Ποτέ από το χρέος μη κινούντες,
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις…
Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει όταν προβλέπουν,
και πολλοί προβλέπουν,
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε.
Κ.Π. Καβάφης, Θερμοπύλες
Μια μάχη ξεχασμένη στα βιβλία της παγκόσμιας ιστορίας, που έλαβε χώρα στη μικρή μας Κύπρο. Μάχη άνιση και από την αρχή της καταδικασμένη σε αποτυχία. Ολοι θεωρούσαν πως οι υπερασπιστές της Λευκωσίας ήταν χαμένοι, καταδικασμένοι σε βέβαιο θάνατο. Παρ’ όλα αυτά, το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμη Κύπρου) κατάφερε να παραμείνει ακλόνητο για τρεις μέρες μέσα στη γήινη κόλαση: οι αμυνόμενοι αριθμούσαν μόλις 318 και οι επιτιθέμενοι 6.900 στρατιώτες, αναλογία 1:22!
Σήμερα μπορεί κανείς να δει το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ κοντά στο Διεθνές Αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Τα ερείπιά του ανήκουν, πλέον, στην περίφημη πράσινη ζώνη όπου ο χρόνος μοιάζει σαν και να έχει σταματήσει στις 16 Αυγούστου του 1974.
Μετά την πρώτη εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, στις 20 Ιουλίου του 1974 (Αττίλας 1), και την πτώση της Χούντας των Αθηνών, το κυπριακό ζήτημα πήρε τον δρόμο της διπλωματίας, που οδήγησε στις περίφημες συνομιλίες της Γενεύης, στις 8 Αυγούστου του 1974.
Στις 04.35 το πρωί της 14ης Αυγούστου του 1974, μετά το ναυάγιο των συνομιλιών, η Τουρκία πραγματοποίησε δεύτερη εισβολή στην Κύπρο, τον Αττίλα ΙΙ. Το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ δέχτηκε επίθεση από ξηράς και αέρος. Μέσα στο στρατόπεδο παρέμεναν τρεις λόχοι, υπό τον Συνταγματάρχη Παναγιώτη Σταυρουλόπουλο, που αγνοούσαν ότι το μέτωπο στη Μια Μηλιά είχε καταρρεύσει. Ανήμερα της Παναγιάς, στις 15 Αυγούστου 1974, οι Τούρκοι πραγματοποίησαν δεύτερη επίθεση εναντίον του ελληνικού στρατοπέδου. Η ηρωική αντίσταση της ΕΛΔΥΚ αναχαίτισε την τουρκική απειλή και η νίκη αποδόθηκε στην Υπέρμαχο Στρατηγό. Την αμέσως επόμενη μέρα όμως, στις 16 Αυγούστου 1974, στο ελληνικό στρατόπεδο έμελλε να δοθεί «η μητέρα όλων των μαχών». Νέα, σφοδρότερη αυτή τη φορά, επίθεση από ξηρά και αέρα εναντίον του ελληνικού στρατοπέδου μετέτρεψε το στρατόπεδο σε σωρούς ερειπίων. Βόμβες ναπάλμ, των οποίων η χρήση ήταν απαγορευμένη από τον ΟΗΕ, χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να κάμψουν την ελληνική αντίσταση. Οι έλληνες στρατιώτες έδιναν άνιση μάχη, χωρίς σχεδόν καθόλου πολεμοφόδια, αλλά αρνούνταν να εγκαταλείψουν τα ορύγματά τους, ακόμα και όταν η εντολή για οπισθοχώρηση είχε δοθεί. Μαζί τους συντάχθηκαν γραφείς, ταχυδρόμοι, οδηγοί και μάγειρες, για να δώσουν την ύστατη μάχη στις προδομένες Θερμοπύλες της Λευκωσίας. Ηξεραν ότι ο θάνατος ήταν αναπόφευκτος. Αλλά δεν τον φοβήθηκαν: Ή ταν ή επί τας. Οι τελευταίοι έδωσαν μάχη σώμα με σώμα με τους Τούρκους, αρνούμενοι να παραδοθούν. Μετά το πέρας της μάχης οι Τούρκοι μετρούσαν πολλές απώλειες σε έμψυχο υλικό, δυσανάλογες της αριθμητικής υπεροχής τους έναντι των Ελλήνων.
Οχι άδικα αυτή η διάρκειας τριών ημερών μάχη διδάσκεται σήμερα στις στρατιωτικές ακαδημίες και προκαλεί στους μελετητές δέος, εξαιτίας της αμυντικής στρατηγικής που ακολουθήθηκε και της αυτοθυσίας που επέδειξαν οι στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ. Η σημασία της μάχης αυτής, άλλωστε, είναι τεράστια για την Κύπρο, γιατί με την αυτοθυσία τους οι στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ κατάφεραν να σώσουν τον δυτικό τομέα της Λευκωσίας, η οποία ως σήμερα διατηρεί το θλιβερό προνόμιο να είναι η μοναδική διχοτομημένη πρωτεύουσα της Ευρώπης. Τιμή και δόξα ανήκει στους έλληνες αδελφούς μας για τη θυσία τους και αιώνια ευγνωμοσύνη.
