Ο δρ Γιώργος Μικρός είναι ένας «ντετέκτιβ» των λέξεων. Μέσα από την έρευνα και την αποκωδικοποίησή τους αναζητά την ανθρώπινη ψυχή, την ταυτότητα του συγγραφέα, τις τακτικές και την κοινωνική θέση του. Ο κορυφαίος έλληνας γλωσσολόγος που ξεκίνησε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, «ταξίδεψε» εκπαιδευτικά σε σειρά πανεπιστημίων ανά τον κόσμο και σήμερα βαδίζει τα… μονοπάτια της γλώσσας από το Πανεπιστήμιο Hamad Bin Khalifa (HBKU) του Κατάρ, μας μίλησε για τον ρόλο των ελλήνων επιστημόνων στην παγκόσμια ερευνητική κοινότητα αλλά και για το θέμα της εποχής, τη σχέση της Τεχνητής Νοημοσύνης με τον ανθρωπισμό.
«Δεν πρέπει να τη φοβόμαστε αλλά και δεν πρέπει να την υποτιμάμε. Οπως κάθε εργαλείο, έτσι και η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευεργετικά για τον άνθρωπο αλλά και βλαπτικά» λέει στο «Βήμα του Ναυπλίου» ο δρ Γιώργος Μικρός
Τι διδάσκετε τώρα στο Κατάρ;
«Είμαι καθηγητής Υπολογιστικής και Ποσοτικής Γλωσσολογίας στο Hamad Bin Khalifa University και διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Σπουδές»».
Ποια ήταν η σχέση σας με την τεχνολογία στα εφηβικά σας χρόνια;
«Ο κόσμος της τεχνολογίας με μάγευε από τα παιδικά μου χρόνια. Οταν έγινα 14 χρονών πήρα ένα ξεχωριστό χριστουγεννιάτικο δώρο, έναν από τους πρώτους ηλεκτρονικούς υπολογιστές μαζικής παραγωγής τη δεκαετία του 1980, τον ZX Spectrum. Χρησιμοποιούσε την οθόνη της τηλεόρασης και είχε μια μεγάλη ποικιλία προγραμμάτων, τα περισσότερα από τα οποία ήταν παιχνίδια. Μέσα από αυτά για πρώτη φορά ανακάλυψα τον μαγικό κόσμο της πληροφορικής. Σταδιακά άρχισα να φτιάχνω μικρά προγράμματα που έκαναν πολύ βασικές λειτουργίες, μια δραστηριότητα που με ενθουσίασε, καθώς πολύ γρήγορα συνειδητοποίησα ότι ανακάλυψα έναν μοναδικό τρόπο να εκφράσω τη δημιουργικότητά μου».
Τι φέρνει στη ζωή μας το άμεσο μέλλον από τεχνολογική άποψη;
«Τα χρόνια που ζούμε σηματοδοτούν μια ριζική μετάβαση σε έναν καινούργιο κόσμο όπου η τεχνολογία θα αποτελεί τον βασικό διαμεσολαβητή στην ανθρώπινη εμπειρία. Ολες μας οι αισθήσεις θα βρίσκονται πίσω από τεχνολογικά μέσα που θα «ερμηνεύουν» ή θα «ενισχύουν» την αισθητή πραγματικότητα. Τεχνολογίες όπως η επαυξημένη πραγματικότητα, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, οι φορητές τεχνολογίες θα αλλάξουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουμε, επικοινωνούμε, αλληλοεπιδρούμε και κυρίως αντιλαμβανόμαστε τον εξωτερικό μας κόσμο. Οι κοινωνίες μας θα μετατραπούν σε συμβιωτικές εμπειρίες με ένα ευρύ φάσμα μέσων υψηλής τεχνολογίας. Εργασίες που κάποτε ήταν δύσκολες, πολύπλοκες και χρειάζονταν χειρωνακτική δραστηριότητα, θα αυτοματοποιηθούν σε μεγάλη κλίμακα και η ανθρώπινη παρέμβαση θα είναι ελάχιστη. Αυτό φυσικά θα αναδιαμορφώσει ριζικά τον χάρτη των σύγχρονων επαγγελμάτων, με πολλές σταθερά διαχρονικές ανθρώπινες επαγγελματικές δραστηριότητες να αντικαθίστανται από τη χρήση ψηφιακών συστημάτων υψηλής αυτονομίας και γνωστικής εξειδίκευσης. Τέλος, μέσα από τα πρόσφατα τεχνολογικά άλματα στον κλάδο της Επεξεργασίας Φυσικής Γλώσσας, αναμένεται η τάχιστη γεφύρωση της διαγλωσσικής επικοινωνίας και της ανατροπής των γλωσσικών αναχωμάτων στην ανθρώπινη επικοινωνία. Αυτόματη μετάφραση και σύγχρονη γλωσσική διερμηνεία θα καταρρίψουν τα γλωσσικά φράγματα και θα μας επιτρέψουν να επικοινωνούμε ελεύθερα με ομιλητές από όλον τον κόσμο».
