Τη Μαρία Ευθυμίου δεν χρειάζεται να τη συστήσουμε. Η κορυφαία ιστορικός και ομότιμη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών μάς μίλησε για τις εμπειρίες που έχει αποκομίσει παραδίδοντας μαθήματα σε μεγάλα ακροατήρια ανά την Ελλάδα, την αξία της Ιστορίας στις μέρες μας, το παρελθόν και το μέλλον της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, καθώς και τη θέση της χώρας μας στον σύγχρονο κόσμο.
Εχετε ταξιδέψει σε ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, για να μοιραστείτε αφιλοκερδώς τις γνώσεις σας με τους Ελληνες. Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας από αυτό το γοητευτικό ταξίδι και τα «Δεκαεννέα μικρά μαθήματα για έναν μεγάλο κόσμο», που παραδώσατε, για σχεδόν 15 χρόνια, σε όσους ήθελαν να γνωρίσουν τον κόσμο της Ιστορίας; Πώς πιστεύετε ότι αυτά τα μαθήματα βοήθησαν το ακροατήριο;
«Η διαδρομή αυτή με γέμισε με δώρα ζωής, με εμπειρίες. Αλλά και με αισιοδοξία, γιατί με εντυπωσίασε η ευγένεια και η φιλομάθεια των όπου γης Ελλήνων. Τα μαθήματα Παγκόσμιας και Ελληνικής Ιστορίας βοήθησαν, θέλω να ελπίζω, στο να ξανατοποθετήσουμε τους εαυτούς μας – ως άτομα, ως πολίτες της Ελλάδας αλλά και του κόσμου – σε νέες βάσεις, μακριά από κρωγμούς και μονοσήμαντες απαντήσεις».
Τι θα λέγατε στους νέους ανθρώπους σχετικά με την αξία της Ιστορίας; Θα προτρέπατε έναν νέο ή μια νέα να ασχοληθεί επαγγελματικά με την Ιστορία;
«Η Ιστορία είναι ταξίδι, είναι πάθος, είναι έρωτας, είναι αυτογνωσία. Είναι ψυχοθεραπεία – με κάθε έννοια του όρου. Θα προέτρεπα τον καθένα μας να την τρυγήσει όσο βαθύτερα γίνεται. Και να την υπηρετήσει, εάν επιθυμεί, και ως μελετητής, ως ερευνητής – όσο δύσκολο και απαιτητικό κι αν είναι αυτό».
Σας χαρακτηρίζει μια βαθιά αγάπη για τον Ελληνισμό. Ποια είναι τα ισχυρά σημεία του Ελληνισμού στη μακρά πορεία της Ιστορίας του;
«Τα ισχυρά σημεία του Ελληνισμού είναι πολλά: Η σπουδαία γλώσσα του, που παραμένει ζωντανή και πλούσια, την ίδια ώρα που μπορούμε να την παρακολουθήσουμε γραπτά επί σχεδόν 3.500 χρόνια, μια και γράφεται τουλάχιστον από τους μυκηναϊκούς χρόνους. Η ποικιλία των επαγγελμάτων, που προκύπτει τόσο από την γεωγραφική θέση όσο και το ανάγλυφο της χώρας. Κτηνοτροφία, γεωργία, βιοτεχνία, εμπόριο ξηράς και θάλασσας – με το τελευταίο να τροφοδοτεί τη θρυλική ελληνόκτητη εμπορική ναυτιλία και τη βαθιά σχέση των Ελλήνων με τη θάλασσα».
