Η ναυτιλία διαδραματίζει στρατηγικό ρόλο στην επίτευξη των επιδιώξεων αναφορικά με το κλίμα προς την κατεύθυνση του στόχου Fit-for-55 έως το 2030 και του στόχου net zero έως το 2050. Η ενεργειακή μετάβαση έχει γίνει το νέο διεθνές πεδίο μάχης του οικονομικού ανταγωνισμού και της ασφάλειας. Η ευρωπαϊκή ναυτιλία δεν είναι μόνο πρωτοπόρος στις πράσινες επενδύσεις, αλλά αποτελεί και ακρογωνιαίο λίθο της ασφάλειας της ηπείρου μας.
Η απεξάρτηση της ναυτιλίας από τον άνθρακα δεν είναι ζήτημα του αν, αλλά του πώς. Είναι αξιοσημείωτο ότι η ναυτιλία είναι ο μόνος τομέας της παγκόσμιας οικονομίας με διεθνείς στόχους για το κλίμα, που αντιστοιχούν και στην επιδίωξη της ΕΕ να φτάσει σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050.
Τα τελευταία χρόνια έχουν εισαχθεί ορισμένες κανονιστικές απαιτήσεις για τη ναυτιλία σε επίπεδο ΕΕ, όπως η ένταξη του κλάδου στο σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ETS) και η εισαγωγή στόχων για τη χρήση καθαρότερων καυσίμων στο πλαίσιο του FuelEU Maritime.
Ενώ έχει ήδη γίνει πολλή δουλειά για την ανάπτυξη τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών, υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε ακόμη για να μειώσουμε σημαντικά τις εκπομπές με τη διάθεση καθαρότερων καυσίμων στην αγορά. Στην πραγματικότητα, προκειμένου να επιτύχουμε τους στόχους μας, χρειαζόμαστε τεράστιες ποσότητες καθαρών καυσίμων. Η ECSA υποστηρίζει σθεναρά την κατά προτεραιότητα πρόσβαση της ναυτιλίας σε προηγμένα βιοκαύσιμα και ηλεκτρονικά καύσιμα, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τον κλιματικό στόχο της ΕΕ για το 2040.
Η επέκταση των παραγωγικών δυνατοτήτων για να γίνουν αυτά τα καύσιμα διαθέσιμα και προσιτά είναι το ζητούμενο για τη ναυτιλία. Για την προώθηση της παραγωγής και της διαθεσιμότητάς τους θα πρέπει να συμπεριληφθεί στη μελλοντική αναθεώρηση της δέσμης μέτρων «Fit for 55», όπως είναι ο κανονισμός για τα καύσιμα στη ναυτιλία της ΕΕ και η οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κατευθυντήρια οδηγία στους προμηθευτές καυσίμων να παράγουν αυτά τα καύσιμα.
Η ναυτιλία είναι ο μόνος τομέας μεταφορών που δεν υπάρχουν υποχρεωτικές απαιτήσεις από τους προμηθευτές καυσίμων του κλάδου να διαθέτουν στην αγορά καθαρά καύσιμα. Επιπλέον προϋπόθεση για την απαλλαγή του ναυτιλιακού τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές είναι η ανάπτυξη λιμενικών υποδομών και ενεργειακών κόμβων.
Το χάσμα τιμών μεταξύ των νέων εναλλακτικών καυσίμων και αυτών που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι τεράστιο. Η τιμή των εναλλακτικών καυσίμων είναι έως και τέσσερις φορές υψηλότερη. Για να αντιμετωπιστεί το χάσμα τιμών, θα πρέπει να αξιοποιηθούν τα έσοδα που προκύπτουν από το ΣΕΔΕ της ΕΕ για την ανάπτυξη της παραγωγής καθαρών καυσίμων και τη μείωση του χάσματος τιμών. Η διάθεση 20 εκατομμυρίων δικαιωμάτων ETS (περίπου 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ) στον τομέα της ναυτιλίας στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας της ΕΕ αποτελεί ένα καλό σημείο εκκίνησης. Για την αποτελεσματική χρήση αυτών των εσόδων απαιτούνται ειδικές προσκλήσεις για τη ναυτιλία, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ποικιλομορφία της ναυτιλιακής βιομηχανίας.
Η ναυτιλία είναι ένας από τους πιο διαφοροποιημένους κλάδους όσον αφορά τα διάφορα τμήματά της, τις κατηγορίες των πλοίων και τα επιχειρηματικά μοντέλα. Για παράδειγμα, υπάρχουν πλοία που λειτουργούν με σταθερό δρομολόγιο και πλοία που αλλάζουν προορισμό κατά τη διάρκεια της διαδρομής. Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει ένα ενιαίο μέγεθος για τη ναυτιλία.
Αν και τα έσοδα του Ταμείου Καινοτομίας της ΕΕ μπορούν να δώσουν το έναυσμα για τη διαδικασία, δεν αρκούν για να στηρίξουν την υιοθέτηση καθαρών καυσίμων και τεχνολογιών. Πρόσφατες εκθέσεις ανέφεραν ότι η ΕΕ στερείται σήμερα περισσότερα από 500 δισεκατομμύρια ετησίως για τη χρηματοδότηση της ενεργειακής και ψηφιακής μετάβασής της, με το ένα τρίτο από αυτά να αφορά δημόσιες επενδύσεις. Επομένως, πρέπει να κινητοποιήσουμε τα έσοδα από το ΣΕΔΕ και σε εθνικό επίπεδο για να στηρίξουμε την ενεργειακή μετάβαση.
Η ζήτηση για καθαρά, οικονομικά προσιτά και ασφαλή καύσιμα για τη ναυτιλία μπορεί να αποτελέσει βιομηχανική ευκαιρία για την ΕΕ και τα κράτη-μέλη της. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες μπορούν να γίνουν ηγέτες στην κατασκευή καθαρών καυσίμων και τεχνολογιών για τη ναυτιλία. Χρειαζόμαστε συνεργασία με τους προμηθευτές καυσίμων και τα λιμάνια και χρηματοδότηση. Ολοι πρέπει να συμβάλουν για να επιτευχθεί η ενεργειακή μετάβαση.
Τελικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ευρωπαϊκή ναυτιλία αποτελεί γεωπολιτικό πλεονέκτημα για την Ευρώπη, αλλά ανταγωνίζεται στη διεθνή σκηνή. Μια ισχυρή και διεθνώς ανταγωνιστική ευρωπαϊκή ναυτιλία αποτελεί προϋπόθεση για μια ισχυρή και καινοτόμο ναυτιλιακή βιομηχανία και βιομηχανία καυσίμων στην Ευρώπη.
Οι παγκόσμιες προκλήσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω ολοκληρωμένων ρυθμίσεων που εξασφαλίζουν ίσους όρους ανταγωνισμού σε διεθνές επίπεδο. Η ECSA χαιρέτισε την ιστορική συμφωνία του ΙΜΟ του Ιουλίου 2023 για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών από τη διεθνή ναυτιλία έως το 2050. Η ευθυγράμμιση της νομοθεσίας της ΕΕ με τους μελλοντικούς κανονισμούς του ΙΜΟ είναι καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού στον τομέα και τη διατήρηση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής ναυτιλίας.
Ο κύριος Σωτήρης Ράπτης είναι γενικός γραμματέας της European Community Shipowners’ Associations (ECSA).
