Η παρέα μας δεν διαβάζει μόνο βιβλία. Κάνει άνω κάτω την πόλη μας αναζητώντας νέους δρόμους έκφρασης και ανάδειξής της. Ο Παλαμάς έδειξε τον δρόμο μιλώντας μας για «τη θάλασσα την πλατειά και την ήμερη, τη ρηχή και μεγάλη» που έθρεψε τη φαντασία του, αλλά συντήρησε και την οικονομία της πόλης για αιώνες, μας μίλησε και για το παιδί της αλός, το αλς, που συγκεντρωμένο σε βουνά, εκεί που η λιμνοθάλασσα συναντά το πέλαγος, σκίζει τον ορίζοντα με το εκτυφλωτικό λευκό του φως και τραβά τα βλέμματα. Εκεί θα πάμε κι εμείς μέσα στις αλυκές, εκεί που γεννιέται ο «λευκός θησαυρός» του Μεσολογγίου, για να επισκεφθούμε το πρώτο και μοναδικό Μουσείο Αλατος στην Ελλάδα.
Διασχίζουμε έναν δρόμο 5 χιλιομέτρων, μια λωρίδα γης μέσα στη θάλασσα που καταλήγει στην Τουρλίδα, τον παραδοσιακό οικισμό των ψαράδων. Λίγο παραπέρα οι σωροί του αλατιού και το γαλάζιο κτίριο του Μουσείου.
Η γαλήνη του τοπίου, το μουρμουρητό της θάλασσας, το πέταγμα των πουλιών, τα καράβια που ταξιδεύουν, χαλαρώνουν τις αισθήσεις… για λίγο… Γιατί η είσοδος στον «θάλαμο» – έτσι ονομαζόταν το κτίριο του Μουσείου που ικανοποιούσε τις ανάγκες διαβίωσης των εργατών στο παρελθόν – μας εισάγει σε έναν καινούργιο άγνωστο κόσμο.
Από όλον τον κόσμο
Το ξάφνιασμά μας είναι μεγάλο όταν η υπεύθυνη του Μουσείου κυρία Δέσποινα Κανελλή μάς δείχνει δεκάδες δείγματα αλατιών από όλον τον κόσμο που κάποια από αυτά δεν είναι λευκά. Μαύρο και κόκκινο αλάτι από τη Χαβάη, γαλάζιο από την Περσία, ροζ από το Πακιστάν, πράσινο από τη Γαλλία, πορτοκαλί από την Αυστραλία… Ακούμε προσεκτικά για τα στάδια της παραγωγής του αλατιού, την επεξεργασία του και τις 14.000 χρήσεις του.
Μαθαίνουμε ότι στην αρχαιότητα ήταν πολυτιμότερο και από το χρυσάφι, αφού ήταν το συντηρητικό των τροφίμων. Πληροφορούμαστε ότι ήταν δομικό στοιχείο της εξέλιξης του πολιτισμού και γι’ αυτό και είχαν χαραχτεί «δρόμοι αλατιού» στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αφρική. Ενημερωνόμαστε για την ιστορία των τεσσάρων αλυκών που λειτούργησαν στο Μεσολόγγι από τον 14ο αιώνα, και οι οποίες σήμερα, μετά την αναμόρφωσή τους, περιορίστηκαν σε δύο. Βλέπουμε τα τηγάνια τους – οι εκτάσεις στις οποίες πήζει το αλάτι – να απλώνονται σε μια τεράστια έκταση μέσα στη λιμνοθάλασσα, όπου εκατοντάδες είδη πουλιών διαβιούν μόνιμα αλλά και ισάριθμα αναπαύονται κατά το μεταναστευτικό τους ταξίδι ή σταθμεύουν για αναπαραγωγή.
Αλμυρές περιοχές
Η ξενάγηση συνεχίζεται και μας αποκαλύπτει ότι η αρχαιοελληνική λέξη «αλς» πέρασε στις λατινογενείς γλώσσες και έτσι εκατοντάδες τοποθεσίες και πόλεις ανά τον κόσμο κρύβουν το αλάτι μέσα στο όνομά τους, όπως ο Αλιμος, το Saltville, η Αγχίαλος, το Saltsburg, το Saltlake… Λίγο παρακάτω στο Μουσείο, η τέχνη υμνεί το αλάτι με ποιήματα και λογοτεχνικά έργα όπως το «Βασιλιάς Λιρ» του Σαίξπηρ, αλλά και έργα ζωγραφικής, χαρακτικής και καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις. Μαθαίνουμε ακόμα τη σχέση του με τις θρησκείες όλου του κόσμου αλλά και με τον τουρισμό και τέλος αντιλαμβανόμαστε γιατί σε κάθε ήπειρο αξιοποιούνται με κάθε τρόπο οι αλυκές και τα ορυχεία κατασκευάζοντας μουσεία και δημιουργώντας θεματικά πάρκα σχετιζόμενα με το αλάτι.