Θεωρείτε πως η ευρεία χρήση της ελληνικής γλώσσας σε πολλές περιοχές της αρχαιότητας βοήθησε στην ανάπτυξη και εξάπλωση της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας;
«Η ευρεία χρήση της ελληνικής γλώσσας, επί σχεδόν χίλια χρόνια, ως γλώσσα κοινής επικοινωνίας και παιδείας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα οπωσδήποτε βοήθησε στην εξάπλωση του ελληνικού εμπορίου και της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, καθώς στα εμπορεία και στα λιμάνια των περιοχών αυτών τα ελληνικά ήταν η lingua franca εμπόρων, τεχνιτών, ναυτικών, λογιστών, γραμματικών, ναυτιλιακών πρακτόρων, καραβοκύρηδων. Με τη σειρά της βέβαια, η διασπορά των Ελλήνων κατά την αρχαιότητα και η δημιουργία εκατοντάδων πόλεων για τη διενέργεια του εμπορίου τους, εκ των πραγμάτων δημιούργησε βάσεις περαιτέρω διάδοσης, χρήσης και επεξεργασίας της ελληνικής γλώσσας. Αυτής που, επί χιλιάδες χρόνια, έδωσε και δίνει πάμπολλους ποιητές, λογοτέχνες, στοχαστές, επιστήμονες, φιλοσόφους, καλλιτέχνες – επώνυμους και ανώνυμους».
Κάποτε είχατε πει πως η ελληνική εμπορική ναυτιλία είναι η ναυτιλία των ευκαιριών. Πιστεύετε ότι σήμερα την αξιοποιούμε όπως πρέπει;
«Οι έλληνες πλοιοκτήτες παραμένουν, στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, οι πιο επιτυχημένοι του κόσμου, με τα καράβια τους να μεταφέρουν το 20% των αγαθών αυτής της γης! Προφανώς, αδράχνοντας τις ευκαιρίες εμπορίου που κάθε φορά παρουσιάζονται».
Δεν μελετάτε την ελληνική εμπορική ναυτιλία μόνο ως ιστορικός αλλά και ως… ναυτικός. Εχετε ήδη συμμετάσχει σε δύο μπάρκα και προβλέπονται και άλλα; Γιατί επιλέξατε αυτή τη μέθοδο;
«Ηθελα να ζήσω την εμπειρία του ναυτικού εκ του σύνεγγυς, αφού αυτή αποτελεί πυλώνα της διαμόρφωσής μας ως λαού, μέσα στους αιώνες».
Η ιδέα του ντοκιμαντέρ που πρόκειται να παραχθεί από την εμπειρία σας αυτή ακούγεται ως μια εμπειρία ζωής. Μπορείτε να τη χαρακτηρίσετε με τρεις λέξεις;
«Στοχασμός, αυτογνωσία, αναγέννηση».
Ποια είναι η μελλοντική εικόνα της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας κατά τη γνώμη σας;
«Η ελληνόκτητη εμπορική ναυτιλία θα παραμείνει ανάμεσα στις σπουδαιότερες του κόσμου και στον 21ο αιώνα. Με ένα επιπλέον χαρακτηριστικό: στον στίβο έχουν πλέον μπει και γυναίκες, με τεράστια επιτυχία και δύναμη. Ανάμεσα στους σπουδαιότερους εφοπλιστές της γης είναι η Αγγελικούση, η Φράγκου, η Μαρτίνου και άλλες. Σήμερα δε, πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών – των πιο ισχυρών της γης – είναι μια γυναίκα, η Μελίνα Τραυλού. Εντυπωσιακό!».
Γενικότερα, ποιος είναι ο ρόλος της Ελλάδας στον αιώνα που διανύουμε;
«Εκτός από τη ναυτιλία, η Ελλάδα δεν έχει να επιδείξει ιδιαίτερη ισχύ στον κόσμο σήμερα. Παραμένει ωστόσο μια δυναμική, μια σημαντική χώρα της Ανατολικής Μεσογείου, με ειδικό βάρος, με υψηλούς αναλογικά δείκτες ζωής και με πολλές δυνατότητες ανάπτυξης σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε μετάλλαξη και μετεξέλιξη. Πράγμα που, εκ των πραγμάτων, προσφέρει πολλές ευκαιρίες για το μέλλον. Αρκεί να τις αδράξει κανείς. Οπως, επί χιλιάδες χρόνια, έκαναν και κάνουν οι εμπορευόμενοί μας επιχειρηματίες σε στεριά και θάλασσα…».
