Για τον Σωκράτη Μάλαμα δεν χρειάζονται συστάσεις καθώς είναι ένας από τους σπουδαίους καλλιτέχνες της χώρας μας. Ο ίδιος εμπνέεται και δημιουργεί τα τελευταία είκοσι χρόνια από τα Τρίκαλα, καθώς, όπως λέει χαρακτηριστικά, «προτιμώ να περνάω τον χρόνο μου σε μέρη όπου οι άνθρωποι γνωρίζονται και ανταλλάσσουν μια καλημέρα». Από τα εφηβικά του χρόνια τού λείπουν τα… μαθηματικά και μας συμβουλεύει: «Ο νους του ανθρώπου έχει απύθμενο δυναμικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξέλιξη μιας αξιόλογης ζωής. Κάντε τον υπηρέτη της καρδιάς σας και τα πράγματα θα πάνε εκεί που χρειάζεται να πάνε…». Τον συναντήσαμε και μας μίλησε για όλα όσα σκέφτεται και όλα όσα τον εμπνέουν.
Η μουσική αποτελεί για εσάς έμπνευση ή καταφύγιο;
«Είναι μια απαιτητική και ισόβια σχέση και όπως όλες οι σχέσεις αυτού του είδους μοιάζει βασανιστική αλλά και εξιλεωτική, άγνωστη και με έναν περίεργο τρόπο αυτονόητη, απλή και περίπλοκη, δηλαδή όλα τα αντιθετικά στοιχεία συνιστούν αυτόν τον δεσμό. Εμπνευση, καταφύγιο, απόσταση, απόσπαση, απογοήτευση και χαρά ταυτόχρονα».
Ολα αυτά τα χρόνια τι είναι αυτό που κρατάει ζωντανή τη δημιουργικότητά σας;
«Η λαχτάρα για την επαφή με τους ακροατές των τραγουδιών και η μεγάλη περιέργεια για το τι θα προκύψει κάθε φορά που εστιάζω την προσοχή μου στη σύνθεση και φυσικά η ανάγκη να διαμορφωθεί η ακατέργαστη σκέψη και το αίσθημα μιας αφηρημένης προσμονής, χωρίς να ξέρω καν ποια είναι αυτή η προσμονή».
Εχετε συνεργαστεί με πολύ σημαντικούς και καταξιωμένους καλλιτέχνες. Ποια συνεργασία ξεχωρίζετε;
«Πρώτη και καταλυτική η συνεργασία με τον Νίκο Παπάζογλου».
Δέχεστε τον διαχωρισμό ανάμεσα σε έντεχνο και εμπορικό τραγούδι; Ποια είναι η γνώμη σας για την τραπ που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στους νέους; Μπορούμε να εκφραζόμαστε ελεύθερα, χωρίς όρια, μέσα από τη μουσική;
«Το τραγούδι πάντα ήταν και θα είναι ένας αδιάψευστος μάρτυρας της συλλογικής μας μνήμης και του πνευματικού επιπέδου ενός λαού. Δεν είναι μια μονοδιάστατη έκφραση ενός κώδικα με άκαμπτα όρια.
Δεν υπάρχει μόνο ένα χρώμα στο εργαστήριο του ζωγράφου, ούτε μια γεύση στο φαγητό του μάγειρα. Εμείς βρίσκουμε τις διαφορές και έχουμε τις ιδιαίτερες προτιμήσεις. Δεν δέχομαι διαχωρισμούς και χαρακτηρισμούς. Οσο για την τραπ σκηνή, είναι αυτονόητο ότι το μουσικό μέρος αυτής της κατεύθυνσης έχει τις ρίζες της στη ραπ και στο χιπ χοπ, αλλά το περιεχόμενο του λόγου είναι για γέλια και για κλάματα. Γνωρίζουμε πως απευθύνεται σε πολύ μικρά παιδιά, τα οποία δεν έχουν διαμορφώσει ακόμη απόψεις, θέσεις και στάσεις απέναντι στη ζωή. Ο Pierre Coste ονόμασε τον νου των παιδιών tabula rasa (άγραφος πίνακας). Φανταστείτε τι εγγράφεται στα μυαλά των παιδιών μέσω αυτής της μουσικής και αποφασίστε εσείς».
