Χαλκιδική δεν είναι μόνο οι ωραίες παραλίες, οι φιλόξενοι άνθρωποι, οι εναλλαγές του τοπίου που σε αφήνουν άφωνο. Είναι και η παράδοσή της και οι αναφορές της στην Ορθοδοξία, όπως φαίνεται από δύο χαρακτηριστικά τοπόσημά της.
Η αφετηρία μας είναι ο ιερός ναός Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Ταξιάρχη Χαλκιδικής. Αυτός ο ταπεινός αλλά υπέροχος τόπος λατρείας έχει ιδιαίτερη ιστορική σημασία και μαρτυρά τη διαχρονική πνευματική κληρονομιά της περιοχής γύρω από το χωριό Ταξιάρχης στο κέντρο της Χαλκιδικής, η οποία είναι μια περιοχή γνωστή για τη φυσική ομορφιά και τη θρησκευτική της παράδοση.
Οι ρίζες του ιερού ναού Αρχαγγέλου Μιχαήλ μπορούν να εντοπιστούν στη βυζαντινή εποχή. Τα ιστορικά αρχεία υποδεικνύουν ότι ο ναός κατασκευάστηκε αρχικά κατά τη διάρκεια του 9ου αιώνα. Ωστόσο, το σημερινό οικοδόμημα, όπως το γνωρίζουμε, χτίστηκε πολύ αργότερα, το 1970-77, με ανακαινίσεις και επεκτάσεις που αντανακλούν το πέρασμα του χρόνου και την αλλαγή των αρχιτεκτονικών στυλ από βασιλικό ρυθμό σε σταυροειδή ρυθμό μετά τρούλου.
Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Ο επιλεγμένος προστάτης αντικατοπτρίζεται στην εικονογραφία της εκκλησίας και στις ετήσιες εορταστικές εκδηλώσεις που προσελκύουν προσκυνητές από όλη τη χώρα για να γιορτάσουν την ημέρα της γιορτής του Αρχαγγέλου στις 8 Νοεμβρίου. Κατασκευασμένο με πέτρα που προέρχεται από την περιοχή, το κτίριο δένει αρμονικά με τη γύρω φύση, απηχώντας τις παραδοσιακές οικοδομικές πρακτικές της περιοχής. Το εξωτερικό της εκκλησίας χαρακτηρίζεται από τις απλές αλλά κομψές γραμμές της, ενώ στο εσωτερικό ξεδιπλώνεται μια εκπληκτική έκθεση θρησκευτικής τέχνης που κόβει την ανάσα. Εσωτερικά ο ναός κοσμείται από περίτεχνες τοιχογραφίες και εικόνες που αφηγούνται ιστορίες αγίων και βιβλικές αφηγήσεις. Επιπλέον, ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά της εκκλησίας είναι το καμπαναριό της.
Καθώς, λοιπόν, η εκκλησία συνεχίζει να υποδέχεται πιστούς και λάτρεις της ιστορίας, στέκεται ως γέφυρα μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, προσκαλώντας όλους να βιώσουν την ηρεμία και την ευλάβεια μέσα στους αιωνόβιους τοίχους της.
Η μονή
Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, κτισμένη στη νότια πλαγιά του «Μεγάλου Βουνού», ανάγει την ίδρυσή της στα τέλη του 9ου αιώνα και στην εποχή της δυναστείας των Μακεδόνων.
Ο ιεροδιάκονος Μελχισεδέκ Μακρής (1909) δέχεται ότι το μοναστήρι το ίδρυσε η Θεοφανώ, η πρώτη γυναίκα του Λέοντα ΣΤ’ του Σοφού, η οποία και το προίκισε με πολλές δωρεές και κτήματα, μεγαλύτερη δε ευεργεσία ήταν η τίμια κάρα της Αγίας Αναστασίας, μέρος από το δεξί πόδι της Αγίας, όπως και ο σταυρός με μέρος από το Τίμιο Ξύλο. Επίσης, υπήρχε το σκήπτρο του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’ του Σοφού, που μαζί με χρυσόβουλα και αλλά τιμαλφή καταστράφηκαν κατά το ολοκαύτωμα της ιεράς μονής τον Ιούνιο του 1821.
Ιστορικές μαρτυρίες για την πρώτη περίοδο της ιεράς μονής δεν υπάρχουν, υπάρχει, όμως, ισχυρή παράδοση και πεποίθηση ότι η πρώτη κτήτωρ ήταν η Αγία Θεοφανώ. Η βασίλισσα Θεοφανώ τιμάται από την Εκκλησία και ανακηρύχθηκε Αγία, τιμάται δε η μνήμη της την ημέρα της κοιμήσεώς της (16 Δεκεμβρίου).
Μετά το ολοκαύτωμα του 1821, οπότε και σφαγιάστηκαν ο ηγούμενος Μακάριος, οι πατέρες και τα γυναικόπαιδα, η μονή καταστράφηκε παντελώς και οι πατέρες που ήρθαν από τα Μετόχια να αναστήσουν την ιερά μονή φιλοτέχνησαν μεγάλη εικόνα της Αγίας Θεοφανούς, την οποία τοποθέτησαν στο τέμπλο, δίπλα από την εικόνα της Αγίας Αναστασίας. Στην εικόνα, η Αγία κρατεί στο δεξί της χέρι το μοναστήρι και στο αριστερό το βασιλικό σκήπτρο, γι’ αυτό και αναφέρεται στο άνω μέρος της εικόνας ως κτήτωρ της ιεράς μονής.
Η Εκκλησιαστική Σχολή της Αγίας Αναστασίας ήταν μια πολυλειτουργική σχολή, η οποία πρόσφερε πολλά στην ελληνική κοινωνία και στην Εκκλησία. Σε αυτή διδάσκουν κορυφαίοι καθηγητές, από τους οποίους αρκετοί προήχθησαν στις Θεολογικές Σχολές της Θεσσαλονίκης και των Αθηνών.
