Της Χρυσάνθης Νικολάου
Η μόδα ανακυκλώνεται τόσο μεταφορικά όσο και κυριολεκτικά. Παλαιότερα οι τάσεις της ποπ κουλτούρας έρχονταν και έφευγαν ανά είκοσι χρόνια. Στη συνέχεια όμως ο κύκλος αυτός μετατράπηκε σε δεκαετή κύκλο, μετά σε πενταετή και τώρα η μόδα αλλάζει κάθε μερικούς μήνες. Πλέον διακρίνουμε ένα συνονθύλευμα τάσεων, κράμα διαφορετικών δεκαετιών, υφασμάτων, υφών και ενεργειών που συνυπάρχουν διαμορφώνοντας μια εξαιρετικά ιδιόμορφη και ενδιαφέρουσα εικόνα γύρω μας. Η πρόσβαση στο διαδίκτυο και το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής ρουχισμού χωρίς περιορισμούς στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη έχει φέρει εντονότερα στο προσκήνιο την προσωπική έκφραση μέσω των ενδυματολογικών επιλογών. Ο καθένας, συνειδητά ή μη, προβάλλει πτυχές του χαρακτήρα του, των πεποιθήσεών του και της αισθητικής του με την επιλογή ενδυμασίας. Ετσι δημιουργείται το πολύχρωμο, πολυποίκιλο πρόσωπο του ρούχου. Ο κύκλος αυτός της μόδας επιβεβαιώνεται όλο και πιο έντονα τα τελευταία χρόνια. Ακόμη και οι πιο πετυχημένοι οίκοι μόδας για τις πρόσφατες κολεξιόν τους επέλεξαν να ξεσκονίσουν το αρχείο τους και να παρουσιάσουν μια ελαφρώς εκσυγχρονισμένη εκδοχή παλαιότερων δημιουργιών αποδεικνύοντας την ανακύκλωση της μόδας και των τάσεών της. Επομένως δεν μπορούμε παρά να συμπεράνουμε πως κανένα ρούχο δεν έχει ημερομηνία λήξης και μπορεί να φορεθεί ξανά και ξανά έστω με κάποια διαλείμματα. Παρά ταύτα η σύγχρονη κοινωνία έχει αναπτύξει μια εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη για τα ρούχα.
Στον βωμό της ταχύτητας
Η ταχύτητα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη πραγματικότητα μας έχει μάλλον αποπροσανατολίσει και θεωρούμε τα πάντα αναλώσιμα. Ετσι έχει κυριαρχήσει στη ζωή μας η fast fashion. Δεν πρέπει να υπάρχει ούτε ένας νέος που να μην έχει στην ντουλάπα του κομμάτια από fast fashion εταιρείες. Η προσιτή τους τιμή και το γεγονός ότι κάθε νέα τάση είναι άμεσα διαθέσιμη τα καθιστά πολύ δελεαστικά. Δυστυχώς δεν μπορούμε να αρνηθούμε πως είναι φαινομενικά η πιο οικονομική και συμφέρουσα επιλογή αγοράς. Ομως, εάν κοιτάξουμε λίγο καλύτερα τη συνολική εικόνα η εικόνα αυτή ανατρέπεται.
Οι εταιρείες που υπάγονται στην κατηγορία της fast fashion για να μπορούν να παρέχουν την τεράστια ποσότητα προϊόντων σε τόσο χαμηλή τιμή υιοθετούν τρομερά επιβλαβείς και αντεργατικές πρακτικές. Οι εργαζόμενοί τους μοιάζουν περισσότερο με σκλάβους. Είναι κατά κανόνα κάτοικοι περιοχών που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας και οι εταιρείες εκμεταλλεύονται την ανάγκη τους για επιβίωση. Δουλεύουν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, με βάρβαρα ωράρια και εξευτελιστική αμοιβή. Ανάμεσά τους βρίσκονται και παιδιά.
