάρους (DWT) χωρητικότητας πλοίων ανακυκλώθηκαν. Αυτό σηματοδοτεί το ένατο συνεχόμενο τρίμηνο με επίπεδα ανακύκλωσης κάτω από τρία εκατομμύρια DWT. Η τελευταία φορά που η ανακύκλωση ήταν τόσο χαμηλή για παρατεταμένη περίοδο ήταν πριν από την οικονομική κρίση του 2008.
Την ίδια στιγμή που εκατοντάδες πλοία μπαίνουν στα βιβλία των παραγγελιών προς ναυπήγηση, άλλα τόσα μπορεί να οδηγούνται στον δρόμο της ανακύκλωσης. Πρόκειται για πλοία που είτε έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής τους είτε η εκμετάλλευσή τους δεν είναι πια οικονομικά αποδοτική.
Διεθνής σύμβαση
Τα περισσότερα διαλυτήρια βρίσκονται στη Νότια Ασία (ιδίως στην Ινδία ή στο Μπανγκλαντές). Πολλές οργανώσεις έχουν προειδοποιήσει επανειλημμένως στο παρελθόν ότι τα γερασμένα πλοία θα πρέπει να οδηγούνται σε αδειοδοτημένες μονάδες ανακύκλωσης πλοίων και εκεί να ανακυκλώνονται με τρόπο περιβαλλοντικά ορθό.
Το θέμα αυτό επιδιώκει να αντιμετωπίσει η διεθνής σύμβαση ανακύκλωσης πλοίων του Χονγκ Κονγκ του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), η οποία τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο του 2023 με την κύρωση της τις κυβερνήσεις του Μπανγκλαντές και της Λιβερίας. Για την εφαρμογή απαιτείται η κύρωση από 15 κράτη που εκπροσωπούν το 40% της παγκόσμιας χωρητικότητας και 3% κατά μ.ό. της ανακυκλούμενης χωρητικότητας της τελευταίας δεκαετίας.
Η σύμβαση υπήρξε πρωτοβουλία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) και υπεγράφη τη 15η Μαΐου 2009. Θα τεθεί σε εφαρμογή στις 26/6/2025.
Σκοπός της σύμβασης είναι η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και ασφάλειας των εργαζομένων στις εγκαταστάσεις και η εφαρμογή περιβαλλοντικών κανόνων για τη διαχείριση τοξικών και επικίνδυνων ουσιών όπως ο αμίαντος, PCBs, TBT και CFCs.
Κανονισμός
Παράλληλα και η ΕΕ έχει υιοθετήσει έναν κανονισμό ανακύκλωσης πλοίων. Ο κανονισμός περιλαμβάνει και λίστα των διαλυτηρίων που λειτουργούν με βάση τον κανονισμό αυτόν και στον οποίο θα μπορούν να διαλύονται τα πλοία υπό σημαία χώρας της ΕΕ. Η ανακύκλωση πρέπει να πραγματοποιείται μόνο σε μονάδες που αναφέρονται στον κατάλογο μονάδων της ΕΕ, ο οποίος περιλαμβάνεται στην εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2016/2323 της Επιτροπής.
Οι εν λόγω μονάδες μπορεί να βρίσκονται στην ΕΕ ή σε χώρες εκτός της ΕΕ. Πρέπει να συμμορφώνονται με αρκετές απαιτήσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια των εργαζομένων και την προστασία του περιβάλλοντος. Ωστόσο ένα πλοίο μπορεί να αλλάξει σημαία και να οδηγηθεί στη συνέχεια στη διάλυση. Για τον λόγο αυτόν είναι σημαντική εξέλιξη η υιοθέτηση του διεθνούς κανονισμού του ΙΜΟ που υποχρεώνει παγκοσμίως τις μονάδες ανακύκλωσης στην τήρηση όρων ασφαλείας.
Bήμα-βήμα
Σήμερα, η αγορά διάλυσης των πλοίων λειτουργεί ως εξής: Οι πλοιοκτήτες που αποφασίζουν να τερματίσουν την εμπορική εκμετάλλευση ενός σκάφους, αναζητούν αγοραστή. Αυτό συμβαίνει κατά κανόνα όταν το κόστος συντήρησης του πλοίου αρχίζει να υπερβαίνει τα ενδεχόμενα έσοδα ή όταν το σκάφος έχει χάσει το ενδιαφέρον που παρουσιάζει για την αγορά μεταχειρισμένων πλοίων, δηλαδή όταν η πώλησή του συνιστά απίθανο ενδεχόμενο.
Ο αγοραστής μπορεί να είναι είτε ειδικός μεσάζοντας (πράκτορας) ή η ίδια η επιχείρηση – ιδιοκτήτης των εγκαταστάσεων διάλυσης.
Κατά κανόνα, το πλοίο φορτώνει φορτίο για ένα τελικό ταξίδι στην περιοχή όπου βρίσκεται το διαλυτήριο.
Μετά την ολοκλήρωση του εν λόγω ταξιδιού, το πλοίο πλέει, με δικά του μέσα, στο διαλυτήριο, όπου και υφίσταται διάλυση.
Ο αγοραστής καταβάλλει ένα αντίτιμο σε δολάρια ΗΠΑ ανά τόνο εκτοπίσματος άφορτου πλοίου (ldt), που αντιστοιχεί γενικά με το βάρος του πλοίου σε χάλυβα. Αν η ζήτηση παλαιού χάλυβα είναι μεγάλη και η προσφορά πλοίων προς διάλυση μικρή οι τιμές ανακύκλωσης πλοίων μπορεί να φτάσουν στα ύψη.
Ο αριθμός των πλοίων που προσφέρονται για διάλυση εξαρτάται από τις συνθήκες της ναυλαγοράς. Εάν τα κέρδη των πλοίων είναι σημαντικά, οι πλοιοκτήτες δεν αποφασίζουν τη διάλυση του πλοίου.
Η προσάραξη
Η μέθοδος του beaching είναι η πιο συνηθισμένη πρακτική διάλυσης και εφαρμόζεται ως επί το πλείστον στις χώρες της Ασίας. Το σκάφος οδηγείται συνήθως με τη δική του δύναμη πρόωσης και τη βοήθεια υψηλής παλίρροιας πάνω σε μεγάλες, αμμώδεις παραλίες και διαλύεται χωρίς τη χρήση βαρέος εξοπλισμού.
Πολλές μονάδες εγκαλούνται για το ότι δεν ακολουθούν όλα τα απαραίτητα περιβαλλοντικά και εργασιακά μέτρα, ωστόσο όπως προαναφέρθηκε τα τελευταία χρόνια και εν όψει ισχύος του νέου κανονισμού πολλά θα αλλάξουν και στις διαλύσεις πλοίων με στόχο την προστασία της υγείας των εργαζομένων και του περιβάλλοντος.