Θεωρείτε ότι η μουσική στις μέρες μας συμβάλλει στην καλλιέργεια των ανθρώπινων αξιών ή αποτελεί απλώς μορφή διασκέδασης;
«Η εμπορική χρήση της μουσικής και του τραγουδιού έχει υπερκαλύψει όλες τις άλλες ιδιότητες αυτής της τέχνης. Eτσι βλέπουμε μια διαρκή ροπή προς μουσικά παράγωγα που είναι χρηστικά… Διαφημιστικά σποτ-τραγούδια που παρεμβάλλονται σε κάθε είδους εκπομπές του ραδιοφώνου, της τηλεόρασης και των ψηφιακών μέσων. Παρ’ όλα αυτά, όμως, στο περιθώριο των «επίσημων μέσων» κινείται πάντα η προσπάθεια μιας μειοψηφίας νέων ανθρώπων που εκφράζει την παραδοξότητα της ζωής, την αγωνία της ύπαρξης και μια άγνωστη θάλασσα συναισθημάτων».
Υπάρχει μια εμπειρία, μια ανάμνηση από την καλλιτεχνική σας πορεία που είναι βαθιά χαραγμένη στη μνήμη σας και σας συγκινεί; Θα θέλατε να τη μοιραστείτε μαζί μας;
«Τα γεγονότα και οι καταστάσεις που συνιστούν τη διαδρομή είναι τόσο πυκνά και τόσο έντονα που μόνο ως σύνολο μπορεί κανείς να το δει, παρά ως μεμονωμένα στιγμιότυπα. Μπορώ ωστόσο να σας πω ότι τη στιγμή που ανακάλυψα (γύρω στα 14 μου χρόνια) ότι μπορούσα να παίξω ένα τραγούδι με ολοκληρωμένο τρόπο, αυτό ήταν έξω από τα μέτρα της καθημερινής μου ζωής και κατά κάποιον τρόπο μου άλλαξε… τα φώτα».
Ας γυρίσουμε πίσω στον χρόνο. Αναπολείτε τα παιδικά σας χρόνια; Εχετε όμορφες αναμνήσεις από εκείνη την εποχή; Τι θυμάστε πιο έντονα;
«Την ελευθερία του να είμαι χωρίς περιορισμούς μέσα σε μια απλή ζωή, χωρίς αυτές τις παράξενες απαιτήσεις που φορτώθηκαν στις πλάτες των σημερινών παιδιών. Ζούσαμε σαν αγρίμια στις μικρές μας κοινότητες και ύστερα ήρθαν οι ατέλειωτοι κανόνες. Υπήρχαν δυσκολίες, αλλά και στιγμές που νιώθαμε πλήρεις, χωρίς λόγο. Ημασταν ερωτευμένοι με τη ζωή, τώρα βλέπω πολύ έντονα έναν έρωτα εξάρτησης από τις διαδικτυακές επαφές».
Ποια ήταν τα όνειρα της παιδικής και της εφηβικής σας ηλικίας; Θεωρείτε ότι τα πραγματοποιήσατε;
«Τα όνειρα αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου, όπως αλλάζουν τα μετεωρολογικά φαινόμενα. Κρατιέται ένας πυρήνας, ανάλογα με τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Επιθυμούσα ένθερμα να ασχοληθώ με τα μαθηματικά και τη φυσική. Ταυτόχρονα έπαιζα μουσική, σαν να έκανα απλώς παρέα στον εαυτό μου και στους φίλους μου. Τελικά αυτή η αντιφατική διαδρομή με έσπρωξε στο σημείο που βρίσκομαι τώρα».
Αν επιστρέφατε στα εφηβικά σας χρόνια, τι θα συμβουλεύατε τον έφηβο εαυτό σας; Θα κάνατε κάτι διαφορετικά αν σας δινόταν η δυνατότητα;
«Μου λείπει η ενασχόλησή μου με τα μαθηματικά. Θα προτιμούσα να ασχοληθώ παράλληλα και με τα δύο».
