Το σαμιακό κρασί είναι ένα προϊόν που παράγεται εξ ολοκλήρου στο νησί της Σάμου και το κοσμεί διαφημίζοντάς το όχι μόνο πανελληνίως αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Το προϊόν αυτό κατέχει αμέτρητες διεθνείς διακρίσεις τόσο για την ποιότητά του όσο και για την τιμή του, η οποία αναλογικά με την ποιότητά του έχει κρατηθεί σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Ομως, γιατί ο οίνος της Σάμου είναι τόσο σπουδαίος και γιατί ξεχωρίζει από τα αλλά κρασιά στον υπόλοιπο κόσμο; Στις απορίες μας έρχεται να απαντήσει ο κ. Ιωάννης Σκούτας, γεωπόνος και πρόεδρος του ΔΣ του Ενιαίου Οινοποιητικού Αγροτικού Συνεταιρισμού Σάμου (ΕΟΣ).
H ιστορία
Ο σαμιακός οίνος ήταν σπουδαίος ήδη από την αρχαιότητα, καθώς η ιστορία του ξεκινά από τη μυθολογία, σύμφωνα με την οποία ο Διόνυσος (θεός του κρασιού) χάρισε στους Σάμιους το μοσχάτο κλήμα ως ανταμοιβή της βοήθειάς τους για τη νίκη του απέναντι στις Αμαζόνες. Επειτα καταγραφές υπάρχουν στα ομηρικά έπη αλλά και σε ιστορικές πηγές κειμένων των Ιπποκράτη, Γαληνού και Θεόφραστου. Διάσημο συνεχίζει να είναι ανά τους αιώνες, όπως καταγράφεται και τον 17ο αι. από τον γάλλο περιηγητή Τουρνεφόρ, ο οποίος έμεινε έκπληκτος με το ιδανικό κλίμα παραγωγής μοσχάτου κρασιού της Σάμου.
Τον 19ο αι. και ύστερα από την ευρεία χρήση του σαμιακού οίνου στη Δύση, η Καθολική Εκκλησία εκχωρεί το δικαίωμα παραγωγής «εκκλησιαστικού οίνου» με πιστοποιητικό καθολικής επιστολής, το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα στη χριστιανική Εκκλησία. Από το 1934 έως και τώρα το μοσχάτο σταφύλι της Σάμου παράγεται σε μικρής έκτασης στρέμματα, με επιμέλεια από τους αγρότες, ενώ παρασκευάζεται και διανέμεται από τον Ενιαίο Οινοποιητικό Αγροτικό Συνεταιρισμό. Μάλιστα από το 2015 μέχρι και σήμερα έπαψε να είναι αναγκαστική η συμμετοχή των μελών και πλέον διέπεται από τους νόμους και των υπόλοιπων συνεταιρισμών της Ελλάδας.
Οι εξαγωγές
Οι βασικές εξαγωγές του ΕΟΣ γίνονται προς τη Γαλλία, όπου γίνεται το 50% της παραγωγής. Εμφιαλώνεται εκεί και βγαίνει μια ετικέτα «Σάμος Ολύμπιο» και είναι μια συνεργασία από το 1800 και πριν, όπου πήγαινε από τη Σμύρνη στη Χίο και μετά στη Γαλλία. Υστερα, το 1980, με την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η συνεργασία έγινε πιο δυνατή. Εκτός από τη Γαλλία εξάγεται σε άλλες 25 χώρες, αλλά οι πιο σημαντικές είναι η Γερμανία, η Μεγάλη Βρετανία, ο Καναδάς, η Αμερική, η Αυστραλία, η Νότια Κορέα και τελευταία το Ισραήλ.
