Είχε μπει ο χειμώνας, όταν ένα παιδάκι μόλις 3,5 ετών, που είχε χάσει τη φωνή του εξαιτίας της απόπειρας βιασμού σε βάρος του, πέρασε κρατώντας το χέρι της μητέρας του την πόρτα του κτιρίου στο Παλαιό Φάληρο, στο οποίο τους τελευταίους 17 μήνες στεγάζεται το «Σπίτι του Παιδιού». Εκεί εξετάζονται τα σεξουαλικά κακοποιημένα παιδιά. Και εκεί οι ψυχολόγοι αναλαμβάνουν το δύσκολο έργο να «ξεκλειδώσουν» τις παιδικές ψυχές, να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των «σιωπηλών μαρτύρων» που έχουν απέναντί τους, να τα προετοιμάσουν για να μιλήσουν στέλνοντας, παρά το άγουρο της ηλικίας τους, το πιο δυνατό μήνυμα προς την κοινωνία: η σιωπή σημαίνει ατιμωρησία.
Ετσι, λίγους μήνες νωρίτερα, ένα παιδί 3,5 ετών ξεκίνησε το δικό του ταξίδι προς την αλήθεια, αποκαλύπτοντας τελικά τη συγκλονιστική ιστορία του και βρίσκοντας με τον τρόπο αυτόν ξανά τη φωνή του…Το «Σπίτι του Παιδιού», εκεί από όπου τους 17 πρώτους μήνες της λειτουργίας του έχουν εξεταστεί συνολικά 149 κακοποιημένα ανήλικα – αριθμός σοκαριστικός από μόνος του – δεν είναι ακόμα ευρέως γνωστός θεσμός στην κοινωνία, αλλά άνοιξε την πόρτα του στο «Βήμα της Κυριακής».
Για να καταθέσει έπρεπε να ξαναμιλήσει!
Η ιχνηλάτηση του έργου που προσφέρουν οι εργαζόμενοι έγινε με την πολύτιμη βοήθεια της κυρίας Σωτηρίας Νίκα, η οποία είναι ψυχολόγος στο Αυτοτελές Γραφείο Προστασίας Ανήλικων Θυμάτων «Σπίτι του Παιδιού – Αθήνα». Παρά την πολυετή εμπειρία της στον χώρο, παρά το γεγονός ότι γνωρίζει πως κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, η κυρία Νίκα δεν κρύβει πως ήταν συγκλονιστική η περίπτωση του μικρού παιδιού, που έφτασε εκεί σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά την απόπειρα βιασμού που δέχθηκε, έχοντας χάσει τη φωνή του από το σοκ και τη βία που υπέστη. Στον χώρο αυτόν, ωστόσο, κατάφεραν όχι μόνο να το κάνουν να καταθέσει, αλλά και να ξαναμιλήσει!
«Ενα παιδί μόλις 3,5 ετών ήρθε εδώ στο «Σπίτι» με αλαλία» λέει η ίδια. «Οταν το συναντήσαμε πρώτη φορά, δεν μπορούσε ούτε καν να πάρει ένα μολύβι να ζωγραφίσει… Υπήρχε επιπλέον, δε, η δυσκολία ότι το παιδί δεν μιλούσε ελληνικά. Την πρώτη φορά αποτύχαμε… Την επόμενη φορά το παιδί έδειξε ότι αντιλαμβανόταν τις ερωτήσεις. Μπορούσε να κατανοήσει αυτά που το ρωτούσαμε, αλλά δεν μπορούσε να τα εκφράσει. Εδινε απαντήσεις με «παντομίμα». Πήγε και άδειασε το πλαστικό κουβαδάκι με τα τουβλάκια για να μας περιγράψει ένα περιστατικό και να μας δώσει όσες πληροφορίες μπορούσε με τον δικό του τρόπο. Με τη βοήθεια και του διερμηνέα, ο οποίος το ρωτούσε στη γλώσσα που μιλούσε με βάση τις δικές του περιγραφές, δόθηκε η κατάθεση. Και όταν το παιδί έβγαλε από μέσα του όλο αυτό το φορτίο, έτρεξε στη μητέρα του φωνάζοντας «μαμά» και εκείνη ξέσπασε σε κλάματα». Η περιγραφή της σκηνής, ακόμα και σήμερα, φορτίζει την κυρία Νίκα. Οσα χρόνια και αν περάσουν, είναι βέβαιο ότι δεν θα την ξεχάσει.
Οι διηγήσεις της είναι πολλές. Αναφέρεται σε μια άλλη περίπτωση, όπου ένα επίσης μικρής ηλικίας παιδί, και αυτή τη φορά, «μίλησε» χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη τις πλαστελίνες, που προσφέρονται ως μέρος της προετοιμασίας – γνωριμίας. Από μια μεγάλη γκάμα χρωμάτων εκείνο επέλεξε τη μαύρη πλαστελίνη για να αναπαραστήσει το ανδρικό μόριο. Οπως θυμάται η κυρία Νίκα, όταν τελείωσε η μαύρη πλαστελίνη, έδωσαν στο παιδί μια μπλε σκούρα απόχρωση, αλλά εκείνο αρνήθηκε. Ηθελε μόνο τη μαύρη πλαστελίνη για να συνεχίσει, αποτυπώνοντας με τον τρόπο αυτόν τα συναισθήματά του.
