Στην πόλη μας έχουμε την τύχη να φιλοξενείται ένα από τα σημαντικότερα παραρτήματα του Πολεμικού Μουσείου σε έναν χώρο με μεγάλη ιστορική αξία. Στον χώρο του Πολεμικού Μουσείου Ναυπλίου μάς υποδέχθηκε ο διευθυντής του παραρτήματος Ναυπλίου, ταγματάρχης υλικού πολέμου πυροτεχνουργός Μενέλαος Σπυρόπουλος, και μας μίλησε για τον ρόλο που έχουν τα πολεμικά μουσεία, την ιδιαιτερότητα του παραρτήματος Ναυπλίου, τις συλλογές του Μουσείου και τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα.
Το έμβλημα του Πολεμικού Μουσείου προέρχεται από τη φράση του Θουκυδίδη στον Επιτάφιο Λόγο του Περικλή: «εν τω τους πολεμίους αμύνεσθαι αγαθά ένεστιν» (υπάρχουν αγαθά στο να αποκρούει κάποιος τους εχθρούς). Ποιος είναι ο ρόλος των πολεμικών και στρατιωτικών μουσείων;
«Αποστολή του Πολεμικού Μουσείου είναι η συγκέντρωση, διαφύλαξη και έκθεση πολεμικών κειμηλίων, η μελέτη, τεκμηρίωση, και η προβολή των αγώνων του ελληνικού έθνους από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, με σκοπό την τόνωση της ελληνικής μνήμης και την προβολή της ιστορικής συνέχειας και ενότητας του ελληνικού έθνους».
Μινιατούρα διπλάνου στην αίθουσα για τους Βαλκανικούς Πολέμους
Υπάρχουν στην Ελλάδα πολλά πολεμικά μουσεία;
«Τα πολεμικά μουσεία στην Ελλάδα είναι τα εξής: των Αθηνών, της Θεσσαλονίκης, της Χαλκίδας, του Ναυπλίου, της Τρίπολης, της Καλαμάτας και των Χανίων».
Ενώ υπάρχουν σε όλον τον κόσμο πολεμικά μουσεία, δεν βλέπουμε να υπάρχουν μουσεία «της ειρήνης» (ίσως εξαίρεση αποτελεί το Μουσείο Μνήμης Ειρήνης της Χιροσίμα). Θεωρείτε ότι μπορούν τα υπάρχοντα πολεμικά μουσεία να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς ενός «μουσείου της ειρήνης»;
«Βεβαίως. Τα πολεμικά μουσεία μπορούν μέσω της εκμάθησης της Ιστορίας να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ειρήνη διά του παραδείγματος, κατά κάποιον τρόπο. Δηλαδή να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος, έτσι ώστε να αποφύγουμε έναν πόλεμο στο παρόν ή στο μέλλον. Η μελέτη της Ιστορίας μπορεί να μας διδάξει πολλά, όπως έχει πει και ο ισπανοαμερικανός φιλόσοφος George Santayana, ο οποίος έλεγε: «Oποιος δεν θυμάται το παρελθόν του είναι υποχρεωμένος να το ξαναζήσει»».
Γνωρίζουμε ότι στο κτίριο στο οποίο σήμερα φιλοξενείται το Πολεμικό Μουσείο Ναυπλίου λειτούργησε η πρώτη Σχολή Ευελπίδων στο νεοσύστατο νεοελληνικό κράτος. Ποια είναι η ιστορία του Μουσείου;
«Το παράρτημα του Πολεμικού Μουσείου στο Ναύπλιο στεγάζεται στο κτίριο που επέλεξε ο Ιωάννης Καποδίστριας για να φιλοξενήσει την πρώτη Σχολή Ευελπίδων. Το διώροφο επιβλητικό οικοδόμημα του Μουσείου χτίστηκε πιθανότατα κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Είναι οικοδομημένο στην αρχή της παλιάς πόλης, στη διαδρομή του ενετικού επιθαλάσσιου τείχους που την περιέβαλλε. Ηταν χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της εποχής του, χτισμένο από τεχνίτες της πέτρας και θεμελιωμένο επάνω σε δρύινους πισσωμένους πασσάλους. Ξεχωρίζει για τις σημαντικές διαστάσεις του, το ιδιαίτερο υλικό κατασκευής του και αποτελεί σήμερα καύχημα όχι μόνο της στρατιωτικής υπηρεσίας αλλά και ολόκληρης της πόλης του Ναυπλίου.
