Των Ευφημίας Γκόλιαρα, Μαγδαληνής Χατζηιωάννη, Βασιλείας Ζωγραφάκη

Πώς στήνεται η ψηφιακή εικόνα ενός αρχαιολογικού μουσείου; Ποιες δυνατότητες του δίνει η νέα ψηφιακή εποχή και πώς μια εφαρμογή μάς μεταφέρει… πίσω στον χρόνο, αναπαριστώντας τέλεια σε ένα ψηφιακό περιβάλλον περιήγησης τη ζωή στις αρχαίες πόλεις;

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου βρήκαμε τις απαντήσεις και μάλιστα από τους πλέον ειδικούς, καθώς συνομιλήσαμε με τον αρχαιολόγο και προϊστάμενο της Εφορείας Χαλκιδικής και Αγίου Ορους Γιώργο Σκιαδαρέση, την αρχαιολόγο Δήμητρα Ακτσελή και την αρχιτέκτονα Βαλεντίνα Αδάμου.

Οπως μας εξήγησαν, το μουσείο ιδρύθηκε το 1960 και άνοιξε για το κοινό το 1971, ενώ από το 2011 έως τον Ιούλιο του 2022 έκλεισε για να ολοκληρωθούν οι εργασίες επέκτασής του. Ολα αυτά τα χρόνια, όπως μας διευκρίνισε ο Γ. Σκιαδαρέσης, εξελίσσονταν οι μελέτες, αλλά δρομολογούνταν οι αποφάσεις που θα το έφερναν τελικά και στη νέα ψηφιακή του εποχή. Πάνω σε αυτά τα δεδομένα ολοκληρώθηκαν και οι ψηφιακές και διαδραστικές εφαρμογές του. Πώς ξεκίνησαν όλα;

Ο κ. Σκιαδαρέσης λέει ότι «πέρυσι τον Δεκέμβριο ολοκληρώθηκε το ψηφιακό πρόγραμμα «Μετακινήσεις πληθυσμών και υλικός βίος. Ψηφιακή αποτύπωση της Χαλκιδικής από την προϊστορία στους ιστορικούς χρόνους». Αυτό περιλάμβανε κυρίως ψηφιακές εφαρμογές και ψηφιακές δράσεις, ενώ ολοκληρώθηκαν τιτάνιες εργασίες στο πλαίσιο αυτού του έργου. Για παράδειγμα, «σαρώθηκαν άπειρες φωτογραφίες, καταγράφηκαν στοιχεία, τεκμηριώθηκαν βιβλιογραφικά, χρονολογήθηκαν, σαρώθηκαν, φωτογραφήθηκαν τρισδιάστατα και σήμερα είναι ένα υλικό έτοιμο να το εκμεταλλευτούμε» λέει ο κ. Σκιαδαρέσης. «Ολοκληρώθηκε έτσι μια μεγάλη δουλειά υποδομής. Αυτό, λοιπόν, το έργο μελετούσε και πρόβαλε τις 24 αποικίες της Χαλκιδικής και ακολουθήθηκε και από μια σχετική εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα».

Μια ολόκληρη… παραγωγή

Για την εφαρμογή αυτή γράφτηκαν σενάρια, στήθηκαν αφηγήσεις, φτιάχτηκαν χαρακτήρες. «Δημιουργήσαμε, λοιπόν, μια διαδρομή με τα σημαντικότερα σημεία, ας πούμε, της Καλλικράτειας, όπου ο ψηφιακός ξεναγός σού διηγείται μια ιστορία, σε οδηγεί σε σημεία ενδιαφέροντος και σου λέει για παράδειγμα «εδώ ήταν το λιμάνι, εκεί ήταν η οχύρωση, ήταν τα εργαστήρια» κ.ά.» λέει η κυρία Αδάμου. «Εχουν μπει πινακίδες σε όλες τις πόλεις αυτές όπου υπάρχει ένα QR που σε οδηγεί στην ιστοσελίδα μας». Φυσικά υπάρχει και η δυνατότητα απλής ανάγνωσης των στοιχείων στην εφαρμογή.

