Το Σουφλί έχει μια μακραίωνη ιστορία, που του προσδίδει ένα παραδοσιακό ύφος. Αποτέλεσε στο παρελθόν ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο χάρη στην καλλιέργεια της σηροτροφίας και η ανάπτυξη αυτή επέδρασε στην αρχιτεκτονική και στη χωροταξία της πόλης. Μάλιστα, η βόλτα σε μουσειακούς χώρους και κουκουλόσπιτα είναι απαραίτητη για όποιον βρεθεί στα μέρη μας.
Με το που φτάνει κάποιος στην πόλη των περίπου 3.000 κατοίκων καταλαβαίνει άμεσα ότι εισέρχεται στην πόλη του μεταξιού, καθώς το πρώτο κτίριο που θα συναντήσει είναι το εργοστάσιο μεταξωτών του Κ. Μουχταρίδη.
Στη συνέχεια θα ξαφνιαστεί αντικρίζοντας με δέος την επιβλητική και πανύψηλη καμινάδα που ξεπροβάλλει από το εργοστάσιο των αδερφών Τζίβρε. Στον χώρο αυτόν δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να ταξιδέψει πίσω στον χρόνο με τα πολλά του κτίρια και με την εξαιρετική αίθουσα με τις μηχανές όπου νομίζει κανείς ότι θα εμφανιστούν μπροστά του οι εργαζόμενοι με τα τραγούδια τους να μπλέκονται με τους ήχους των μηχανών.
Οδηγώντας κανείς προς το κέντρο της πόλης θα συναντήσει μεταξύ άλλων πολλά καταστήματα μεταξωτών αλλά και το Μουσείο Τέχνης Μεταξιού του κ. Γ. Τσιακίρη σε ένα νεοκλασικό ανακαινισμένο κτίριο. Εκεί έρχεται σε επαφή με διάφορα είδη αργαλειών, εξαρτήματα αυτών, μεταξωτά παραδοσιακά ρούχα αλλά και μοντέρνα κομμάτια από κολεξιόν γνωστών ελλήνων σχεδιαστών μόδας που προμηθεύτηκαν το μετάξι από το Σουφλί. Στον χώρο αυτόν οι υπεύθυνοι δοκιμάζουν κάτι καινοτόμο, παντρεύοντας την παράδοση με το σύγχρονο στοιχείο.
Ο μεγάλος πρωταγωνιστής
Προχωρώντας προς το κέντρο του Σουφλίου είναι σαν να διεισδύει κάποιος περισσότερο σε μια πόλη όπου πρωταγωνιστής είναι το μετάξι. Ακόμη ένα κατάστημα μεταξωτών και συνάμα Λαογραφικό Μουσείο «Τα Γνάφαλα» αποτελεί ο χώρος του κ. Μπουρουλίτη. Εκεί δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσει κανείς την ιστορία του Σουφλίου μέσα από ντοκουμέντα που σηματοδότησαν την περιοχή, όπως πολιτικά και πολεμικά αρχεία, μουσικά όργανα που δημιουργούν την πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής εμπλουτισμένα με φωτογραφικό και έντυπο υλικό. Πρόκειται για το μουσείο που δεν εστιάζει μόνο στο μετάξι, όπως τα υπόλοιπα, αλλά συναντά κανείς αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν από όλες τις κοινωνικές ή θρησκευτικές ομάδες (Σαρακατσάνοι, Θρακιώτες, Πομάκοι, μουσουλμάνοι) που ζουν στο Σουφλί και στα χωριά γύρω από αυτό.
