«Μας αρέσει η Ιστορία, αλλάνα αλλάξει ο τρόπος που διδάσκεται»

Φαίνεται τελικά πως η Ιστορία παρότι δεν αφήνει αδιάφορους τους μαθητές μετατρέπεται στο «μαύρο πρόβατο» της εκπαιδευτικής διαδικασίας, κι αυτό εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο διδάσκεται. Το βέβαιο είναι ότι οι μαθητές βρίσκουν την Ιστορία ενδιαφέρουσα. Κι αυτό παρότι πολλοί από αυτούς αποφεύγουν να διαβάσουν ιστορικά βιβλία ή δεν έχουν ασχοληθεί με την ιστορική λογοτεχνία. Οσοι διαβάζουν Ιστορία όμως προτιμούν να μελετήσουν την Παγκόσμια κι όχι την Ελληνική.

Τα παραπάνω είναι μερικά από τα συμπεράσματα της μαθητικής έρευνας που πραγματοποίησε η συντακτική ομάδα του ομίλου δημοσιογραφίας του σχολείου μας σε δείγμα 80 περίπου μαθητών και μαθητριών. Στην πλειονότητά τους οι μαθητές και μαθήτριες που συμμετείχαν στην έρευνα θεωρούν ότι ο τρόπος διδασκαλίας και τα σχολικά εγχειρίδια είναι ακατάλληλα και προτείνουν αλλαγές, ώστε το μάθημα να γίνει πιο διαδραστικό, βιωματικό και διαθεματικό δίχως την αποστήθιση τόσων πληροφοριών, τη γνωστή σε όλους μας «παπαγαλία».

 Η Ιστορία διδάσκει…

Παρότι ίσως δεν ήταν αναμενόμενο, το 59% των ερωτηθέντων θεωρεί την Ιστορία ενδιαφέρουσα και μόνο το ένα τρίτο, περίπου 26,9%, τη βρίσκει αδιάφορη. Το υπόλοιπο ποσοστό μοιράζεται ανάμεσα στα δύο άκρα, άλλοι την αντιπαθούν και άλλοι τη λατρεύουν. Στην ερώτηση «Πώς αντιλαμβάνεστε την Ιστορία;», οι περισσότεροι από τους μισούς (52,6%) απάντησαν πως τη βλέπουν ως μια γραμμική πορεία προς τα μπρος, κατά την οποία τα ιστορικά λάθη του παρελθόντος δεν πρέπει να επαναλαμβάνονται. Εξίσου μεγάλος όμως είναι και ο αριθμός των μαθητών που αντιλαμβάνονται την Ιστορία ως μια συνεχή επαναλαμβανόμενη κυκλική κίνηση. Σε κάθε περίπτωση οι μαθητές θεωρούν ότι η Ιστορία έχει διδακτικό χαρακτήρα και ότι μπορούμε να μάθουμε από το παρελθόν ώστε να μην επαναλάβουμε τα λάθη μας. Ακόμη, ένα μεγάλο ποσοστό μαθητών (37,2%) αντιλαμβάνεται την Ιστορία ως μια πορεία αυτογνωσίας του ανθρώπου η οποία οδηγεί σε ένα καλύτερο μέλλον και ένα 30,8% πως είναι μια επιστήμη. Ακολουθούν τελευταίες και… καταϊδρωμένες, με ποσοστά 21,8%, 14,1% και 9% αντίστοιχα, οι γνώμες ότι είναι ένα απλό σχολικό μάθημα, μια ευθύγραμμη πορεία προς το μέλλον και μια φθίνουσα πορεία.

Ναι μεν αλλά…

Οπως ήδη αναφέρθηκε, οι μαθητές βρίσκουν την Ιστορία από μόνη της ενδιαφέρουσα. Παρά το… ανάλαφρο αυτό συμπέρασμα, η συντριπτική πλειονότητα (62,8%) δεν διαβάζει ιστορικά βιβλία και το υπόλοιπο 37,2% διαβάζει κυρίως για τη Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία (66,7%), ένα 10% για το Βυζάντιο και το υπόλοιπο 23,3% για την Αρχαιότητα. Η συντριπτική πλειονότητα πάντως δεν έχει ασχοληθεί με την ιστορική λογοτεχνία, δηλαδή το 80,8% των ερωτηθέντων. Οσοι μαθητές ασχολούνται με την Ιστορία εκτός του σχολικού βιβλίου περιορίζονται στην Παγκόσμια Ιστορία (61,4%). Ενα μικρότερο ποσοστό της τάξης του 23,6% ενδιαφέρεται για την Ελληνική Ιστορία και το υπόλοιπο 15,3% για την Ευρωπαϊκή.

Ο τρόπος που διδάσκεται

Συντριπτικά αρνητικές είναι και οι γνώμες για τον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος, με ποσοστό 74% να είναι ελάχιστα έως καθόλου ικανοποιημένο από τον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται η Ιστορία. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και αντίθετες γνώμες: Ενδιαφέροντα βρίσκουν τον τρόπο διδασκαλίας 20 μαθητές, δηλαδή ένα ποσοστό 26%. Οσοι δεν ικανοποιούνται από τον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος δεν διστάζουν να προτείνουν αλλαγές στο καθιερωμένο πλέον σύστημα. Ενδεικτικά καταθέτουμε κάποιες από τις προτάσεις τους: «Το μάθημα να είναι πιο διαδραστικό και όχι με τη μέθοδο του να το μαθαίνουμε απ’ έξω και να το λέμε». Αλλος μαθητής γράφει: «Είναι σημαντική η προσέγγιση των μαθητών, ώστε να ενδιαφερθούν για το μάθημα της Ιστορίας. Θεωρώ πως θα ήταν καλύτερα οι καθηγητές να εστιάζουν περισσότερο στο να γίνεται αντιληπτό το μάθημα στα παιδιά παρά στο να βγει γρήγορα η τεράστια ύλη».

