Ηθική κατανάλωση είναι η συνειδητοποίηση από όλους μας ότι η κατανάλωση διάφορων προϊόντων (τρόφιμα, ρούχα, συσκευές κ.λπ.) εκτός από την ικανοποίηση προσωπικών μας αναγκών ταυτοχρόνως επηρεάζει και άλλους ανθρώπους, καθώς επίσης και το περιβάλλον, λέει η κυρία Σταυριανή Κουτσού, καθηγήτρια στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος αλλά και στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ). Η κυρία Κουτσού ασχολείται με την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία και μας εξηγεί όλα όσα θα θέλαμε να μάθουμε ώστε να συνειδητοποιήσουμε την ευθύνη μας ως πολίτες προς το περιβάλλον γύρω μας.
Θα πρέπει να σκεφτούμε, λέει η κυρία Κουτσού, ότι πίσω από κάθε αγορά προϊόντος υπάρχουν άνθρωποι που το παρήγαγαν, αυτοί που το μεταποίησαν, αυτοί που το μετέφεραν κ.λπ., οι οποίοι περιμένουν μέσω της δικής μας αγοράς να αμειφθούν δίκαια για τη δουλειά που κατέβαλαν. Επίσης θα πρέπει να μας ενδιαφέρει κάτω από ποιες συνθήκες έχει παραχθεί το προϊόν. Μήπως π.χ. έχει παραχθεί με τη χρήση παιδικής εργασίας; Μήπως αυτοί που το παρήγαγαν εργάζονται σε πολύ κακές συνθήκες ή/και είναι πολύ χαμηλά αμειβόμενοι; Παράλληλα, θα πρέπει να σκεφτούμε τι φυσικοί πόροι καταναλώθηκαν για να παραχθεί το προϊόν αυτό και πόσοι φυσικοί πόροι (ενέργεια) καταναλώθηκαν για να φτάσει στο σπίτι μας.
Πολλές φορές, συνεχίζει, αισθανόμαστε αδύναμοι να επηρεάσουμε όλο το σύστημα παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων. Ωστόσο, ως συνειδητοποιημένοι πολίτες, επιδιώκοντας τη σωστή πληροφόρηση και κάνοντας τις σωστές επιλογές στις αγορές μας, μπορούμε να το επηρεάσουμε σε κάποιον βαθμό, έτσι ώστε να γίνει πιο δίκαιο για όλους. Π.χ. με το να αποφεύγουμε να αγοράζουμε προϊόντα που γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο παράχθηκαν, τι ανθρώπινους και φυσικούς πόρους χρησιμοποίησαν. Επίσης με το να προτιμάμε να αγοράζουμε προϊόντα που παράγονται σχετικά κοντά στον τόπο κατοικίας μας (τοπικά προϊόντα) σε σχέση με τα ίδια ή παρόμοια που παράγονται χιλιόμετρα μακριά και ξοδεύονται μεγάλες ποσότητες ενέργειας για να φτάσουν σε εμάς. Αυτές οι πράξεις, αν γίνουν μαζικά, μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές.
Μια κίνηση με πολλές διαστάσεις
Επομένως, η αγορά ενός προϊόντος έχει πολλές διαστάσεις: δεν είναι μια απλή πράξη ικανοποίησης των προσωπικών μας αναγκών, αλλά ταυτοχρόνως έχει και άλλες διαστάσεις, τις οποίες θα πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψιν ως ενεργοί και σκεπτόμενοι πολίτες. Η τιμή δεν θα πρέπει να είναι το μοναδικό κριτήριο αγοράς τους, αλλά θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν και άλλα κριτήρια, όπως αυτά που αναφέραμε παραπάνω.
Σήμερα είναι γνωστά τα πολύ μεγάλα προβλήματα και οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν και καλούνται να αντιμετωπίσουν στο άμεσο μέλλον η ανθρωπότητα και ο πλανήτης: μεγάλη αύξηση του πληθυσμού, κοινωνικές ανισότητες, εξάντληση φυσικών πόρων, κλιματική αλλαγή. Μέσω της ηθικής κατανάλωσης μπορεί ο καθένας από εμάς να συμβάλει, σε κάποιον βαθμό, στη μείωση των επιπτώσεων των παραπάνω προβλημάτων. Ηθικοί καταναλωτές είναι οι καταναλωτές που έχουν ήθος, δηλαδή που δεν ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους, αλλά και για τις συνέπειες των αγορών τους στους άλλους και στο περιβάλλον. Να, αυτό είναι η ηθική κατανάλωση.