Σαν «καλοφροντισμένο παιδικό δωμάτιο»
Στους 17 μήνες της λειτουργίας του νέου αυτού θεσμού, υπό την «ομπρέλα» του υπουργείου Δικαιοσύνης, όπου εξετάζονται πλέον τα ανήλικα θύματα κακοποίησης, έχουν περάσει συνολικά 149 παιδιά. Να σημειώσουμε εδώ ότι η 12χρονη που σχετίζεται με την υπόθεση του Κολωνού έχει εξεταστεί από ψυχολόγο στο Τμήμα Ανηλίκων της Ασφάλειας.
Στην κίτρινη πολυθρόνα, που βρίσκεται στο δωμάτιο όπου λαμβάνονται οι καταθέσεις των παιδιών (οι οποίες αργότερα θα χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη στις δίκες των κακοποιητών τους), από τον Νοέμβριο του 2021 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022 έχουν καθίσει 84 παιδιά, ενώ από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Μάρτιο του 2023 ακόμη 65 παιδιά. Και, όπως όλα δείχνουν, ο απολογισμός θα είναι τρομακτικός μέχρι το τέλος του χρόνου…
Ο τρίτος όροφος του κτιρίου θυμίζει «καλοφροντισμένο παιδικό δωμάτιο». Τα παιχνίδια, τα παραμύθια, οι μπογιές, οι πλαστελίνες είναι τακτοποιημένα με «γονεϊκή» φροντίδα. Η κυρία Σωτηρία Νίκα μαζί με άλλους τρεις συναδέλφους της είναι οι άνθρωποι που έρχονται πρώτοι σε επαφή με τα κακοποιημένα παιδιά και εκείνοι που τα βοηθούν να περπατήσουν το δύσκολο και πολλές φορές σκοτεινό και μοναχικό μονοπάτι που θα τα οδηγήσει στη λύτρωση με την εξομολόγηση-κατάθεση όσων έζησαν. Το μεγαλύτερο διακύβευμα είναι να εμπιστευτούν ανθρώπους αγνώστους και να σπάσουν το «τείχος» της σιωπής και της προδοσίας ανθρώπων συχνά από το συγγενικό και φιλικό τους περιβάλλον. Γιατί, όπως λέει η κυρία Νίκα, εκεί οδηγεί συνήθως το προφίλ των δραστών.
Η κατάθεση δίνεται σε ένα διπλανό δωμάτιο από τον χώρο προετοιμασίας, με δύο πολυθρόνες σε φωτεινά χρώματα και μικρά πλαστικά καρεκλάκια, όπου πολλές φορές η ψυχολόγος χρειάζεται να καθίσει εκεί για να αισθανθεί και ο ανήλικος πιο οικεία. Με την παρουσία της βέβαια πάντα δίπλα του. Ακριβώς απέναντι υπάρχει ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος με κάμερες όπου μπορούν να παρακολουθούν οι εκπρόσωποι των προανακριτικών αρχών και της Δικαιοσύνης την εξέλιξη της μαρτυρίας του παιδιού. Νωρίτερα, έχουν εφοδιάσει τους ψυχολόγους με τα αναγκαία στοιχεία που διαθέτουν, ώστε εκείνοι να αρχίζουν να δομούν την εξέταση του κάθε παιδιού.
Απαραίτητο και ένα θεραπευτικό πλαίσιο
Λίγο πριν φύγουμε από το «Σπίτι του Παιδιού» η κυρία Νίκα διατυπώνει μια ευχή: Να υπάρξει στο μέλλον και ένα θεραπευτικό πλαίσιο, που θα λειτουργήσει στον ίδιο χώρο, καθώς είναι κοινό μυστικό πως οι υπάρχουσες δομές δεν επαρκούν για να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες. Δεν έκρυψε μάλιστα τον προβληματισμό της όταν σε τέτοιες υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων δημοσιοποιούνται στοιχεία που ξεπερνούν τη γραμμή της αναγκαίας ενημέρωσης της κοινής γνώμη, δείχνοντας προς την πλευρά του παιδιού, που συχνά δεν αποφεύγει την επαναθυματοποίησή του.
«Η λειτουργία του «Σπιτιού του Παιδιού» αποτελεί κομβική πρωτοβουλία για την προστασία της ανηλικότητας» λέει σχετικά ο υφυπουργός Δικαιοσύνης, κ. Γιώργος Κώτσηρας. «Με συστηματική προσπάθεια του υπουργείου Δικαιοσύνης, λειτούργησε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2021. Πιστεύω ότι η λειτουργία του έχει συμβάλει στην πρόοδο της Ελλάδας στο πεδίο της φιλικής προς τα παιδιά δικαιοσύνης, όπως αποτυπώνεται στον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το έτος 2022, όπου η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις, ενώ το 2019 βρισκόταν στην τελευταία» αναφέρει. Παράλληλα, γίνονται βήματα για να λειτουργήει ένα «Σπίτι του Παιδιού» και στη Θεσσαλονίκη.
