Επιδοτήσεις ύψους 500 εκατ. ευρώ σε πρώτη φάση απαιτεί η ελληνική ακτοπλοΐα για να χαράξει μια ρότα προς την «πράσινη» ανάπτυξη. Η Ελλάδα έχει πάρει μια εξαίρεση από την ΕΕ όσον αφορά το «πρασίνισμα» του ακτοπλοϊκού στόλου μέχρι το 2030, αλλά στη συνέχεια θα πρέπει να αρχίσει να προσαρμόζεται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων του θερμοκηπίου από τα πλοία.
Στο πλαίσιο αυτό, για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της «πράσινης» μετάβασης ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ), που εκπροσωπεί την ακτοπλοΐα, προτείνει μεταξύ άλλων την άμεση οικονομική ενίσχυση με τη μορφή επιχορήγησης ύψους τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ μέσω υιοθέτησης ενός ευέλικτου, ευρύτερου συγχρηματοδοτικού μηχανισμού για «πράσινες» επενδύσεις στα πλοία της επιβατηγού ναυτιλίας, ανάλογη όπως άλλων κοινοτικών κρατών (Ιταλία, Γερμανία).
Η συγχρηματοδότηση αποτελεί προϋπόθεση για τη διατήρηση της βιωσιμότητας και ανταγωνιστικότητας των ελληνικών ακτοπλοϊκών εταιρειών, ενώ παράλληλα, όπως αναφέρουν, θα τονώσει την ελληνική ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία, με πολλαπλές ωφέλειες για την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
Σχέδια ενίσχυσης στην Ευρώπη
Επισημαίνεται ότι άλλες ευρωπαϊκές χώρες εξετάζουν ανάλογα σχέδια ενίσχυσης των ακτοπλοϊκών στόλων με καλύτερο παράδειγμα την Ιταλία, η οποία έχει αποφασίσει ήδη την ενίσχυση του ιταλικού ακτοπλοϊκού στόλου με επιδοτήσεις ύψους 500 εκατ. ευρώ με στόχο τη δημιουργία νέων, πιο «πράσινων» πλοίων και έχει ήδη λάβει τη σχετική έγκριση της Κομισιόν προς αυτή την κατεύθυνση. Ο ΣΕΕΝ ζητεί τη χάραξη μιας Εθνικής Ακτοπλοϊκής «Πράσινης» Στρατηγικής με ενδιάμεσους στόχους, συγκεκριμένες δράσεις και κυρίως κεντρικό συντονισμό σε κυβερνητικό επίπεδο.
Η εφαρμογή, όπως υπογραμμίζει, των ευρωπαϊκών κανονισμών στο πλαίσιο του Fit for 55 για το σύνολο του κλάδου της Ελληνικής Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΕΕΝ) προκαλεί σοβαρές επιπτώσεις στην επιβατηγό ναυτιλία και στη νησιωτική Ελλάδα, στη «Νησιωτικότητα», στη συνοχή και στη γεωγραφική συνέχεια της χώρας, καθώς και σε όλο το φάσμα των οικονομικών δραστηριοτήτων των θαλάσσιων ακτοπλοϊκών μεταφορών, στον τουρισμό, στην απασχόληση και εν γένει στην ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών (Απρίλιος 2022, ερευνητικό έργο/μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών – ΙΟΒΕ με τον τίτλο «Επίδραση της δέσμης προτάσεων Fit for 55»). Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της «πράσινης» μετάβασης και των επακόλουθων αρνητικών οικονομικών συνεπειών προτείνονται από τον ΣΕΕΝ τα παρακάτω μέτρα:
- Επίσπευση, με την ενεργή συμμετοχή του Συνδέσμου, των υπό ανάθεση ερευνητικών έργων:
α) Του έργου με τίτλο «Σχέδιο για την Ανανέωση του Ελληνικού Στόλου Επιβατηγού Ναυτιλίας» με Κωδικό ΟΠΣ ΤΑ 5198062, το οποίο έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για χρηματοδότηση με €1.233.180,00.
β) Της μελέτης με τίτλο: «Μελέτη σκοπιμότητας – Χρηματοοικονομική ανάλυση» στο πλαίσιο της ενταγμένης πράξης «Σύμβουλοι υποστήριξης ΥΝΑΝΠ για τις θαλάσσιες μεταφορικές συνδέσεις».
- Αμεση οικονομική ενίσχυση με τη μορφή επιχορήγησης ύψους τουλάχιστον €500 εκατ. μέσω υιοθέτησης ενός ευέλικτου, ευρύτερου συγχρηματοδοτικού μηχανισμού για «πράσινες» επενδύσεις στα πλοία της επιβατηγού ναυτιλίας, ανάλογη όπως άλλων κοινοτικών κρατών (Ιταλία, Γερμανία), η οποία αποτελεί προϋπόθεση για τη διατήρηση της βιωσιμότητας και ανταγωνιστικότητας των ελληνικών ακτοπλοϊκών εταιρειών, ενώ παράλληλα εκτιμάται ότι θα τονώσει την ελληνική ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία, με πολλαπλές ωφέλειες για την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
Οι επενδύσεις με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τη μείωση του αποτυπώματος CO2 του στόλου της επιβατηγού ναυτιλίας να αφορούν:
- Εργα ναυπήγησης νέων πλοίων ή εκσυγχρονισμού υφιστάμενων πλοίων με μηχανές χρήσης διπλού εναλλακτικού καυσίμου.
