Ολοι μας, η «νέα γενιά» της Κύπρου, ζούμε σε μια κοινωνία που έχει ενδεχομένως τα ίδια ερωτηματικά που είχαν και παλαιότερες γενιές πριν από εμάς. Το οποία όμως εμάς μας «καίνε»: Θα τα καταφέρουμε; Θα είναι εύκολο να πετύχουμε τους στόχους μας; Πώς θα αντιμετωπίσουμε το άγχος; Τι θέλουμε να αλλάξει; Θέσαμε λοιπόν στους συμμαθητές μας μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα. Και ιδού τι μας απάντησαν:
Ποια είναι κατά τη γνώμη σου τα σημαντικότερα προβλήματα της εκπαίδευσης στην Κύπρο σήμερα;
Στέφανη Χαραλάμπους
Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν δημιουργεί τις προϋποθέσεις που θα εγγυηθούν τη θεμελίωση μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Αν αποδεχθούμε ότι το σχολείο είναι ο μικρόκοσμος της κοινωνίας, τότε θα πρέπει να ομολογήσουμε ότι αυτή η κοινωνία αποτελείται από κουρασμένους εκκολαπτόμενους «πολίτες» που ενίοτε υποφέρουν από κρίσεις πανικού και οπωσδήποτε καταδυναστεύονται από το άγχος της αξιολόγησης. Η τρίτη λυκείου μοιάζει με έναν αγώνα δρόμου, με έπαθλο μια καλή θέση στο πανεπιστήμιο και την προοπτική της επαγγελματικής αποκατάστασης. Αντί να καλλιεργείται η ευγενής άμιλλα και να δίνεται έμφαση στην πολύπλευρη καλλιέργεια των νέων, το αναλυτικό πρόγραμμα προάγει τη βαθμοθηρία και τον ανταγωνισμό. Αντί να εφοδιάζει τους μελλοντικούς πολίτες με ερείσματα πνευματικά, προωθεί τη χρηστική αντίληψη της παιδείας. Επιπλέον, δεν παρέχει στους μαθητές χρόνο· χρόνο να διασταυρώσουν πληροφορίες, να αναλύσουν κριτικά μια μαρτυρία, να αμφισβητήσουν μια θέση, να επιχειρηματολογήσουν, να διαμορφώσουν εν τέλει τη στάση τους απέναντι στα πράγματα και στην εξουσία, ώστε στο μέλλον να προτάξουν ηθικές αντιστάσεις κατά της διαφθοράς και της χειραγώγησης…
Μελάνθη Χριστοδούλου
Αξιολογώντας το εκπαιδευτικό σύστημα συνολικά, ως τελειόφοιτη, το χαρακτηρίζω ανεπαρκές και οπισθοδρομικό, αφού η φιλοσοφία των αναλυτικών προγραμμάτων του δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών, που χαρακτηρίζονται από βαθιά κρίση (οικονομική και ηθική), ραγδαία τεχνολογική πρόοδο, πολέμους, παγκοσμιοποίηση, μεταναστευτικό πρόβλημα κ.λπ. Διαπιστώνω ότι το μόνο που επιτυγχάνει είναι να προετοιμάσει τους μαθητές για τις προεισαγωγικές εξετάσεις – κι αυτό με πολλά ερωτηματικά, αν αναλογιστούμε τη δυναμική των φροντιστηρίων – και όχι για την ενήλικη ζωή τους ως ενεργών πολιτών σε συνθήκες ρεαλιστικές, έξω δηλαδή από το προστατευτικό περιβάλλον της οικογένειας ή του σχολείου. Σε όλη τη γυμνασιακή τους ζωή – και ιδιαίτερα στην τρίτη λυκείου – οι μαθητές κυνηγούν τον βαθμό και όχι την ουσιαστική γνώση. Ευνοώντας, όμως, τη βαθμοθηρία, το εκπαιδευτικό σύστημα δολοφονεί εν ψυχρώ κάθε ίχνος δημιουργικότητας. Αν και διατυμπανίζει το αντίθετο, προάγει τη λογική της μίας σωστής απάντησης που χαρίζει τη θέση στο πανεπιστήμιο και εγγυάται μια πολλά υποσχόμενη επαγγελματική καριέρα. Εξασφαλίζει, ωστόσο, μια ασφαλή, δημοκρατική και δίκαιη κοινωνία;
Αθηνά Αγαπίου
Το εκπαιδευτικό σύστημα του τόπου μας παραμένει εδώ και δεκαετίες καθηλωμένο στο ίδιο μοντέλο λειτουργίας, ενώ ο κόσμος αλλάζει ραγδαία. Ετσι, έχει καταστεί ένας θεσμός που αδυνατεί να γοητεύσει τον έφηβο, ο οποίος – ενώ σε άλλα πεδία του βίου του έχει χειραφετηθεί αρκετά – στο σχολείο συχνά καλείται να γίνει εκτελεστής οδηγιών. «Εκπαιδευόμαστε» να μην εμπιστευόμαστε την κρίση μας, να αναζητούμε τυφλοσούρτες για να αποφύγουμε τις κακοτοπιές. Γινόμαστε οι μελλοντικοί παθητικοί πολίτες, που θα εκτελούμε την εργασία μας αδιαμαρτύρητα και θα χειραγωγούμαστε εύκολα από την εξουσία. Μήπως αυτό είναι το ζητούμενο;
Πώς οραματίζεσαι το σχολείο του μέλλοντος;
Ελένη Πέτρου
Φαντάζομαι το σχολείο του μέλλοντος βγαλμένο από ταινία επιστημονικής φαντασίας, με καθηγητές-ρομπότ που θα προσφέρουν το θεωρητικό κομμάτι του μαθήματος, αλλά και το πρακτικό-πειραματικό, με τρόπο τεχνολογικά προηγμένο. Η σκέψη αυτή, που δεν θεωρώ ότι χρονικά απέχει πολύ από το να πραγματοποιηθεί, όσο κι αν φαντάζει ενδιαφέρουσα ή ελκυστική, ομολογώ πως με τρομάζει λίγο, διότι εξοστρακίζει τον ανθρώπινο παράγοντα από την εκπαιδευτική διαδικασία. Η διαπαιδαγώγηση θα πάψει να υφίσταται ως όρος και θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά η λέξη εκπαίδευση: τεχνική και στεγνή, στερούμενη φαντασίας και ψυχής.