Υπάρχουν πρότυπα στις μέρες μας; Υπάρχει κάποιο πρόσωπο που αποτέλεσε το δικό σας πρότυπο;
«Δεν γνωρίζω πολλά για τα πρότυπα των νέων. Βλέπω απλά ότι επηρεάζονται από πρόσωπα της τηλεόρασης, από τους σταρ του παγκόσμιου τραγουδιού, τον κινηματογράφο, τους ινφλουένσερ και διάφορα τέτοια πράγματα. Κάθε εποχή έχει τις δοκιμασίες της εξάλλου.
Τα δικά μου ήταν λίγο έως πολύ μπανάλ. Ημουν ενθουσιασμένος με όλους τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, τους ποιητές και τους τραγωδούς της αρχαιότητας. Παράδοξο, γιατί δεν ήμουν και ο καλύτερος μαθητής των αρχαίων ελληνικών! Ημουν γοητευμένος με τη συσσωρευμένη γνώση που μας άφησαν με τη ζωή τους, τη σκέψη και τη δράση τους. Και ακόμα είμαι».
Οι νέοι θεωρείτε πως καλό είναι να παίρνουν τις σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον τους με βάση αυτά που υπαγορεύει η καρδιά ή η λογική; Εσείς πώς παίρνετε τις δικές σας σημαντικές αποφάσεις;
«Ετσι όπως τίθεται το ερώτημα, υπονοείται ότι υπάρχει μια εγγενής και έντονη διαφορά ανάμεσα στον νου και στην καρδιά. Ο νους είναι απύθμενο δυναμικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξέλιξη μιας αξιόλογης ζωής. Κάντε τον υπηρέτη της καρδιάς σας και τα πράγματα θα πάνε εκεί που χρειάζεται να πάνε. Αν δεν γνωριστούν αυτά τα δύο μεγάλα κέντρα αποφάσεων, θα τυραννιέστε για πολύ καιρό. Αρα μια εργασία που περιμένει τον καθέναν από εμάς είναι η γνώση του «τι είναι ο νους» και «τι είναι η καρδιά». Σας εγγυώμαι δουλειά για μια ολόκληρη ζωή!
Αστειεύομαι, βέβαια, και μια στιγμή νηφαλιότητας, εσωτερικής νηνεμίας, μακριά από τον εγωικό μας εαυτό, μπορεί να παντρέψει αμετάκλητα αυτά τα δύο κέντρα ύπαρξης, ψάξτε, ψάξτε! Μη μένετε απαθείς μπροστά στις δυνατότητες που διαθέτετε».
Αγαπημένος στίχος από το τραγούδι σας «Πριγκιπέσα» είναι: «Το φως σου και το φως χορεύουν γύρω μας». Σε έναν κόσμο γεμάτο σκοτάδι, τι είναι αυτό που κατά την άποψή σας διατηρεί και απλώνει παντού το φως γύρω μας;
«Η ανθρώπινη φύση ονειρεύεται σκοτάδια και η ίδια αυτή φύση φέρει το φως. Αν σας διαβεβαίωνε κάποιος ότι ο κόσμος που ζείτε δεν είναι το σκοτάδι που αντιλαμβάνεστε, αλλά μια ερμηνεία του ψυχολογικού σας προγραμματισμού, θα τον πιστεύατε; Αν με κάποιον θαυμαστό τρόπο γνωρίζατε πως η εικόνα του κόσμου έχει άμεση σχέση με τα εσωτερικά σας σχεδιάσματα, με τις προθέσεις και τα όνειρά σας, με τα αισθήματα, τις προσδοκίες και τους εφιάλτες, θα αλλάζατε στάση απέναντι στο μυστήριο της ζωής; Δοκιμάστε αν πραγματικά σας ενδιαφέρει και δείτε εν καιρώ τα αποτελέσματα. Δώστε λίγη προσοχή στον μύθο του Νάρκισσου. Δεν έβλεπε κάτι ξένο πάνω στην επιφάνεια της λίμνης και δεν τον κατάπιε μια ξένη δύναμη, πάρα μονάχα η αντανάκλαση του ίδιου του του προσώπου…».