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν πληροφορίες για τη χρήση του κτιρίου στην προεπαναστατική περίοδο ούτε μας είναι γνωστό από πότε περιήλθε στην ιδιοκτησία της οικογένειας του ευκατάστατου τότε εμπόρου Παναγιώτη Καζακόπουλου στην οποία ανήκε το οίκημα μετά την απελευθέρωση της πόλης στις 30 Νοεμβρίου 1822. Το καλοκαίρι του 1828 το κτίριο γνωρίζει μια απροσδόκητη μεταχείριση, η οποία τού προσέδωσε και τον μνημειακό χαρακτήρα που το συνοδεύει από τότε. Το κτίριο επιτάσσεται από τον Ιωάννη Καποδίστρια προκειμένου να εγκατασταθεί η πρώτη Σχολή Ευελπίδων, η οποία λειτούργησε στο κτίριο αυτό για έξι χρόνια και μεταφέρθηκε έπειτα, το 1834, στην Αίγινα. Το κτίριο κρίθηκε ότι ήταν ακατάλληλο να ανταποκριθεί πλέον στις ανάγκες στρατωνισμού των Ευέλπιδων. Το 1974 περιήλθε στην κυριότητα του Δημοσίου και το 1978 άρχισαν οι εργασίες αποκατάστασης, οι οποίες περατώθηκαν το 1981 και το κτίριο παραδόθηκε στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών, προκειμένου να μετατρέψει τους δύο ορόφους του σε εκθεσιακούς χώρους».
Η προτομή του Ιωάννη Καποδίστρια στο Πολεμικό Μουσείο Ναυπλίου
Το Πολεμικό Μουσείο Ναυπλίου έχει κάποιες ιδιαιτερότητες σε σχέση με τα άλλα πολεμικά και στρατιωτικά μουσεία της Ελλάδας;
«Το Πολεμικό Μουσείο Ναυπλίου είναι το μόνο σε σχέση με τα υπόλοιπα που το κτίριο στο οποίο εδρεύει είναι χαρακτηρισμένο ως νεότερο μεταβυζαντινό μνημείο».
Ποια είναι τα θέματα που καλύπτουν τα εκθέματα του Μουσείου στους δύο ορόφους του;
«Τα θέματα που καλύπτουν τα εκθέματα του Μουσείου ξεκινούν από την Ελληνική Επανάσταση, περνάνε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά στους Βαλκανικούς Πολέμους και τελειώνουν με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μία αίθουσα αφορά εξ ολοκλήρου την ιστορία της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων».
Ποιο είναι το αγαπημένο σας έκθεμα;
«Το αγαπημένο μας έκθεμα είναι η προτομή του Ιωάννη Καποδίστρια, που είναι και ο πρώτος κυβερνήτης του ελληνικού έθνους και συνάμα ο ιδρυτής της Σχολής».
Οι νέοι άνθρωποι της ηλικίας μας συνήθως πού εστιάζουν το ενδιαφέρον τους;
«Οι άνθρωποι νεαρής ηλικίας εστιάζουν κυρίως το ενδιαφέρον τους στα εκθέματα των όπλων, που είναι συνήθως και τα πιο εντυπωσιακά».
Ποιοι αποτελούν τους επισκέπτες του Μουσείου κατά κύριο λόγο;
«Οι επισκέπτες του Μουσείου είναι κυρίως ξένοι τουρίστες την περίοδο του καλοκαιριού, ενώ τη χειμερινή περίοδο έντονη είναι η παρουσία των σχολείων».
Υπάρχουν εκπαιδευτικά προγράμματα που θα μπορούσαν να παρακολουθήσουν μαθητές; Τι χαρακτήρα έχουν αυτά;
«Στα άμεσα σχέδια του Μουσείου είναι η επανέναρξη των βιωματικών προγραμμάτων σε συνεργασία με το Ιδρυμα Βασίλη Παπαντωνίου (πρώην Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα). Τα βιωματικά προγράμματα τα οποία προϋπήρχαν στο Μουσείο πριν από την πανδημία αφορούσαν την Ελληνική Επανάσταση και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται για προγράμματα που σχεδιάζονται και υλοποιούνται σε συνεργασία με το ΙΝΕΠ (Ινστιτούτο Επιμόρφωσης). Είναι με τη μορφή παιχνιδιού για τα παιδιά του Δημοτικού και αντίστοιχων ανάλογα με την ηλικία τους για τα παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου».
Τι άλλο, εκτός από την επίσκεψη στο Πολεμικό Μουσείο, θα προτείνατε στον επισκέπτη της πόλης του Ναυπλίου, που θέλει να ενισχύσει τη γνώση του πάνω στη στρατιωτική ιστορία;
«Υπάρχει πλούτος περιήγησης και ιστορικής μάθησης στα γύρω μέρη. Καλό είναι να επισκεφθεί το κάστρο του Παλαμηδίου, την Ακροναυπλία, το ανακαινισμένο και επισκέψιμο πλέον Μπούρτζι, το Λαογραφικό και το Αρχαιολογικό Μουσείο του Ναυπλίου».