Η πρώτη ύλη τους αποτελείται από χαμηλότατης ποιότητας συνθετικά υλικά και τόνους μη ανανεώσιμων πηγών, όπως το πετρέλαιο και η WWF καταγγέλλει ότι απαιτούνται 2.700 λίτρα νερό για να φτιαχτεί ένα βαμβακερό μπλουζάκι. Τα απόβλητα και οι ρύποι τους δεν είναι τόσο τοξικά, όμως η απόρριψή τους δεν ελέγχεται με αποτέλεσμα να επιβαρύνουν τρομερά τον πλανήτη και να αποτελούν έναν από τους παράγοντες της κλιματικής αλλαγής που μας θέτει όλους σε κίνδυνο.
Μόδα και οικολογία
Εχει προφανώς έρθει η στιγμή να αναλογιστούμε το οικολογικό μας αποτύπωμα και στον τομέα της μόδας. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια αναφέρεται όλο και πιο συχνά ο όρος βιώσιμη (sustainable) μόδα. Πρόκειται για κίνημα που προωθεί τον σχεδιασμό, την παραγωγή και την αγορά προϊόντων μόδας με άξονα την προστασία του περιβάλλοντος και των ανθρώπινων δικαιωμάτων αλλά και των δικαιωμάτων των ζώων.
Πώς μπορούμε όμως εμείς να κάνουμε τη βιώσιμη μόδα τρόπο ζωής και όχι απλά τάση; Αρκεί αρχικά να κατανοήσουμε πως η μόδα πλέον επανέρχεται διαρκώς και τίποτε δεν χρειάζεται να πεταχτεί. Τα ρούχα που έχουμε αγοράσει κατά περιόδους, τα ρούχα γονιών και συγγενών είναι αξιοποιήσιμα ανά πάσα στιγμή. Μπορούμε ακόμη να υιοθετήσουμε τη διαδικασία της μεταποίησης. Με αυτόν τον τρόπο «εκσυγχρονίζουμε» τα παλιά μας ρούχα και φυσικά έχουμε τη δυνατότητα να προσθέσουμε και το δικό μας προσωπικό στοιχείο. Το ρούχο είναι έκφραση ιδεών και έτσι αποτυπώνουμε και τις δικές μας ιδέες στο ύφασμα. Φυσικά δεν είναι δυνατόν να σταματήσουμε εντελώς την αγορά ρούχων. Μια λύση είναι να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας από τα fast fashion μαγαζιά στα second hand. Σε αυτά έχουμε τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε ιδιαίτερα κομμάτια πολύ καλής ποιότητας και φυσικά χωρίς να επιβαρύνουμε το οικολογικό μας αποτύπωμα.
«Αθάνατα» ρούχα
Είναι πολύ σημαντικό να αποκτήσουμε επίγνωση των αγοραστικών μας επιλογών και να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο που καταναλώνουμε είδη ρουχισμού. Το κλισέ της ποιότητας πάνω από την ποσότητα βρίσκει πλήρη εφαρμογή στον χώρο της μόδας. Είναι προτιμότερο να αγοράζουμε λιγότερα ρούχα καλής ποιότητας παρά πολλά ρούχα από ευτελή και φθηνά υλικά με μηδαμινή διάρκεια ζωής. Και βέβαια καλή ποιότητα δεν σημαίνει υποχρεωτικά πολυτελείς μάρκες.
Κλείνοντας, είναι απαραίτητο να τονίσουμε ότι η ζωή ενός ρούχου δεν τελειώνει ποτέ. Ακόμη και αν κρίνουμε πως ένα ρούχο δεν μας εκφράζει πια ή δεν μας ταιριάζει και δεν θέλουμε να ασχοληθούμε με τη μεταποίησή του, υπάρχουν πολλοί συνάνθρωποί μας που θα το εκτιμούσαν και θα τους έδινε χαρά. Εάν πάλι κρίνουμε πως για τον οποιονδήποτε λόγο η δωρεά ρούχων δεν είναι επιλογή, η ανακύκλωση της μόδας αποκτά κυριολεκτική σημασία, καθώς υπάρχουν σε πολλά σημεία κάδοι ανακύκλωσης ρούχων, και ναι, ακόμη κι αν είναι κατεστραμμένα.