Πώς λειτουργεί η ξενάγηση; «Αν πας για παράδειγμα στα αρχαία Στάγειρα» λέει ο κ. Σκιαδαρέσης. «Στην εφαρμογή βρίσκεις έναν έμπορο της εποχής εκείνης, ο οποίος μπήκε στην πόλη και καθώς περπατάει στους δρόμους της την περιγράφει. Ουσιαστικά, σε ξεναγεί ένας αρχαίος πολίτης της. Στην Αθυτο είναι ένας παλιός εργάτης ανασκαφών, ο οποίος επί 42 χρόνια δουλεύει στις ανασκαφές και λέει «εγώ έχω δουλέψει, έχω βρει εκείνο» κ.λπ.».

«Συνολικά είναι 10 σταθμοί, 60 λεπτά η ώρα» προσθέτει η κυρία Αδάμου. «Οπότε ξέρει ο επισκέπτης ότι διαθέτει μια ώρα ώστε να συνεχίσει τη διαδρομή. Το ίδιο στην Oλυνθο, όπου αφηγείται ένα κοριτσάκι λίγο πριν εισβάλει ο Φίλιππος και καταστρέψει την πόλη και μαζεύει τα πράγματα με τους γονείς της να τα φορτώσουν στο κάρο για να φύγουνε και μέσα σε αυτή τη διαδικασία ξεναγεί στην πόλη της με όλη αυτή τη συναισθηματική φόρτιση του «πρέπει να φύγουμε»».

«Ολα αυτά, λοιπόν, για αυτές τις 6 πόλεις τα ακούει, διαβάζει κανείς την πληροφορία ελληνικά και αγγλικά», παίρνει τη σκυτάλη της περιγραφής ξανά ο κ. Σκιαδαρέσης. «Επιπλέον όμως σε δύο χώρους, στην Ολυνθο και στα Στάγειρα, υπάρχει μια ακόμα εφαρμογή με την οποία έχεις τη δυνατότητα να βλέπεις δύο σπίτια και να μπαίνεις και μέσα». Δηλαδή, «κατεβάζεις» στο κινητό σου μια άλλη εφαρμογή που έχει QR, σηκώνεις την οθόνη του και βλέπεις την οικία σαν να βρίσκεται μέσα σε αυτή.

«Εκτός από όλα αυτά μπορεί κανείς να δει και κάποια αντικείμενα από αυτά που σαρώσαμε τρισδιάστατα» λέει ο κ. Σκιαδαρέσης.

Και η Ολυνθος σε 3D animation

Το επόμενο βήμα ήταν ένα infokiosk για την Ολυνθο. «Για την Ολυνθο προέκυψαν δύο εφαρμογές» εξηγεί η κυρία Αδάμου. «Η μία θα είναι διαδραστική κάτοψη της Ολύνθου, δηλαδή θα μπορεί κάποιος να έχει σε υπολογιστή την κάτοψή της σε 3D animation και από αυτή θα μπορεί να καταλάβει πού είναι οι χώροι, πού είναι οι λειτουργίες της, όλα τα σημεία στον χώρο. Και το άλλο θα είναι ένα χρονολόγιο για την Ολυνθο με τους ιστορικούς σταθμούς στην ιστορία της. Ανανεώσαμε όλον τον χώρο, τώρα είμαστε στη διαδικασία που κλείνουμε τελείως σιγά-σιγά τις εργασίες. Και στήθηκε από την αρχή μια έκθεση ψηφιακή στην οποία έχουμε προσθέσει και άλλες εφαρμογές εκτός του προγράμματος». Για να συνεχίσει η κυρία Αδάμου λέγοντας ότι «είναι σαν να είναι 6 κεφάλαια μιας ιστορίας σε ένα βιβλίο της Ολύνθου».

