Πριν από έναν μήνα συμπληρώθηκαν τρία χρόνια από την εκλογή της πρώτης γυναίκας Προέδρου της Δημοκρατίας στη χώρα μας. Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου – όπως ζήτησε να αναφέρεται το όνομά της και όχι Αικατερίνη, όπως πολλοί αρχικά την αποκαλούσαν – είχε δείξει από την πρώτη στιγμή πως θα έδινε στον θεσμό τη δική της αισθητική και αξιακή αντίληψη. Δέχτηκε και δέχεται επιθέσεις. Δεν ήταν πολιτικό πρόσωπο, προέρχεται από την κοινωνία των πολιτών και δίνει το στίγμα της με αποφάσεις που αποπνέουν προοδευτισμό και, συγχρόνως, σεβασμό στο υψηλό κύρος του θεσμού. Αλλωστε, το ανώτατο αξίωμα που κατείχε στη Δικαιοσύνη της έδινε το θεσμικό βάρος που απαιτούνταν για το ύπατο πολιτειακό αξίωμα.
Παρ’ όλα αυτά, σχεδόν από την πρώτη στιγμή έγινε αντικείμενο σχολίων, ακόμα και για… αντικείμενα. Από το γραφείο της έφυγαν τα θρησκευτικά σύμβολα, ήρθε η Καλυψώ – η γάτα της Προέδρου -, φυτά, βιβλία και μια κούπα μολυβοθήκη με τη μορφή της αμερικανίδας ανώτατης δικαστού Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, της εμβληματικής προσωπικότητας του αγώνα υπέρ των φιλελεύθερων αξιών και των δικαιωμάτων των γυναικών.
Μουσείο με τα δώρα
Τώρα και πάλι ασχολήθηκε με… αντικείμενα, με μια πράξη που φανερώνει τον τρόπο αντίληψής της για τον θεσμό. Δημιούργησε για πρώτη φορά μουσείο εντός του Προεδρικού Μεγάρου, κάτι που συνηθίζεται στα Προεδρικά Μέγαρα χωρών της Ευρώπης, αλλά δεν υπήρχε στη δική μας, και στο οποίο πλέον εκτίθενται τα υψηλής αξίας δώρα που έχει λάβει ως Πρόεδρος. Αντικείμενα με εθνική, ιστορική ή καλλιτεχνική αξία που της δώρισαν όλα αυτά τα χρόνια ηγέτες και πρέσβεις ξένων κρατών, στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, θρησκευτικές, δημοτικές και πρυτανικές αρχές, πολιτιστικοί σύλλογοι, σωματεία, απλοί πολίτες. Οπλα, πίνακες, κοσμήματα, παραδοσιακές φορεσιές, νομίσματα. Ανάμεσά τους η Πρόεδρος ξεχωρίζει ορισμένα με ιδιαίτερους συμβολισμούς, όπως εκείνο του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι κατά την επίσκεψή της στο Κίεβο. Μια ελαιογραφία που φιλοτέχνησε η δεκατετράχρονη μαθήτρια Βερόνικα Πίρκο, με τίτλο «Τα παιδιά της Μαριούπολης», στην οποία απεικονίζεται το θέατρο της μαρτυρικής πόλης πριν και μετά την καταστροφή του από τη ρωσική εισβολή.