- Εργα εκσυγχρονισμού ή μετασκευής μεγάλης κλίμακας και αύξησης χωρητικότητας υφιστάμενων πλοίων.
Επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου λιμενικής διακυβέρνησης
Ενα άλλο θέμα που θέτει ο ΣΕΕΝ είναι η επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου λιμενικής διακυβέρνησης. Οπως επισημαίνει, για την αποτελεσματική και ουσιαστική πολιτική της επένδυσης των λιμενικών τελών και δικαιωμάτων που καταβάλλουν οι επιβάτες και οι πλοιοκτήτριες εταιρείες στους φορείς διοίκησης και εκμετάλλευσης των λιμένων η επικαιροποίηση της λιμενικής διακυβέρνησης μέσω της ομαδοποίησης των λιμενικών συστημάτων διαχείρισης και η κατάλληλη στελέχωση των εντεταλμένων φορέων τους είναι επιβεβλημένες.
Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων προτείνονται τα εξής: Αυστηρή εφαρμογή από τους φορείς διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων του συνόλου των κανονισμών του Διεθνούς Κώδικα για την Ασφάλεια των Πλοίων και των Λιμενικών Εγκαταστάσεων για την πρόληψη και καταστολή έκνομων ενεργειών. Ορθολογική σε κεντρικό/περιφερειακό επίπεδο κατανομή των πόρων για τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση των λιμενικών υποδομών μικρών νησιών.
Η μεταφορά πόρων πιστώσεων για μισθώματα μικρών άγονων γραμμών.
Η συγχρηματοδότηση των επενδύσεων σε λιμενικές υποδομές από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η επιτάχυνση, με χρονικό ορίζοντα το 2030, της θεσμοθέτησης και ανάπτυξης των υποδομών ασφαλούς εφοδιασμού των πλοίων με εναλλακτικά καύσιμα και με ηλεκτρική ενέργεια, με μεθόδους χρεώσεων της ηλεκτρικής ενέργειας στους χρήστες (πλοία) με τρόπο που να εξοικονομεί πόρους και να παρέχει οικονομική επιβράβευση στα πλοία που έχουν επενδύσει στη χρήση «πράσινων» εναλλακτικών μορφών ενέργειας.
Διατήρηση του ΦΠΑ στο 13%
Στη φαρέτρα αιτημάτων του ΣΕΕΝ προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ναυτιλίας περιλαμβάνονται και άλλα θέματα πιο άμεσου χαρακτήρα, μεταξύ των οποίων η διατήρηση του ΦΠΑ 13% στους επιβάτες καθώς και η επέκτασή του στα ΙΧ αυτοκίνητα από 1.1.2025. Ειδικότερα ο ΣΕΕΝ ζητεί συνέχιση από 1.1.2024 και διατήρησή του από 1.1.2025 του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ (13%) στα εισιτήρια των επιβατών αλλά και των ΙΧ οχημάτων στις θαλάσσιες μεταφορές, στο πλαίσιο της Οδηγίας 2022/542 της 5ης Απριλίου 2022 «Τροποποίηση των οδηγιών 2006/112/ΕΚ και (ΕΕ) 2020/285».
Οπως τονίζει, τυχόν επαναφορά του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ (24%) θα προκαλέσει την επιστροφή της χώρας στη 2η υψηλότερη θέση μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ με επακόλουθη συνέπεια την αντίστοιχη αύξηση των τιμών στους ναύλους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στην Ιταλία, χώρα με συγκρίσιμο όγκο επιβατικής κίνησης μέσω θαλάσσης στην ΕΕ, ο αντίστοιχος συντελεστής ΦΠΑ διαμορφώνεται στο 10%. Σημειώνεται ότι λήγει στο τέλος του 2023 η προσωρινή (λόγω της πανδημίας) εφαρμογή του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ (13%).
Προσέλκυση νέων ναυτικών
Η ακτοπλοΐα αντιμετωπίζει σοβαρό έλλειμμα ναυτικών. Για τον σκοπό αυτόν ο ΣΕΕΝ προτείνει τη θεσμοθέτηση και εφαρμογή μια πολιτικής προσέλκυσης ναυτικών στην ακτοπλοΐα και εκτιμά ότι απαιτούνται μέτρα όπως σχεδιασμός (και ανάλογο marketing) για προγράμματα κατάρτισης, μετεκπαίδευσης και λοιπές δράσεις που θα βελτιώσουν την παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών.
- Εκσυγχρονισμός των προσόντων των θέσεων εργασίας στην επιβατηγό ναυτιλία, προσαρμοσμένων και στις νέες τεχνολογίες της Ψηφιοποίησης – «Πράσινης» Μετάβασης.
- Η παροχή φορολογικών κινήτρων προς τους ναυτικούς.
