Πολύτιμες εμπειρίες με την αίγλη του Χάρβαρντ

Υπάρχει Harvard στο Ναύπλιο; Κι όμως, υπάρχει! Από το 2008 λειτουργεί στην πόλη μας το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος του περίφημου πανεπιστημίου.

Η δραστηριότητά του; Απέραντη, δίχως υπερβολή. Θεματικοί κύκλοι διαλέξεων, με καταξιωμένους σε παγκόσμιο επίπεδο επιστήμονες, εργαστήρια, συνεργασίες με ελληνικά πανεπιστήμια, υποδοχή φοιτητών του Πανεπιστημίου για καλοκαιρινά – και όχι μόνο – προγράμματα, πρακτική άσκηση, συνεργασία με τοπικούς φορείς και πλήθος άλλων δραστηριοτήτων.

Μια πολύ σημαντική καινοτομία του Κέντρου του κορυφαίου πανεπιστημίου στο Ναύπλιο είναι η ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του, μέσω της οποίας παρέχεται η δυνατότητα σε κάθε ερευνητή να έχει άμεση πρόσβαση σε πλούσιες ψηφιακές πηγές του Χάρβαρντ, ώστε να αντλεί υλικό από αυτές.

Η ψηφιακή βιβλιοθήκη αυτή είναι μοναδική σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Οι δραστηριότητες του Κέντρου προσφέρονται χωρίς καμία χρηματική ή άλλη επιβάρυνση για τους συμμετέχοντες.

Για εμάς τους μαθητές και τις μαθήτριες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, μέγιστο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Θερινό Πρόγραμμα Λυκείου. Για διάστημα δυόμισι εβδομάδων, στις αρχές Ιουλίου, μαθητές των Λυκείων της Αργολίδας (και όχι μόνο, πλέον) συνεργάζονται με καθηγητές και φοιτητές και φοιτήτριες του Χάρβαρντ στις ΗΠΑ.

Οι τελευταίοι μετατρέπονται σε δασκάλους και φέρνουν τους μαθητές και τις μαθήτριες σε επαφή με φιλοσοφικά κείμενα αρχαίων ελλήνων αλλά και νεότερων φιλοσόφων. Γλώσσα διδασκαλίας είναι τα αγγλικά και την τιμητική θέση κατέχει ο διάλογος αλλά και η σφυρηλάτηση διαπροσωπικών σχέσεων, βασισμένων στην αλληλοεκτίμηση.

Μία μαθήτρια και δύο μαθητές του σχολείου μας που παρακολούθησαν το καλοκαίρι του 2023 το Θερινό Πρόγραμμα μοιράζονται πρόθυμα μαζί μας την εμπειρία τους.

Αγγελική Οικονόμου

Η ελευθερία της άποψης, χωρίς φόβο και ενδοιασμούς

Κάθε καλοκαίρι, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Harvard στο Ναύπλιο δέχεται μαθητές λυκείου στο πρόγραμμά του «High School Summer Program (HSSP)», παρέχοντας την ευκαιρία σε πολλούς να ζήσουν δύο εβδομάδες μιας μοναδικής εμπειρίας με αέρα… Harvard!

Εφέτος, είχα την τύχη να μου δοθεί αυτή η ευκαιρία, να παρακολουθήσω αυτό το πρόγραμμα και να γίνω μέλος εκείνης της ξεχωριστής ομάδας παιδιών που με το πάθος τους και το αξεπέραστο ταλέντο τους στους φιλοσοφικούς διαλόγους με εντυπωσίασαν προκαλώντας μου έναν ανεξήγητο ενθουσιασμό. Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρω ότι ως μαθήτρια που μόλις είχε τελειώσει την πρώτη τάξη του Λυκείου, δεν είχα κάποια γενικότερη επαφή με το αντικείμενο της φιλοσοφίας και αν και ξέρω ότι πολλά παιδιά ασχολούνταν έξω από το σχολείο με αυτό, προσωπικά δεν είχα λάβει κάποιο ερέθισμα από το περιβάλλον γύρω μου. Παρ’ όλα αυτά, είχα την περιέργεια μέσα μου και γνώριζα πολύ καλά πως, είτε θα μου άρεσε είτε όχι, σίγουρα θα είχε να μου προσφέρει κάτι.

Συνηθισμένοι στον τρόπο με τον οποίο γίνονται τα μαθήματα στο σχολείο, ιδιαίτερο ενθουσιασμό προκάλεσε ο τρόπος που έγιναν οι κάθε συζητήσεις και η αφομοίωση σημαντικών πραγμάτων, καθώς μας δόθηκε η ελευθερία της άποψης, οποιαδήποτε και να ήταν αυτή, χωρίς φόβο και ενδοιασμούς. Πλησίαζε κατά μεγάλο βαθμό τον τρόπο των φιλοσοφικών συζητήσεων στα πανεπιστήμια, «βγάζοντάς» μας από τη συνήθειά μας στον τρόπο που εφαρμόζεται στα ελληνικά σχολεία.