Η ημίωρη ξενάγηση έκλεισε σε μια αίθουσα-έκπληξη. Παντού αλατιέρες!!! Γυάλινες, πλαστικές, κρυστάλλινες, ασημένιες, επίχρυσες, πήλινες, ξύλινες, βιομηχανικές, χειροποίητες, σε όλα τα χρώματα και σε κάθε σχήμα…
Μα πού τις βρήκατε όλες αυτές; ρωτήσαμε την ξεναγό μας.
«Θα πρέπει να μιλάμε ώρες για αυτή τη συλλογή, γιατί κάθε κομμάτι της είναι ένα ταξίδι για εμάς. Ο τόπος, η αναζήτηση, τα παλαιοπωλεία, τα χρώματα, οι μυρωδιές, οι άνθρωποι, τα παζάρια, η αγωνία και η χαρά της απόκτησης… Ταξίδι εικόνων και συναισθημάτων».
Υμνος στο αλάτι
Ταξίδι δημιουργίας πρέπει να ήταν και η δημιουργία του Μουσείου Αλατος. Θέλετε να μας μιλήσετε γι’ αυτό; συνεχίζουμε τις ερωτήσεις.
«Πράγματι, ένα όνειρο έγινε πραγματικότητα! Πριν από 14 χρόνια, το 2007, η ομάδα του μουσείου της «Διεξόδου» αποφάσισε να πραγματοποιήσει μια έκθεση που θα «υμνούσε» το αλάτι. Οταν οι συνεργάτες μας άκουσαν την πρόθεσή μας, ξαφνιάστηκαν, γιατί δεν μπορούσαν να φανταστούν σε πόσο πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες εμπλέκεται αυτό το ταπεινό παιδί της θάλασσας. Μετά από δύο χρόνια προετοιμασίας η «Διέξοδος» με την έκθεση «Αλάτι, ο λευκός θησαυρός» υποδέχθηκε 2.500 επισκέπτες μέσα σε δύο μήνες. Εισπράξαμε τον ενθουσιασμό του κόσμου και πολλές παρακλήσεις για τη διατήρηση της έκθεσης. Ε, τότε μας γεννήθηκε και η ιδέα. Ομως μεσολάβησε η οικονομική κρίση που φρέναρε για λίγο την ορμή μας» ήταν η απάντηση.
Και μια τελευταία ερώτηση: Τι πυροδότησε την έναρξη των εργασιών μετά από δέκα χρόνια και ποια ήταν η ανταπόκριση του κοινού κατά την έναρξη της λειτουργίας του Μουσείου;
«Πρώτα απ’ όλα η πρόθεση του Δήμου Μεσολογγίου που ξεκίνησε την ανακατασκευή της στέγης του κτιρίου και η οικονομική και ηθική συμπαράσταση των φίλων που μας βοήθησαν να είμαστε οικονομικά αυτοδύναμοι. Εμείς δίνοντας όλες τις οικονομίες μας κατορθώσαμε να ολοκληρώσουμε το Μουσείο και τον Σεπτέμβριο του 2020 άνοιξε τις πύλες του και στους δύο περίπου μήνες που πρόφτασε να λειτουργήσει υποδέχθηκε τους πρώτους 2.500 έλληνες και αλλοδαπούς επισκέπτες. Ηδη αναμένουμε το άνοιγμα των μουσείων στη μετά κορωνοϊό εποχή και υποσχόμαστε ότι ο επισκέπτης του Μουσείου αλλά και της πόλης μας θα φύγει έμφορτος εικόνων και συναισθημάτων. Θα μαγευτεί από τη φιλοξενία των ανθρώπων της πόλης, από την απίθανη ομορφιά της λιμνοθάλασσας, από την εκπληκτική γαστρονομία της, από τα μουσεία της. Μία εκδρομή στο Μεσολόγγι μπορεί να ικανοποιήσει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Δεν συμφωνείτε;».
Και βέβαια συμφωνούμε και προσυπογράφουμε. Κι εμείς, αχόρταγοι για ομορφιά, σας χαιρετούμε για να μεθύσουμε με τα πορφυρά χρώματα του ηλιοβασιλέματος που έχουν βάψει τη λιμνοθάλασσα. Ευχαριστούμε πολύ.