Λειτούργησε διαφορετικά
Το μουσείο ήταν κάτι που σκεφτόταν να κάνει από την αρχή σχεδόν της θητείας της, μια κίνηση που σίγουρα έχει ιδιαίτερη συμβολική αλλά και ουσιαστική σημασία. Πολλώ δε μάλλον εάν αναλογιστεί κανείς ότι πλην του Κωστή Στεφανόπουλου (για τα δώρα που είχε λάβει ο Κωστής Στεφανόπουλος διαμορφώθηκε στο μουσείο ειδική εταζέρα) και του Κάρολου Παπούλια (αντικείμενα που του είχαν δοθεί βρίσκονται σε διάφορα γραφεία του κτιρίου) δεν βρέθηκαν στο Προεδρικό Μέγαρο δώρα που είχαν λάβει κατά τη θητεία τους προκάτοχοί της. Η κυρία Σακελλαροπούλου φαίνεται να λειτούργησε διαφορετικά. Βρήκε τον χώρο που θα στεγαζόταν το μουσείο, μια αποθήκη, η διαμορφώθηκε καταλλήλως και πλέον φιλοξενεί όσα δώρα δέχεται. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν αναμνηστικό μετάλλιο-θυρεός του Πάπα Φραγκίσκου, φιλοτεχνημένο για την περιοδεία του σε Ελλάδα και Κύπρο, μια εννιάφωτη εβραϊκή λυχνία από το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, αντίγραφο του πρωτοκόλλου παράδοσης της Θεσσαλονίκης στον Ελληνικό Στρατό το 1912, ξίφη-ενθύμια που έλαβε από τις ορκωμοσίες των αποφοίτων των Σχολών Ικάρων, Ευελπίδων και Δοκίμων, σημαίες από τα φυλάκια της ακριτικής Ελλάδας (Γαύδου, Αϊ-Στράτη, Στρογγύλης και Ρω, Φαρμακονησίου, Ψερίμου, Καλολίμνου, Παναγιάς Κυράς), ενώ η ίδια ξεχωρίζει μια αναμνηστική πλακέτα σε χαλκό που της δώρισε ο Δήμος Καλημέρα της Κάτω Ιταλίας όταν την ανακήρυξε επίτιμη δημότη της Γκρέτσια Σαλεντίνα. Μάλιστα στην πλακέτα διακρίνεται επιγραφή στα γκρίκο – το γλωσσικό ιδίωμα των ελληνόφωνων κατοίκων – και στα ελληνικά: «Ξένη εσύ δεν είσαι εδώ στην Καλημέρα». Στον χώρο του μουσείου δεσπόζουν και τα δώρα ξένων ηγετών, όπως ένας χάρτης της Ελλάδας φιλοτεχνημένος από θραύσματα γυαλιού που της χάρισε το βασιλικό ζεύγος της Ολλανδίας.
«Ανήκουν στον λαό»
Οπως δηλώνει στο «Βήμα» η Πρόεδρος της Δημοκρατίας: «Από τότε που ανέλαβα τα καθήκοντά μου είχα την άποψη ότι τα δώρα που μου προσφέρονται τα δέχομαι ως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας και συνεπώς ανήκουν στον ελληνικό λαό. Για τον λόγο αυτόν, και θέλοντας να αφήσω μια συνέχεια πίσω μου, σκέφτηκα να δημιουργηθεί αυτό το μικρό μουσείο μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο. Ενας χώρος προσβάσιμος στο κοινό, που θα έχει έτσι τη δυνατότητα να βλέπει όσα αξιόλογα αντικείμενα προσφέρονται διαχρονικά στους Προέδρους, κάτι που έχει σημασία για το άνοιγμα του θεσμού της Προεδρίας στον κόσμο».
Δεν βρίσκονται όλα τα δώρα όμως στο μουσείο. Τα μικρής οικονομικής αλλά μεγάλης συναισθηματικής αξίας αντικείμενα παρέμειναν στο γραφείο της Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Τη ρωτάω για μια κούκλα που βλέπω να έχει τοποθετημένη σε μια γωνιά. Είναι μια κούκλα από την Ουκρανία που της έδωσε μια γυναίκα πρόσφυγας. Λίγο πιο πέρα κοιτάζω άλλη κούκλα που της χάρισαν την ημέρα των γενεθλίων της κάτοικοι από το χωριό της μητέρας της, αλλά και μια λύρα που της έφτιαξε κάτοικος της Καρπάθου. Παρατηρώντας τον τρόπο που έχει διακοσμήσει το γραφείο της θυμάμαι τις επιθέσεις που έχει δεχθεί. Θυμάμαι τις κατηγορίες για την απομάκρυνση της σημαίας-λάβαρο που βλέπαμε πίσω από τους προκατόχους της όταν έκαναν δηλώσεις, όμως παρατηρώ γύρω μου στο γραφείο της τουλάχιστον 5-6 σημαίες της χώρας μας. Κάπου εκεί τριγυρνά και ένα γατάκι. Δεν είναι η Καλυψώ, μεγάλωσε πια και την κρατούν στο σπίτι της Προέδρου στο Μεταξουργείο. Στο Μέγαρο πλέον τριγυρνά ο Οδυσσέας, το γατάκι που βρήκαν στον κήπο της Ηρώδου Αττικού.
