Των Σωτηρίας Παπιώτη, Βασιλικής Παπακωνσταντίνου
Η Λιβαδειά υπήρξε γενέτειρα ή σημείο αναφοράς πολλών πνευματικών ανθρώπων, ατόμων που με τη γραφή τους σημάδεψαν τα ελληνικά γράμματα, ενώ με την παρουσία τους στον ελληνικό Τύπο πέρασαν στον δημόσιο λόγο τις απόψεις τους. Ξεχωρίζουμε τρεις από αυτούς.
Λιλίκα Νάκου
Εφερε στο προσκήνιο τη φεμινιστική γραφή
Η Λιλίκα Νάκου, μεγάλη πεζογράφος και δημοσιογράφος της χώρας μας, γεννήθηκε το 1904 στη συνοικία της Πλάκας στην Αθήνα, κόρη του δικηγόρου Λουκά Νάκου και της Ελένης Παπαδοπούλου. Η οικογένεια Νάκου ήταν μεγάλη οικογένεια προεστών και Φιλικών της Λιβαδειάς που είχαν ενεργό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση. Ο πρόγονός της Λάμπρος Νάκος τον Απρίλιο του 1821 κήρυξε την Επανάσταση μαζί με τον Ιωάννη Λογοθέτη και τον Ιωάννη Φίλωνα στη Λιβαδειά και υπήρξε εκλεγμένος πληρεξούσιος σε πολλές εθνοσυνελεύσεις και μινίστρος (υπουργός).
Ο πατέρας της ήταν σοσιαλιστής και διετέλεσε δυο φορές υπουργός με την παράταξη του Βενιζέλου. Η μητέρα της ήταν αδελφή της λογοτέχνιδας Αρσινόης Παπαδοπούλου. Η ίδια μαθήτευσε στο ιδιωτικό δημοτικό σχολείο της Χιλλ. Οταν ήταν δώδεκα ετών οι γονείς της χώρισαν και η ίδια εγκαταστάθηκε με τη μητέρα της στη Γενεύη, όπου τέλειωσε το Γυμνάσιο, πήρε μαθήματα πιάνου και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης. Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έφυγε με τη μητέρα της για το Παρίσι. Σπούδασε γαλλική λογοτεχνία στη Σορβόννη, ήρθε σε επαφή με τους σοσιαλιστικούς κύκλους του Παρισιού μέσω του Henry Barbusse (που σχετιζόταν με τον πατέρα της, ο οποίος την ίδια περίοδο διατηρούσε δικηγορικό γραφείο στο Παρίσι) και εργάστηκε σε γαλλικούς εκδοτικούς οίκους. Στη Γαλλία γνωρίστηκε επίσης με τους Romain Rolland και Miguel de Unamuno. Στην Ελλάδα επέστρεψε στις αρχές της δεκαετίας του ’30 και λόγω οικονομικών προβλημάτων εργάστηκε από το 1934 ως δασκάλα Ωδικής. Την ίδια χρονιά πέθανε ο πατέρας της. Δύο χρόνια αργότερα εγκατέλειψε τη διδασκαλία και αφοσιώθηκε στη δημοσιογραφία. Συνεργάστηκε με την εφημερίδα «Ακρόπολις» και το «Εθνος» ως ανταποκρίτρια στο εξωτερικό, καθώς και με τα περιοδικά «Νέα Εστία», «Νεοελληνικά Γράμματα», «Φιλολογική Πρωτοχρονιά», «Ο κύκλος» κ.ά. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έχασε τη μητέρα της από την πείνα, έπεσε σε οικονομική εξαθλίωση, σώθηκε από λιμοκτονία από τον Ερυθρό Σταυρό, ανέπτυξε δράση υπέρ των διωγμένων κομμουνιστών και εργάστηκε εθελοντικά στο νοσοκομείο παίδων της Ριζαρείου. Μετά την απελευθέρωση επισκέφθηκε ξανά την Ελβετία και ταξίδεψε στο εξωτερικό για οκτώ χρόνια περίπου. Η υγεία της γνώρισε έντονα προβλήματα ήδη πριν τη δικτατορία του Παπαδόπουλου. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της επισκεπτόταν συχνά την Ικαρία για θεραπευτικούς λόγους. Πέθανε στην Αθήνα.