Κριστίν Χιους
Για μένα το ιδανικό σχολείο θα βρίσκεται έξω από τον αγχωτικό ρυθμό της πόλης, σε ένα περιβάλλον ήρεμο και έξυπνα διαμορφωμένο εντός ενός μεγάλου πάρκου, στο οποίο κεντρική θέση θα έχει μια πλούσια βιβλιοθήκη, με χώρους που θα προσφέρονται για ανάγνωση, ομαδική μελέτη και εκπόνηση εργασιών, λειτουργία ομάδων ενδιαφερόντων κ.λπ. Το αναλυτικό πρόγραμμα θα είναι ευέλικτο, ώστε να προσαρμόζεται στα ενδιαφέροντα του κάθε μαθητή. Θα προσφέρει δε μόνο τα βασικά μαθήματα επιλογής και κάποιες επιπλέον δραστηριότητες που θα συμβάλλουν στην ψυχαγωγία και στην προσωπική ανάπτυξη του μαθητή.
Μαρία Αβραμίδου
Το σχολείο του μέλλοντος θα μυεί τον μαθητή στα μεγάλα ιδανικά του ουμανισμού και της δημοκρατίας και θα του εμπνέει το όραμα μιας δίκαιης κοινωνίας. Θα προάγει την ελευθερία του πνεύματος, τη δημιουργικότητα, την αυτενέργεια, την κριτική σκέψη. Θα λειτουργεί ως αποκάλυψη της αληθινής, απελευθερωτικής γνώσης, θα θρέφει την επιθυμία για αυτογνωσία και ετερογνωσία.
Ιωάννης Χαραλάμπους
Ως τελειόφοιτος Μέσης Εκπαίδευσης έχω σχηματίσει στο μυαλό μου ένα μοντέλο του δικού μου ιδανικού σχολείου: θα είναι ένα μέρος ασφαλές, οργανωμένο, με δομή που θα προάγει την ελευθερία, το αίσθημα του ανήκειν και του σεβασμού στο κάθε πρόσωπο, που θα αντιμετωπίζεται ως αξία. Ο εκπαιδευτικός θα είναι ισοδύναμος με τον κηδεμόνα, δηλαδή μέσα κι έξω από τις αίθουσες θα είναι σύμμαχος, καθοδηγητής, υποστηρικτής του μαθητή.
Στην Κύπρο του 21ου αιώνα, με το κυπριακό πρόβλημα να παραμένει άλυτο και τις πανταχόθεν προκλήσεις να οξύνονται (πόλεμος, ενεργειακή κρίση, κλιματική αλλαγή, εκρηκτική ανάπτυξη της τεχνολογίας, μεταναστευτικό), πώς θα σχεδιάζατε το εκπαιδευτικό σύστημα, ώστε να επιτελέσει τον ρόλο του, δηλαδή να διαμορφώσει πολίτες ικανούς να ανταποκριθούν στα φαινόμενα των καιρών;
Στεφανή Χαραλάμπους
Θεωρώ πως θα πρέπει να δοθεί έμφαση στο μάθημα της πολιτικής αγωγής που με σωστή αξιοποίηση μπορεί να συμβάλει στην καλλιέργεια συνειδητοποιημένων πολιτών, με ουσιαστική γνώση των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων τους. Επίσης, μέσα από στοχευμένες δράσεις, θα πρέπει να προωθηθεί πιο αποτελεσματικά ο μόνιμος στόχος της διατήρησης της μνήμης των κατεχόμενων εδαφών μας και να καλλιεργηθεί η ουσιαστική αγάπη για τη γη μας και η υπόμνηση του χρέους μας για αγώνα δικαίωσης και επιστροφής.
Γρηγόρης Ζαχαρία
Ο τεράστιος ανταγωνισμός στην αγορά εργασίας έχει οδηγήσει στον παραγκωνισμό της ανθρωπιστικής παιδείας, με δραματικά αποτελέσματα. Πιστεύω πως πρέπει άμεσα να αναζητηθεί ισορροπία μεταξύ τεχνοκρατικής και κλασικής παιδείας, ώστε πέραν των γνώσεων να καλλιεργούνται στάσεις και αξίες που θα καθιστούν τους μαθητές αυτόφωτους και δύσκολα ετεροκατευθυνόμενους. Απαιτείται έμφαση στην ενεργό πολιτότητα και βαρύτητα στο μάθημα της Ιστορίας.
Μαρίλια Ιακώβου
Μια αξία που πρέπει να καλλιεργήσει η εκπαίδευση είναι η υπευθυνότητα, η ανάληψη της ευθύνης των πράξεών μας με όποιο κόστος. Αν αυτό επιτευχθεί, στο μέλλον θα έχουμε ηγέτες με ειλικρίνεια και θάρρος να παραδεχθούν ότι έσφαλαν, αλλά και ευθιξία ώστε να παραιτηθούν αν έχουν αποτύχει να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της θέσης τους.