Πώς πρέπει να σταθούμε απέναντι στην Τεχνητή Νοημοσύνη;
«Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) είναι η αιχμή των τεχνολογικών εξελίξεων της τελευταίας δεκαετίας και αποτελεί την ελπίδα και τον φόβο των ανθρώπινων κοινωνιών. Δεν πρέπει να τη φοβόμαστε αλλά και δεν πρέπει να την υποτιμάμε. Οπως κάθε εργαλείο, έτσι και η ΤΝ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευεργετικά για τον άνθρωπο αλλά και βλαπτικά. Η ΤΝ ως ένα οποιοδήποτε εργαλείο δεν έχει προθετικότητα και αυτοσυνείδηση (τουλάχιστον στη μορφή που ξέρουμε μέχρι σήμερα). Αυτό σημαίνει ότι η αποκλειστική ευθύνη της χρήσης της εναπόκειται στον άνθρωπο και την ηθική του υπόσταση. Για τον λόγο αυτόν, είναι επιτακτική η ανάγκη της ενίσχυσης της ανθρωπιστικής παιδείας ώστε η χρήση της ΤΝ να φιλτράρεται πάντα μέσα από τα ιδεώδη του ανθρωπισμού, την ανθρώπινη κριτική ικανότητα, την ενσυναίσθηση, την ηθική συγκρότηση και την ιστορική συνείδηση».
Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο ή μια νέα της εποχής μας που βρίσκεται στο κατώφλι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης;
«Η μετάβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ένα σημαντικό βήμα στη ζωή ενός νέου ανθρώπου, καθώς σηματοδοτεί την εισαγωγή στην ενήλικη ζωή. Η μόνη συμβουλή που έχω να δώσω είναι να διαλέξουν σπουδές που να τους ενθουσιάζουν και να έχουν εσωτερικό κίνητρο για αυτές. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν διαπνέεται από υποχρεωτικότητα. Είναι επιλογή και ως τέτοια θα πρέπει να υποστηρίζεται από εσωτερική ώθηση, αυθεντικό ενδιαφέρον, διασύνδεση με ένα προσωπικό όραμα και έναν ευρύτερο προσωπικό στόχο».
Ποιος, κατά τη γνώμη σας, μπορεί να είναι ο ρόλος της Ελλάδας στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, αν λάβουμε υπόψη μας ότι υπάρχουν σε παγκόσμιο επίπεδο καταξιωμένοι έλληνες ερευνητές στον τομέα;
«Η ελληνική επιστημονική κοινότητα στον ευρύτερο τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι διεθνώς αναγνωρισμένη και με σημαντική συνεισφορά σε πλήθος καινοτόμων τεχνολογιών. Το 11% των περισσότερο διακεκριμένων επιστημόνων στην Ευρώπη προέρχεται από την Ελλάδα (τρίτη χώρα στην κατάταξη του συνόλου των ευρωπαϊκών χωρών μετά τη Γαλλία και τη Γερμανία). Επιπλέον, η Ελλάδα είναι μια χώρα με τεράστιο πολιτιστικό περιεχόμενο, η ψηφιοποίηση του οποίου μπορεί να αποτελέσει συγκριτικό πλεονέκτημα στην ελληνική επιστημονική κοινότητα καθώς θα της επιτρέψει την ανάπτυξη μοντέλων με μοναδικές δυνατότητες και ιστορική διάσταση».
Πώς κρίνετε την απόφαση πολλών νέων της χώρας μας να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό για να αποκατασταθούν επαγγελματικά;
«Η διαρροή εγκεφάλων στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια και αποτελεί ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο με πολλές πτυχές. Οι εργασιακές συνθήκες γενικότερα στην Ελλάδα είναι αντίξοες, καθώς έχουμε από τους χαμηλότερους μισθούς και τις περισσότερες ώρες εργασίας στην ευρωζώνη. Οσο η Ελλάδα συντηρεί ακόμα ένα πελατειακό κράτος, δεν υιοθετεί αυστηρά μοντέλα αξιοκρατικής επιλογής προσωπικού και δεν αλλάζει οπισθοδρομικές νοοτροπίες «Δημοσίου», θεωρώ ότι η αναζήτηση καλύτερων επαγγελματικών προοπτικών στο εξωτερικό από τους νέους μας είναι απόλυτα δικαιολογημένη και λογική».
Κάτω από ποιες προϋποθέσεις εσείς θα επιστρέφατε στην Ελλάδα;
«Θα επέστρεφα ακόμα και αύριο αν έβρισκα το ελληνικό πανεπιστήμιο να υιοθετεί καθολικά έναν σύγχρονο τρόπο λειτουργίας χωρίς εξαρτήσεις από παθογόνο συνδικαλισμό, μισθούς ανάλογους με την προσφορά του ακαδημαϊκού προσωπικού στο διεθνές ερευνητικό γίγνεσθαι, αξιοκρατικές προσλήψεις ακαδημαϊκού προσωπικού και δυνατότητες ουσιαστικής αξιολόγησης της επιστημονικής παραγωγής του καθενός με δίκαια κριτήρια και αντίστοιχα κίνητρα».
