Στις 30 Νοεμβρίου, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Ανδρέα, η πόλη του Ναυπλίου εορτάζει την άλωση του Παλαμηδίου από τον Στάικο Σταϊκόπουλο, δηλαδή ουσιαστικά την απελευθέρωση της πόλης μας από τον τουρκικό ζυγό. Κάθε χρόνο τέτοιον καιρό ο Προοδευτικός Σύλλογος «Ο Παλαμήδης» διοργανώνει επίσημη εορταστική εκδήλωση στο Βουλευτικό με ομιλίες και βραβεύσεις, για να τιμηθεί η επέτειος. Για την επέτειο αλλά και τις διηγήσεις που τη συνοδεύουν μιλήσαμε με την Αννα Φωτοπούλου, βιολόγο, επί σειρά ετών διευθύντρια στο Λύκειο Αγίας Τριάδας και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Προοδευτικού Συλλόγου «Ο Παλαμήδης».
Η κυρία Φωτοπούλου μάς υποδέχθηκε με χαμόγελο λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «ως παλιά εκπαιδευτικός πάντα μου αρέσει να βλέπω τα νέα παιδιά να ενδιαφέρονται και για άλλα πράγματα εκτός από τα μαθήματα, και να συμμετέχουν και σε ό,τι έχει σχέση με την ιστορία, τον πολιτισμό της πόλης».
Η Ασπασία Σκαρβέλη στο αναγνωστήριο της Βιβλιοθήκης σε πίνακα του Ντ. Αντωνακάκου
Ποια είναι η ιστορία του Συλλόγου «Ο Παλαμήδης»;
«Ο Προοδευτικός Σύλλογος «Ο Παλαμήδης» είναι ένας από τους παλαιότερους συλλόγους της πόλης μας. δεν είναι ο παλαιότερος, αλλά ιδρύθηκε το 1946. Σκεφτείτε τώρα ότι είμαστε σε μια εποχή μετά τον πόλεμο. Εμφύλιος, Κατοχή… εδώ στο Ναύπλιο δεν υπήρχαν πολλά πράγματα όσον αφορά την πνευματική καλλιέργεια, τον πολιτισμό. Και έτσι μια ομάδα ανθρώπων, που μπορούμε να πούμε ότι ήταν εξέχουσες προσωπικότητες εκείνη την εποχή – ήταν δικηγόροι, γιατροί, υπάλληλοι αλλά και απλοί πολίτες – αποφάσισαν να ιδρύσουν αυτόν τον σύλλογο.
Επίσης ενδιαφέρον έχει ότι στην ομάδα των ιδρυτών του Συλλόγου ήταν και δύο γυναίκες. Ηταν η Στέλλα Κωστούρου και η Ανδριανή Λεκάκη. Και σκεφτείτε ότι εκείνη την εποχή τα περισσότερα πράγματα ήταν ανδροκρατούμενα. Στον «Παλαμήδη» από την αρχή υπήρχαν δύο γυναίκες και βεβαίως μέχρι σήμερα πάντα υπάρχει γυναικεία εκπροσώπηση. Εγώ ευελπιστώ ότι θα υπάρχουν και νέες γυναίκες και νέα παιδιά. Αν γίνει και ευρύτερα γνωστή η δράση του Συλλόγου, ίσως ενδιαφερθούν και περισσότεροι νέοι να γίνουν μέλη».
Πώς συνδέεται ο Προοδευτικός Σύλλογος «Ο Παλαμήδης» με την ομώνυμη βιβλιοθήκη που υπάρχει στην πόλη μας;
«Οι πρωτεργάτες του Συλλόγου, επειδή ενδιαφέρονταν πάρα πολύ και για τους νέους, είχαν στους βασικότερους στόχους τους να φτιάξουν μια βιβλιοθήκη, διότι δεν υπήρχε βιβλιοθήκη στο Ναύπλιο. Ετσι το 1948 αποφάσισαν να προσπαθήσουν να φτιάξουν μια βιβλιοθήκη. Και επειδή τότε χρήματα δεν υπήρχαν, έκαναν μια έκκληση στους συμπολίτες όσοι μπορούσαν να φέρουν βιβλία από τα σπίτια τους, ό,τι είχαν, ό,τι τους περίσσευε, για να φτιάξουν μια βιβλιοθήκη. Οντως μαζεύτηκαν αρκετά βιβλία και η πρώτη βιβλιοθήκη στεγάστηκε δίπλα από το Τριανόν, στην πλατεία Συντάγματος. Τότε εκεί ήταν ένα κτίσμα μικρό που είχε κάτι καμάρες, και μέσα υπήρχε ένα δωμάτιο, ένα καμαράκι, ας το πούμε έτσι, και εκεί έβαλαν τα πρώτα βιβλία και όρισαν σαν υπεύθυνη της βιβλιοθήκης την Ασπασία Σκαρβέλη, η οποία ήταν και συμμαθήτρια της μαμάς μου και τη γνώρισα. Αυτή υπηρέτησε στη βιβλιοθήκη μέχρι να πάρει σύνταξη, πάρα πολλά χρόνια».