Τοξικότητα και εκσυγχρονισμός
Αναλογίζομαι εάν οι επιθέσεις στο πρόσωπό της θα είχαν την ίδια οξύτητα εάν ήταν άνδρας. Σίγουρα υπάρχει το έμφυλο στερεότυπο, όπως θεωρεί, αλλά προφανώς έχει να κάνει και με την τοξικότητα της εποχής και το κλίμα πως όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας. Αλλωστε παλιότερα δεν υπήρχε και τόσο έντονη η παρουσία των social media. Εχει ενδιαφέρον ωστόσο ότι εκείνη ήταν που επέλεξε η Προεδρία να δημιουργήσει για πρώτη φορά social media. Αλλωστε είναι σαφές ότι της αρέσει να παρακολουθεί την εξέλιξη της κοινωνίας, νιώθοντας και παραμένοντας ενεργός πολίτης.
Συγκεκριμένα, η πρώτη πολίτης της χώρας, η οποία εκσυγχρονίζει τον θεσμό, τον κάνει πιο εξωστρεφή, ενώ κάθε εμφάνισή της υποδηλώνει τις αξιακές της αντιλήψεις. Ακόμα και η επιλογή να εξακολουθεί να μένει στη γειτονιά του Μεταξουργείου. Δεν στέλνει καθημερινά «αυστηρά μηνύματα στην Αγκυρα», όμως φωτογραφίζεται στον αποτρεπτικό φράχτη στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Εβρο, δείχνοντας ότι απορρίπτει τη λογική του εθνομηδενισμού ή του ότι η χώρα πρέπει να είναι ξέφραγο αμπέλι. Συναντιέται με πωλητές της «Σχεδίας», μοιράζει φαγητό στην πύλη Ε7 στους αστέγους, επισκέπτεται το πολυδύναμο κέντρο αστέγων του Δήμου Αθηναίων, παρακολουθεί παραστάσεις μαζί με παιδάκια που ζουν σε ιδρύματα, πραγματοποιεί επίσκεψη αλληλεγγύης στο Κίεβο, μοιράζει σύριγγες σε τοξικομανείς συμμετέχοντας σε δράσεις του ΟΚΑΝΑ, επισκέπτεται τους γονείς της Ελένης Τοπαλούδη, επιλέγει να παρευρεθεί στην τελετή τοποθέτησης πλακέτας για τους δολοφονημένους της Μαρφίν.
Ο αξιακός κώδικας και η μετριοπάθεια
Κάθε βήμα της ερμηνεύεται ή παρερμηνεύεται. Ομως δείχνει πως συνεχίζει να δρα με βάση τον προσωπικό της αξιακό κώδικα, με μετριοπάθεια, χωρίς λεονταρισμούς. Αλλωστε το ξέρει καλά από το ίνδαλμά της Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ που έλεγε «μην αφήνεις να σε αποσπούν από τον σκοπό σου συναισθήματα όπως ο θυμός γιατί σπαταλούν την ενέργεια και τον χρόνο σου». Και όπως φαίνεται, η Κατερίνα Σακελλαροπούλου στον χρόνο της έχει ακόμα να κάνει πολλά.