Το έργο της Λιλίκας Νάκου είναι ιδιαίτερα σημαντικό μιας και με τη γραφή της καυτηριάζει κοινωνικά ζητήματα όπως την προίκα, την πορνεία, τη θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία καθώς και την καταπίεση της Ελληνίδας από το πατριαρχικό και μιλιταριστικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου του 1936. Πιο γνωστό της έργο ήταν «Η Κυρία Ντορεμί», λόγω και της μεταφοράς του στην τηλεόραση τη δεκαετία του 1980. Υπήρξε εισηγήτρια του φεμινιστικού κινήματος γραφής. Δώρισε την προσωπική της βιβλιοθήκη στη Βιβλιοθήκη της Λιβαδειάς.
Πέτρος Μακρής
Κατάφερε να «συμφιλιώσει» Τσακαλώτο και Βαφειάδη
Ο Πέτρος Μακρής γεννήθηκε το 1940 στη Λιβαδειά. Σπούδασε νομικός αλλά παράλληλα ασχολήθηκε με τη μουσική και τη ζωγραφική, συμπληρώνοντας τις γνώσεις του με περιοδείες στο εξωτερικό.
Αρχισε να ασχολείται με τη δημοσιογραφία στη δεκαετία του ’60 και έγινε συντάκτης και συνεργάτης, αρθρογράφος, σχολιαστής και στέλεχος εφημερίδων, περιοδικών και ραδιοτηλεοπτικών σταθμών.
Τον απασχόλησε ιδιαίτερα το πρόβλημα του διχασμού και μέσα από μεγάλες δημοσιογραφικές έρευνες για την Αντίσταση και τον Εμφύλιο (1941-1949) πρόβαλε την ανάγκη του εκδημοκρατισμού και της εθνικής συνεννόησης. Αποκορύφωμα της προσπάθειάς του αυτής υπήρξε η πρωτοβουλία του να οδηγήσει, τον Μάιο του 1984, σε συμφιλιωτική συνάντηση τους επιζώντες τότε κορυφαίους αντιπάλους πολεμάρχους της εμφύλιας τραγωδίας 1944-1949, Θρασύβουλο Τσακαλώτο και Μάρκο Βαφειάδη, σημειώνοντας με την πράξη του αυτή και μια διεθνή δημοσιογραφική επιτυχία.
Παράλληλα με τη δημοσιογραφική δράση του, επιδόθηκε στη συγγραφή βιβλίων ενώ έχει πραγματοποιήσει ατομικές και έχει μετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις ζωγραφικής.
Τάκης Λάππας
Με επίκεντρο την Ιστορία και με το βλέμμα στα παιδιά
Ο Τάκης Λάππας γεννήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 1904 στη Λιβαδειά. Ηταν λογοτέχνης, ιστορικός και συγγραφέας. Αφού αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία και την ιστορική μελέτη ενώ παράλληλα ήταν εργαζόμενος σε μια δημόσια υπηρεσία. Πρωτοεμφανίστηκε στον χώρο της λογοτεχνίας το 1931 καθώς δημοσίευε διάφορα κείμενα στην εφημερίδα «Βραδυνή» αλλά και στο περιοδικό «Εκδρομικά». Τα βιβλία που κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια της ζωής του ήταν 85 και το πρώτο που δημοσίευσε λέγεται «Στα ψηλώματα του Παρνασσού». Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι 35 από τα βιβλία του απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους καθώς εμπεριέχουν βιογραφίες πολλών ηρώων της Ελληνικής Επανάστασης και έχουν εικονογραφηθεί από βαρυσήμαντους καλλιτέχνες. Το έργο του όμως δεν περιοριζόταν μόνο εκεί. 50 βιβλία του περιέχουν ιστορικά θέματα, λαογραφίες και βιογραφίες ενώ τα άρθρα που έχει δημοσιεύσει ξεπερνούν τα 600. Ο ιστορικός είχε συνεργαστεί επίσης με την ελληνική τηλεόραση αφού μεταδόθηκε σημαντικός αριθμός ραδιοφωνικών ομιλιών και ιστορικών σκηνών. Η παρουσία στη λογοτεχνική, συγγραφική και ιστορική εποχή ήταν εξέχουσα αφού σπουδαίοι κριτικοί όπως οι Παράσχος, Κλάρας, Ροδάς και άλλοι σχολίασαν και αναφέρθηκαν στο έργο του. Ηταν ιδρυτικό μέλος «Συλλόγου Λεβαδέων ο Λάμπρος Κατσώνης» το 1922 και επίτιμο μέλος του «Εκπολιτιστικού Συλλόγου Λιβαδειάς» το 1979. Απεβίωσε το 1995 στην Αθήνα.
