Το νησί της Λέσβου είναι γνωστό για τις εκκλησίες και τα μοναστήρια του, τα οποία δεκάδες χιλιάδες προσκυνητές επισκέπτονται κάθε χρόνο. Ανάμεσα στα ιερά προσκυνήματα του νησιού ξεχωρίζουν η Ιερά Μονή Αγίου Ραφαήλ, η Παναγία της Αγιάσου και ιδιαίτερα ο Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών στον Μανταμάδο.

Ο Αρχάγγελος δεν είναι μόνο ο προστάτης της Αεροπορίας, αλλά θεωρείται από τους κατοίκους και ο προστάτης του νησιού. Και αυτό σχετίζεται με την ιστορία της θαυματουργής εικόνας, μιας ιστορίας διανθισμένης με θρύλους, προσωπικές μαρτυρίες και θαύματα. Το προσκύνημα ελκύει δεκάδες χιλιάδες προσκυνητές από όλη την Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν οι χιλιάδες επισκέπτες από την Τουρκία.

Η ιστορία της εικόνας είναι γραμμένη με αίμα. Αλλωστε και η ίδια η εικόνα κατασκευάστηκε με αίμα. Χρονολογείται στα τέλη του 9ου αιώνα ή στις αρχές του 10ου αιώνα μ.Χ., όταν οι σαρακηνοί πειρατές έπλεαν στο Αιγαίο λεηλατώντας και καταστρέφοντας στον δρόμο τους ανενόχλητοι. Το βυζαντινό κράτος αδυνατούσε να τους αντιμετωπίσει καθώς είχε στρέψει την προσοχή του σε άλλους εχθρούς.

Ηταν άνοιξη. Τα λουλούδια είχαν ανθίσει. Εκείνη την άνοιξη οι σαρακηνοί πειρατές εισέβαλαν στο μοναστήρι και κατέσφαξαν τους μοναχούς. Ενας μονάχα σώθηκε. Ενας, αυτός που κατασκεύασε τη θαυματουργή εικόνα από το αίμα των νεκρών και χώμα. Το αίμα αυτό δεν πήγε χαμένο, σμίλεψε την εικόνα του Αρχαγγέλου, η οποία έμεινε «ανέγγιχτη» από το πέρας των αιώνων. Φυλάσσεται μέχρι σήμερα στην Ιερά Μονή Ταξιάρχη Μανταμάδου προκαλώντας δέος και θαυμασμό σε όλους τους επισκέπτες.

Σταυρός στα κρυφά

Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια αυξάνει γεωμετρικά ο αριθμός των τούρκων επισκεπτών του προσκυνήματος. Οπως εκτιμά ο τουριστικός πράκτορας Ηλίας Πίκουλος, ρφέτος η Λέσβος έχει υποδεχθεί περίπου 70.000 τούρκους επισκέπτες. Οι περισσότεροι από αυτούς, μας λέει, θα επισκεφτούν είτε με τα τουριστικά λεωφορεία είτε μόνοι τους το προσκύνημα. Είναι μια διαδρομή που προσφέρεται, εξηγεί στο «Βήμα της Μυτιλήνης». Ο ιερέας του ναού, π. Ευστράτιος Δήσσος, ο οποίος τα τελευταία χρόνια ανέδειξε το προσκύνημα, μας λέει: «Αλλοι Τούρκοι αντιμετωπίζουν το προσκύνημα αδιάφορα, ενώ άλλοι με ιδιαίτερο σεβασμό. Ανάβουν κερί, ασπάζονται την εικόνα και μου δίνουν ονόματα για να τα μνημονεύσω». Αυτοί οι Τούρκοι είναι κρυπτοχριστιανοί, συμπληρώνει.

Αλλά και ενορίτης του Μανταμάδου, ο οποίος ανήκει στο στενό περιβάλλον του ναού, σημειώνει: «Οι Τούρκοι αυτοί τον σταυρό τους δεν τον κάνουν όταν είναι άλλοι μπροστά. Περιμένουν να μείνουν μόνοι. Μια φορά μια κοπέλα περίμενε υπομονετικά να φύγουν οι άλλοι και τότε με έσπρωξε ελαφρά με το χέρι της και μου ψιθύρισε με ύφος συνωμοτικό: «Να, δες! Ευτυχώς… Μόλις χθες τον κάναμε χριστιανό» μου είπε και μου έδειξε τον αρραβωνιαστικό της που στεκόταν δύο μέτρα πιο πέρα».

Τέτοια περιστατικά είναι κοινό μυστικό στους κατοίκους της Λέσβου. Η δημοσιογράφος Ντόρα Πολίτη, σε ανάρτησή της στο Facebook, σημειώνει: «Τούρκοι τουρίστες στον Ταξιάρχη μας με σεβασμό μπήκαν στον ναό. Ενα αγοράκι γύρω στα 10-12 και δύο γυναίκες, κρυμμένες πίσω από τη μεγάλη κίτρινη τριανταφυλλιά-βάτο του Αγίου στον περίβολο. Ελυσαν τις μαντίλες τους, γονάτισαν ευλαβικά και έκαναν χριστιανικά τον σταυρό τους. Δάκρυα ανεμπόδιστα. Το παιδάκι έκανε τον σταυρό του κανονικά, έκοψε ένα τριανταφυλλάκι και το έβαλε στην τσέπη του. Για φυλαχτό άραγε;».

Φαίνεται ότι εν έτει 2023 οι θρησκευτικές ελευθερίες δεν είναι για όλους τόσο αυτονόητες.