Αποδοκιμασία για τα βιβλία…

Εξίσου αρνητική είναι η εικόνα των μαθητών για τα εγχειρίδια διδασκαλίας του μαθήματος. Μόνο ένα ποσοστό 18,5% είναι αρκετά ικανοποιημένο από τα σχολικά βιβλία Ιστορίας. Στη συντριπτική πλειονότητα, της τάξης του 81,5%, είναι ελάχιστα έως και καθόλου ικανοποιημένοι. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μαθητές αναγνωρίζουν την αξία της Ιστορίας ως επιστήμης, αφού είναι τεράστιο το ποσοστό (78,2%) που πιστεύει ότι κάποια σημαντικά γεγονότα άλλαξαν την πορεία της ανθρωπότητας. Οι απόψεις βέβαια διίστανται για το ποια είναι αυτά. Κυρίαρχα είναι η Αλωση της Πόλης, οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, όλες ο Επαναστάσεις (Αμερικανική, Γαλλική, Ελληνική), η Αναγέννηση, το Ολοκαύτωμα των Εβραίων, η Μικρασιατική Καταστροφή και φυσικά η Βιομηχανική Επανάσταση. Εννοείται πως δεν έλειψαν οι χιουμοριστικές απαντήσεις, αφού πολλοί ήταν αυτοί που απάντησαν: «Δεν γνωρίζω, δεν απαντώ» και ένας ακόμα που θεώρησε πρέπον να γράψει «Αλγεβρα».

Μόνο λάθος ο αυτοκράτορας

Τέλος, εστιάσαμε σε ιστορικές ερωτήσεις και μπορούμε να πούμε ότι δεν λάβαμε τα αποτελέσματα που περιμέναμε. Ολοι θεωρούν ότι οι έλληνες μαθητές είναι ανιστόρητοι, όμως τελικά τα φαινόμενα απατούν. Και οι ίδιοι το πιστεύουν, γιατί υποβιβάζουν σε τεράστιο βαθμό τον εαυτό τους όταν τους ζητείται να βαθμολογήσουν τις ιστορικές τους γνώσεις. Ωστόσο, η μοναδική λανθασμένη απάντηση του ερωτηματολογίου δόθηκε στην ερώτηση: «Ποιος ήταν ο αυτοκράτορας όταν χτίστηκε η Αγία Σοφία;». Σε αυτήν, το 67,9% απάντησε ο Ιουστινιανός, ενώ την πραγματικότητα ήταν ο Μέγας Κωνσταντίνος (29,5%). Ακόμη πρέπει να εστιάζουμε στην ερώτηση: «Από ποιες χώρες αποτελούνταν οι Δυνάμεις της Αντάντ;». Οι σωστές απαντήσεις ήταν βασικά η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, αλλά αργότερα και η Ελλάδα. Οι δύο πρώτες κυριάρχησαν με ποσοστά 76,9% και 79,5% αντίστοιχα, αφήνοντας την Ελλάδα στην τέταρτη θέση (24,4%), αφού μπροστά της ήταν η Ρωσία με 55,1%. Σε όλες τις υπόλοιπες ιστορικές ερωτήσεις το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν και το σωστό.

Η αντίληψη της σημασίας

Εάν βγάζαμε ένα συμπέρασμα από όλα αυτά που έχουν αναφερθεί θα λέγαμε πως όσο βαρετός και να θεωρείται ο τρόπος διδασκαλίας της, οι μαθητές αντιλαμβάνονται τη μεγάλη σημασία της. Επίσης, η εικόνα ότι οι μαθητές αγνοούν την Ιστορία είναι παραπλανητική. Μαθητές που να μην ξέρουν τι γιορτάζουμε την 25η Μαρτίου δεν φαίνεται να υπάρχουν ή τουλάχιστον σπανίζουν…

Η ταυτότητα της έρευνας

Συνολικά, στο ερωτηματολόγιο απάντησαν 80 μαθητές του σχολείου μας (30,8% από την Α’ Λυκείου, 35,9% από τη Β’ και το υπόλοιπο 33,3% από την Γ’) μέσω της πλατφόρμας Google Forms. Από αυτούς το 61,5% ήταν κορίτσια και το 38,5% ήταν αγόρια. Οι περισσότεροι μαθητές (84,6%) αποφοίτησαν από το Γυμνάσιο με άριστο βαθμό (18-20) στο μάθημα της Ιστορίας, το 14,1% με καλό βαθμό (15-17) και το 1,3% με βαθμό μικρότερο του 15. Οσον αφορά τους βαθμούς τους στο μάθημα της Ιστορίας του Λυκείου στο οποίο αναφέρεται το ερωτηματολόγιο ένα 61,5% είχε άριστο βαθμό (19-20), ένα 24,4% πολύ καλό βαθμό (17-18), ένα 10,3% ανάμεσα στο 14-16, ενώ ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 3,8% είχε βαθμό κάτω του 14.