Στη συνέχεια πολλά κουκουλόσπιτα άλλα εγκαταλειμμένα και άλλα ανακαινισμένα περιμένουν τον ταξιδιώτη έτοιμα να του πουν τη δική τους ιστορία. Εξαιρετικής σημασίας για τον τόπο είναι το κουκουλόσπιτο του Κουρτίδη, γνωστό ως Μουσείο Μετάξης Πειραιώς. Πρόκειται για ένα σημαντικό κτίριο το οποίο παρουσιάζει όλα τα τυπικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των αστικών «αρχοντόσπιτων». Το μουσείο ακολουθεί το πρότυπο της Νέας Μουσειολογίας με βιωματικές δράσεις και παιχνίδια, αλλά και εγκολπώνεται τις προφορικές μαρτυρίες επωνύμων και μη, αποδίδοντας την πραγματική εικόνα της πολυσημίας, της πολυφωνίας και της ποικιλίας του σύγχρονου αστικού κόσμου.
Λίγο πιο πάνω περπατώντας κανείς στον πλακόστρωτο δρόμο θα συναντήσει το Αρχοντικό Μπρίκα – Δημοτικό Λαογραφικό Μουσείο Σουφλίου σήμερα. Χτίστηκε το 1890 για την εύπορη οικογένεια Μπρίκα. Εκεί εξασφαλίζονταν οι κατάλληλες συνθήκες για την εκτροφή μεταξοσκωλήκων και την αποθήκευση ξηρών κουκουλιών. Για την κατασκευή του επιστρατεύτηκαν ειδικοί μάστορες από την Προύσα που δημιούργησαν ένα από τα πιο όμορφα κτίρια της περιοχής.
Χαρακτηριστικό για τον τόπο δείγμα μπιτζικλιού (όπως λέγονταν αλλιώς τα κουκουλόσπιτα στη σουφλιώτικη διάλεκτο) είναι αυτό του Καλέση. Το κτίριο είναι δείγμα «βιομηχανικής» αρχιτεκτονικής των αρχών του αιώνα που σήμερα λειτουργεί ως ξενοδοχείο και μπορεί κανείς να θαυμάσει τη μεγάλη σε ύψος σάλα του που εξυπηρετούσε τις ανάγκες εκτροφής μεταξοσκώληκα.
Πέρα από το μετάξι
Στο Σουφλί, όμως, ένας ιστορικός περίπατος δεν περιορίζεται μόνο σε κουκουλόσπιτα και μουσεία μεταξιού. Μεγάλη είναι η ιστορία αυτού τόπου που όντας στα σύνορα με την Τουρκία δέχθηκε τις συνέπειες της Συνθήκης της Λωζάννης. Ετσι, ο ποταμός Εβρος από ενωτικό στοιχείο έγινε γραμμή διαχωριστική, πρόσφυγες από την Αν. Θράκη ήρθαν στα μέρη αυτά, αλλά και μετέπειτα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η περιοχή αυτή βίωσε τη ναζιστική κατοχή και τις αιματηρές και δύσκολες στιγμές του Εμφυλίου. Ο επισκέπτης, λοιπόν, μπορεί να δει τα κτίρια που το 1940 λειτούργησαν ως φυλακές με το χαρακτηριστικό σήμα στον εξωτερικό τοίχο, αλλά και να επισκεφτεί στο κέντρο της πόλης ένα μνημείο που ανεγέρθηκε όταν οι Γερμανοί για αντίποινα προχώρησαν στην εκτέλεση οχτώ ατόμων.
Ο περίπατος δεν τελειώνει εδώ, καθώς λίγα μέτρα πιο πέρα θα ξεπροβάλει μπροστά του ένα πανέμορφο νεοκλασικό κτίριο που σήμερα στεγάζει τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης. Πρόκειται για ένα οίκημα με μεγάλη ιστορία του οποίου η ανέγερση λαμβάνει χώρα επί τουρκοκρατίας και χρησιμοποιήθηκε ως διοικητήριο. Αργότερα οι Γάλλοι το μετέτρεψαν σε τελωνείο και γύρω στα 1923-24 γίνεται το Γυμνάσιο της πόλης μέχρι το 1975 που απέναντι θα ανεγερθεί το παρόν Γυμνάσιο και Λύκειο της περιοχής.