Και όλο αυτό το πρόγραμμα τελικά ονομάστηκε Ψηφιακό Κέντρο Πληροφόρησης Αρχαίας Ολύνθου και του δόθηκε ένα ακρωνύμιο συμβολικό. «Το ονομάζουμε ANODIC (Ancient Olynthos Digital Information Center). Θυμίζει «ανοδικό». Αυτός είναι ο στόχος μας για όλα, η άνοδος…» καταλήγει ο κ. Σκιαδαρέσης.

Εκπαιδευτικά προγράμματα

«Η εκπαιδευτική χροιά της αρχαιολογίας είναι ζητούμενο, δηλαδή ό,τι ανασκάπτουμε, ό,τι ανακαλύπτουμε, ό,τι προβάλλουμε δεν το κάνουμε για τον εαυτό μας, το κάνουμε για τους πολίτες» συνεχίζει ο κ. Σκιαδαρέσης. «Πρώτος, λοιπόν, στόχος και πρώτη προτεραιότητα είναι τα παιδιά και τα σχολεία. Γιατί θέλουμε να μάθουν την ιστορία τους, να νιώσουν από πού προέρχονται, να σεβαστούν αυτό που είναι, να σέβονται τον τόπο τους, γιατί γνωρίζοντας την τοπική ιστορία γνωρίζεις τον τόπο. Στόχος, λοιπόν, μεγάλος είναι τα παιδιά. Η προσέγγιση με τα παιδιά γίνεται με μεμονωμένες επισκέψεις ή σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς. Ετοιμάζουμε κατά καιρούς κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία έχουν μια συγκεκριμένη θεματική».

Η κυρία Ακτσελή λέει ότι σχεδιάζεται τώρα ένα πρόγραμμα που θα εντάξει τα αρχαία αντικείμενα πάνω στις φιγούρες ενός πολεμιστή και μιας γυναίκας (π.χ. τα σκουλαρίκια της, τα σπαθιά του, τα αξεσουάρ τους κ.λπ.) και θα απευθύνεται στα παιδιά του Δημοτικού. Επίσης κάθε χρόνο τον Μάιο γίνονται οι Πράσινες Πολιτιστικές Διαδρομές, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται το πρόγραμμα «Πολιτιστική κληρονομιά σε κινηματογραφικά καρέ με το βλέμμα των εφήβων».

Αλλα εκπαιδευτικά προγράμματα γίνονται και στο Κέντρο Βυζαντινού Πολιτισμού στην περιοχή Φλογητά, το οποίο ήταν ένα μετόχι που ανήκε στη Μονή Αγίου Παντελεήμονα του Αγίου Ορους, ενώ πλέον ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού.

Αναδυόμενος πόλος έλξης για καλλιτέχνες και θεατές

Το Θεατρικό Φεστιβάλ Πολυγύρου αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς θεσμούς στην περιοχή. Με μια ιστορία πλούσια σε δράσεις και παραστάσεις, το φεστιβάλ αποτελεί μια πλατφόρμα προώθησης της τέχνης και του πολιτισμού στην τοπική και ευρύτερη κοινότητα.Ξεκίνησε με τη φιλοδοξία να φέρει την τέχνη και το θέατρο στην καρδιά της κοινότητας. Από τότε, έχει αναπτυχθεί σε ένα ετήσιο γεγονός που προσελκύει καλλιτέχνες και θεατές από όλη την περιοχή.

Με το πέρασμα των χρόνων, το φεστιβάλ έχει εξελιχθεί, προσφέροντας πλέον μια ευρεία γκάμα παραστάσεων, εκθέσεων και εκδηλώσεων που καλύπτουν διάφορες καλλιτεχνικές εκφάνσεις. Προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που περιλαμβάνει θεατρικές παραστάσεις, χορευτικές εκδηλώσεις, μουσικές συναυλίες, εικαστικές εκθέσεις και πολλά άλλα.