Η παραγωγή κρασιού στο νησί, λόγω της μεγάλης ιστορίας του αλλά και των πολλών διακρίσεων που έχει λάβει, επηρεάζει θετικά τη σαμιακή κοινότητα σε οικονομικό επίπεδο, καθώς περίπου 2.500 πολίτες είναι άμεσοι συνεργάτες του ΕΟΣ, ο οποίος από την πλευρά του απασχολεί περίπου 80 εργαζομένους. Αυτό σημαίνει ότι το 8% του συνολικού πληθυσμού της Σάμου βιοπορίζεται άμεσα από την παραγωγή και παρασκευή του σαμιακού οίνου. Επιπλέον, ακόμη και οι πολίτες που δεν είναι άμεσα συνδεδεμένοι με την παραγωγή κρασιού έχουν καθημερινή τριβή με αυτό, αφού τόσο τα κλήματα τόσο και η ιστορία του σαμιακού οίνου γίνονται πόλος έλξης πολλών τουριστών. Ως αποτέλεσμα, το νησί και ειδικότερα το δυτικό μέρος αυτού αναπτύσσει έντονα τον αγροτουρισμό, ο οποίος συνδέεται άρρηκτα με τα κλήματα του νησιού αλλά και τη μεγάλη ιστορία του οίνου.
Τα ποιοτικά σταφύλια του νησιού έχουν κάνει τα κρασιά της Σάμου να ξεφύγουν από τα όρια της Ελλάδας
Τα μουσεία οίνου
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Σάμο υπάρχουν τρία μουσεία οίνου, εκ των οποίων τα δυο ανήκουν στον ΕΟΣ. Τα μουσεία αυτά προσφέρουν εργασία στους Σαμιώτες και τα επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. Επιπλέον είναι σημαντικό να τονιστεί ότι στο νησί δραστηριοποιούνται και μικρότεροι συνεταιρισμοί, όπως αυτός του «Πλατάνου», αλλά και ιδιώτες παραγωγοί-οινοποιοί.
Παρ’ όλα αυτά, δεν παρατηρούνται μόνο θετικά στοιχεία στην παραγωγή κρασιού στη Σάμο αλλά και αρνητικά. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η συστηματική μείωση των μελών του συνεταιρισμού, καθώς όλο και περισσότεροι νέοι απομακρύνονται από το νησί για διάφορους λόγους. Επίσης αρκετοί επιλέγουν να ασχοληθούν με τον τουριστικό τομέα, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι Σαμιώτες να σταματούν την καλλιέργεια μοσχάτου. Παράλληλα, οι παλαιότερες γενιές λόγω ηλικίας τείνουν να εγκαταλείπουν τις καλλιέργειες και στον αντίποδα να μην υπάρχουν αρκετοί νέοι που να ασχολούνται με τη γεωργία έτσι ώστε να καλύψουν τα κενά. Αυτό επιφέρει εμφανή μείωση της παραγωγής κρασιού στις ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές του νησιού και έτσι μένουν πολλά στρέμματα κλημάτων ανεκμετάλλευτα. Αρα είναι κομβικής σημασίας να ληφθεί μια απόφαση για την υλοποίηση ενός προγράμματος είτε από το ίδιο το κράτος είτε από τον Συνεταιρισμό έτσι ώστε να μην ελαχιστοποιηθεί η παραγωγή του κρασιού της Σάμου μέσα στα επόμενα χρόνια.
Ο οίνος της Σάμου είναι πραγματικά ιδιαίτερος: ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα του είδους του, διότι κατέχει μια μακρά ιστορία από τα αρχαία κιόλας χρόνια, διατηρώντας ακόμη και σήμερα μια δυναμική παρουσία στην παγκόσμια αγορά οίνου, αποκομίζοντας πολλά θετικά σχόλια και βραβεία. Αυτό διακρίνεται και από το τεράστιο αντίκτυπο που έχει το κρασί της Σάμου στο νησί, αφού επηρεάζει τη ζωή με διάφορους τρόπους πολλών Σαμιωτών και προσελκύει το ενδιαφέρον τόσο δημοσιογράφων όσο και τουριστών. Ετσι με τη σωστή διαχείριση από την τοπική κοινωνία ο οίνος θα μπορεί να προσφέρει ακόμη περισσότερα στον εμπορικό τομέα του νησιού αλλά ακόμη και στην τουριστική εικόνα του.