Ενα από τα πιο συναρπαστικά και εξαιρετικά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά της όλης διαδικασίας του προγράμματος ήταν τα λεγόμενα «debates» μέσα από τα οποία αναπτύξαμε δυναμικά το ομαδικό πνεύμα, την εγρήγορση αλλά και την επιχειρηματολογία – αντιλογία, κάτι χρήσιμο, καθώς μέσα από αυτή δινόταν η συνέχεια και το ενδιαφέρον στους φιλοσοφικούς διαλόγους.

Επιπρόσθετα, αυτό το πρόγραμμα με έβαλε στη διαδικασία να προσπαθώ να σκέφτομαι περισσότερο τα πράγματα γύρω μου, ειδικότερα στον τομέα της ανθρώπινης καθημερινότητας και λειτουργίας. Μπορεί να μην απέκτησα εκείνη την ιδιαίτερη φιλοσοφική και τόσο αξιοθαύμαστη σκέψη που είχαν ήδη κάποιοι από τους υπόλοιπους μαθητές, όμως βοηθήθηκα εγώ ως άνθρωπος και μέλος μιας κοινωνίας να αναπτύξω τους ορίζοντές μου και να οξύνω την κριτική μου σκέψη, η οποία πολλές φορές επηρεάζεται από τους γύρω μου.

***

Αντώνης Νικολακόπουλος

Πώς άρχισα να σκέφτομαι διαφορετικά

Φέτος το καλοκαίρι συμμετείχα κι εγώ στο πρόγραμμα του Χάρβαρντ στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών στο Ναύπλιο. Νιώθω πολύ τυχερός που είχα τη δυνατότητα να συμμετάσχω σε αυτό, καθώς βρίσκεται στην πόλη μου, και χαρούμενος που τελικά έγινα αποδεκτός.

Από την αρχή, μου φάνηκε ενδιαφέρον, ήδη από την πρώτη μέρα όταν γνωρίστηκα με τις «Teaching fellows» και τα υπόλοιπα παιδιά του προγράμματος. Μας δίνονταν κείμενα φιλοσόφων, ώστε να τα αναλύσουμε και να τα ερμηνεύσουμε από τη δική μας οπτική. Μας τονιζόταν ότι ήταν αναγκαίο να μη φοβόμαστε να εκφράσουμε τις απόψεις μας, καθώς όλες ήταν δεκτές. Δεν χρειαζόταν να απομνημονεύουμε τίποτα, το μάθημα ήταν βιωματικό και οτιδήποτε με το οποίο ασχολούμασταν συνδεόταν άμεσα με την καθημερινή μας ζωή. Εχοντας ήδη μια επαφή με τη φιλοσοφία από το σχολείο και την κατεύθυνσή μου, μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον να συζητώ με άλλους για σύγχρονα θέματα με αφορμήσεις από κείμενα. Το πρόγραμμα είχε τη μορφή διαλόγου στον οποίο ο καθένας παρουσίαζε τις σκέψεις του χωρίς να υπάρχουν σωστές και λανθασμένες απαντήσεις.

Τις πρώτες μέρες, κάναμε μερικές δραστηριότητες για να γνωριστούμε μεταξύ μας, στις οποίες παρουσιάζαμε τις ασχολίες και τα ενδιαφέροντά μας. Ομως αργότερα συνειδητοποιούσαμε ότι συνδέονταν άμεσα με το αντίστοιχο μάθημα της ημέρας. Ηταν ένας πρωτότυπος τρόπος να συμμετάσχουμε όλοι και με έναν βιωματικό και πιο απλό τρόπο να καταλάβουμε καλύτερα με τι επρόκειτο να ασχοληθούμε. Το πρόγραμμα επεκτάθηκε και εκτός του χώρου του κέντρου με εξτρά δραστηριότητες, όπως ανακύκλωση και εκκαθάριση μιας περιοχής από σκουπίδια.

Κατά τη διάρκειά του, οργανώθηκαν δύο debates στα οποία δύο ομάδες καλούνταν να υποστηρίξουν τις θέσεις τους με επιχειρήματα και από τα κείμενα αλλά και από την καθημερινή μας ζωή. Ο καθένας μπορούσε να μιλήσει μόνο μία φορά, άρα όλα τα μέλη της ομάδας έπρεπε να παρουσιάσουν από κάτι. Η συνεργασία στην αρχή ήταν κάπως δύσκολη, καθώς ο καθένας είχε αναλάβει το πόστο του, αλλά έπρεπε να αφορμηθεί από κάτι για να μιλήσει. Αυτό έκανε τη διαδικασία πιο απαιτητική γιατί οφείλαμε να διαχειριστούμε σωστά τον χρόνο, να απαντούμε με εύστοχα αντεπιχειρήματα αξιοποιώντας την κριτική μας ικανότητα.