Θεωρείτε ότι υπάρχει κάτι ανέφικτο για τον άνθρωπο; Πρέπει να παλεύουμε για όσα πιστεύουμε, ακόμη κι αν στα μάτια των άλλων φαντάζουν ουτοπία;
«Ενας άξιος ηγέτης της Ινδίας, ο Μαχάτμα Γκάντι, είχε πει πως «δεν έχει καμιά απολύτως σημασία αυτό που κάνεις, αλλά είναι πολύ σημαντικό να το κάνεις». Αν μείνει κάποιος αδρανής μπροστά στη φαινομενική ματαιότητα του βίου, χάνει την πιο ενδιαφέρουσα διαδρομή και παραμένει σ’ ένα μηδενικό σημείο που γίνεται με τα χρόνια σημείο αναφοράς για όλη του τη ζωή. Δηλαδή τίποτα. Eνας συγκεκριμένος σκοπός θα σε οδηγήσει στον τόπο της επιθυμίας σου. Η επιδίωξη της ουτοπίας μπορεί να σε πάει παντού, αλλά αν δεν έχεις το απαιτούμενο υπόβαθρο μπορεί να σε διαλύσει. Μην παίρνετε τίποτα ως θέσφατο, δεδομένο και απαράβατο. Η αλήθεια είναι μια περίεργη ιστορία και δεν έχει να κάνει με τα συμπεράσματα της λογοτεχνίας, της ποίησης και της έμπνευσης των πάσης φύσεως καλλιτεχνών. Οσο για τη γνώμη των άλλων, απλά είναι μια γνώμη και τίποτα άλλο. Δεν εκπορεύεται από τη δική σας νόηση και από τον δικό σας ψυχισμό».
Σταματά, άραγε, κάποια στιγμή ο άνθρωπος να ονειρεύεται; Ποιο είναι το δικό σας μεγαλύτερο όνειρο;
«Θα σας είναι γνωστό ήδη ότι ο άνθρωπος (ο εσωτερικός πυρήνας της ύπαρξής του) δεν μεγαλώνει ποτέ. Μπορεί να φαίνεται ότι γερνάει και κουράζεται, αποθαρρύνεται, απελπίζεται και γονατίζει, αλλά παραμένει ένα περίεργο μοναχικό φως που ονειρεύεται την ελευθερία του…».
«Με βάση και αφετηρία τα Τρίκαλα»
Εχετε ισχυρούς δεσμούς με την πόλη των Τρικάλων. Πώς ξεκίνησε αυτή η σχέση;
«Ηρθα το 1997 στην Ελάτη, και παρέμεινα για 18 μήνες. Ηθελα να βρω τη σχέση ανάμεσα σ’ αυτό που σας έλεγα πιο πάνω. Βλέπετε, όλοι περνάμε από τους ίδιους δρόμους, τις ίδιες αναστολές, τις ίδιες εντάσεις, τις ίδιες αυταπάτες, τα ίδια ερωτήματα, την ίδια λαχτάρα. Στη δική μου περίπτωση τα αποτελέσματα δεν ήταν δα και τόσο ευοίωνα, αλλά ο τόπος μας και η περισυλλογή αποδείχθηκαν αρκετά παραγωγικά και ενθαρρυντικά να συνεχίσω».
Προτιμάτε τη ζωή στη μεγαλούπολη ή στην επαρχία;
«Προτιμώ να περνάω τον χρόνο μου σε μέρη όπου οι άνθρωποι γνωρίζονται και ανταλλάσσουν μια καλημέρα τουλάχιστον. Οπου υπάρχει χώρος ανοιχτός και η δυνατότητα να κινούμαι χωρίς παρεμβολές και φασαρία».
Αποτέλεσαν τα Τρίκαλα πηγή έμπνευσης για κάποιο τραγούδι σας;
«Τα τελευταία 20 χρόνια ζω και εργάζομαι στα Τρίκαλα. Αρα όλες οι δισκογραφικές μου απόπειρες έχουν σαν βάση και αφετηρία την περιοχή».
Συνέντευξη στις Μαρία Αναγνωστοπούλου, Ανδρονίκη Κωνσταντού, Παναγιώτα Χρυσοστόμου