Μα η Δημόσια Βιβλιοθήκη «Ο Παλαμήδης» βρίσκεται αλλού…
«Εκεί ξεκίνησε η βιβλιοθήκη. Ομως άρχισε να μεγαλώνει. Ολο και περισσότερα βιβλία έφερναν οι συμπολίτες και ο χώρος πλέον δεν επαρκούσε. Το 1950 δήμαρχος Ναυπλίου ήταν ο Δημήτριος Σαγιάς (στην Αρβανιτιά, εκεί που είναι μια πλατειούλα, είναι η προτομή του. αυτός είχε ανοίξει τον δρόμο, έφτιαξε την Αρβανιτιά σαν πλαζ, και πολλά άλλα). Τότε ο δήμαρχος ο Σαγιάς μαζί με το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισαν να δωρίσουν το κτίριο όπου στεγάζεται σήμερα η βιβλιοθήκη στον Σύλλογο. Αυτό το κτίριο παλιότερα, πριν τον πόλεμο, ήταν σχολείο. Ανήκε στον δήμο και ο δήμος το δώρισε στον «Παλαμήδη». Ετσι μεταστεγάστηκε εδώ η Βιβλιοθήκη».
Δηλαδή η Βιβλιοθήκη «Ο Παλαμήδης» ανήκει στον Προοδευτικό Σύλλογο;
«Για λίγα χρόνια ο Σύλλογος λειτουργούσε τη Βιβλιοθήκη. Αλλά τα έξοδα ήταν πάρα πολύ μεγάλα, δεν είχαν τη δυνατότητα να συντηρήσουν, να πληρώνουν μισθούς και ό,τι άλλο χρειαζόταν, οπότε αποφάσισε τότε ο Σύλλογος να δωρίσει το κτίριο και όλο το υλικό που είχε στο τότε υπουργείο Παιδείας, με τον όρο να μετατραπεί σε δημόσια βιβλιοθήκη, γιατί μέχρι τότε ήταν ουσιαστικά ιδιωτική, ανήκε στον Σύλλογο. Το μόνο που ήθελαν ήταν να τους παραχωρήσουν μια αίθουσα της βιβλιοθήκης στον Σύλλογο για να έχει τα γραφεία του. Επρεπε και κάπου να στεγάζεται. Οπότε αυτή ήταν η συνεισφορά του Συλλόγου στην ίδρυση της πρώτης βιβλιοθήκης στο Ναύπλιο, και μάλιστα θεωρείται από τις καλύτερα οργανωμένες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα και από τις πιο πλούσιες. Να φανταστείτε ότι το 1960 είχε 15.000 τόμους. Εχει εμπλουτιστεί και με πολύ περισσότερο υλικό. Αν και τώρα οι βιβλιοθήκες τείνουν να εκλείψουν…».
Πώς ο Σύλλογος προσπαθεί να προσελκύσει παιδιά; Πολλοί συμμαθητές μας δεν ξέρουν τι είναι ο Σύλλογος «Παλαμήδης». Τι μπορεί να κάνει ο Σύλλογος για να τους πει «εδώ είμαστε, ελάτε να βοηθήσετε να φτιάξουμε πιο ωραία την πόλη μας»;
«Διακαής μας πόθος είναι πώς θα μπορέσουμε να προσελκύσουμε τους νέους. Παρόλο που έχει αρκετά μέλη ο Σύλλογος, πρέπει να είναι πάνω από 350 μέλη, αλλά και πάλι χρειάζεται νέο αίμα. Και οι περισσότερες δράσεις μας απευθύνονται στους νέους. Για παράδειγμα, διοργανώνουμε μια εορταστική εκδήλωση για την επέτειο της απελευθέρωσης του Παλαμηδίου, που είναι στις 30 Νοεμβρίου. Στην εκδήλωση αυτή πάντα βραβεύουμε και τους μαθητές που πρώτευσαν στις πανελλαδικές εξετάσεις».
Γιατί ένας μαθητής να έρθει στα γραφεία του Συλλόγου;
«Υπάρχει μεγάλο αρχειακό υλικό στον Σύλλογο. Εχουμε όλα τα χειρόγραφα, πρακτικά και δακτυλογραφημένα στοιχεία για όλες τις δράσεις που έχουν γίνει. Είναι μια ωραία πηγή για διάφορα. Μπορούμε να δούμε πώς ήταν ο κοινωνικός ιστός εκείνη την εποχή. Μπορούμε να αντλήσουμε ιστορικά στοιχεία, υφολογικά στοιχεία, αναπτυξιακά στοιχεία που μας δείχνουν πώς ήταν τα πράγματα και πώς εξελίχθηκαν στο Ναύπλιο. Επίσης εκτός από πηγή πληροφοριών μπορούμε να μάθουμε πράγματα για πολλά πρόσωπα που ήταν σημαντικά εκείνη την εποχή. Είναι μια πηγή ωραία ιστορική.
Τα αρχεία μας θεωρώ ότι είναι πάρα πολύ χρήσιμα και έχουμε και ένα εξαιρετικό φωτογραφικό αρχείο. Υπάρχουν πολλές παλιές φωτογραφίες του Ναυπλίου, κάποιες είναι και σπάνιες, και αυτές εκτίθενται σε μια μεγάλη αίθουσα στο κτίριο αλλά υπάρχουν και αναρτημένες στη σελίδα του Συλλόγου που είναι πάρα πολύ ωραία. Ενας μαθητής μπορεί να διαπιστώσει πώς έχει αλλάξει η πόλη, συγκρίνοντας τις φωτογραφίες που υπάρχουν στα γραφεία του Συλλόγου με τη σύγχρονη εικόνα της.
Επιπλέον έχουμε και τα εκπαιδευτικά προγράμματα κάθε χρόνο με ψυχή την κυρία Τίνα Γκιόλα. Αυτά τα προγράμματα απευθύνονται σε παιδιά του Δημοτικού και της δευτεροβάθμιας, σε όλα τα σχολεία της χώρας».