Την τελευταία ημέρα, χωριστήκαμε σε ομάδες τυχαία για να φτιάξουμε μια εργασία στην οποία θα δημιουργούσαμε μια ουτοπική πολιτεία. Σε σύντομο χρονικό διάστημα δύο ημερών, ήταν αρκετά δύσκολο να την ολοκληρώσουμε, αλλά χρειαζόταν η σωστή συνεργασία με τους υπόλοιπους. Αν και δεν τη σχεδιάσαμε ακριβώς όπως τη φανταζόμουν, αποδέχτηκα τις απόψεις των συνεργατών μου οι οποίοι έφεραν μια καθαρά νέα οπτική πάνω στο θέμα και φτάσαμε στο σημείο να συμπληρώνει ο ένας τον άλλο συνέχεια με νέες ιδέες. Το αποτέλεσμα ήταν αρκετά ικανοποιητικό, αλλά η πίεση του χρόνου αποτέλεσε μεγάλη δυσκολία για το πλήθος των τομέων που έπρεπε να καλύψουμε.

Τώρα που πέρασαν μερικοί μήνες από το πρόγραμμα, παρατηρώ πως ήταν κάτι παραπάνω από απλή ενασχόληση. Με βοήθησε να επεκτείνω τους ορίζοντές μου και να προσεγγίζω τα πράγματα πιο σφαιρικά και ολιστικά. Αδιαμφισβήτητα, αποτέλεσε μια εμπειρία που συνέβαλε να γνωρίσω νέες οπτικές πάνω σε σύγχρονα θέματα, μου παρείχε τη δυνατότητα να αποκτήσω μια ιδέα για το πώς διεξάγονται τα μαθήματα στο πανεπιστήμιο και να ολοκληρώσω την προσωπικότητά μου αποκτώντας καινούργιες ικανότητες, όπως προσαρμοστικότητα και διαχείριση του χρόνου. Συνολικά με την ασχολία σε βάθος με κοινωνικά και πολιτικά θέματα θεωρώ πως απέκτησα κοινωνική συνείδηση για τις εξελίξεις γύρω μου, κάτι πολύ σημαντικό για έναν νέο που διαμορφώνει το μέλλον της χώρας του.

***

^{Κωνσταντίνος Γκότσης}

Χομπς, Μαρξ και οικολογική συνείδηση

Προσωπικά, στο πρόγραμμα του Χάρβαρντ ήμουν χαρούμενος και ευτυχισμένος. Ενιωθα ικανοποιημένος, αφού ασχολιόμουν με τα ενδιαφέροντά μου σε καθημερινή βάση (φιλοσοφία και κοινωνικές επιστήμες). Γνώρισα πολλά παιδιά. Με πολλά από αυτά κρατάω ακόμα επαφή και με ένα έχουμε γίνει καλοί φίλοι. Ακόμα, έμαθα αρκετά πράγματα όπως η εγωιστική φύση του ανθρώπου που πιστεύει ο Χομπς και η μαρξιστική θεωρία για την εξέλιξη της ιστορίας. Ακόμα, μου καλλιεργήθηκε και η οικολογική συνείδηση, αφού πήγαμε και κάναμε εθελοντική εργασία για καθαρισμό στα σκαλιά του Παλαμηδιού. Ηταν μια καλή κίνηση προς το περιβάλλον και ένας τρόπος σύνδεσης μεταξύ μας, αφού ήταν ομαδική δραστηριότητα.

Επιπλέον, γνώρισα άτομα που ήταν από μια διαφορετική χώρα. Τις πρώτες μέρες τα πρωινά κάναμε κάποια μικρή δραστηριότητα για να γνωρίσουμε ο ένας τον άλλον, που ήταν ένας πολύ πιο δημιουργικός και αστείος τρόπος γνωριμίας από τον καθιερωμένο και σίγουρα ένας διασκεδαστικός τρόπος να ξεκινάει η μέρα μας. Παράλληλα, η πληθώρα απόψεων που άκουγα κατά τη διάρκεια του προγράμματος με έκανε να καταλάβω το πόσο ξεχωριστός είναι ο κάθε άνθρωπος και την αξία που έχει. Τέλος, τις τελευταίες ημέρες προετοιμάσαμε και παρουσιάσαμε σε ομάδες τη δική μας ιδανική κοινωνία στην οποία έπρεπε να βάλουμε χαρακτηριστικά από όλα αυτά που είχαμε μάθει όλες τις άλλες μέρες. Ηταν ένας ενδιαφέρων τρόπος για να εκφράσουμε την άποψή μας, να αξιοποιήσουμε ό,τι είχαμε μάθει και να κλείσει όμορφα αυτό το κεφάλαιο.