Τα εκπαιδευτικά μας συστήματα χρειάζονται σύγχρονο σχεδιασμό σε όλα τα κράτη πλέον, μετά την έλευση της πανδημίας και τις σαρωτικές αλλαγές που έφερε. Χρειάζονται υποστήριξη, προσοχή και εμπιστοσύνη. Και τι λένε για όλα αυτά οι εκπαιδευτικοί μας; Μιλήσαμε με τους καθηγητές του πανεπιστημίου μας, τον κ. Γεώργιο Α. Ξενή, πρόεδρο του Τμήματος Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας του Πανεπιστήμιο Κύπρου, και τον κ. Πέτρο Παπαπολυβίου, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας.
Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα σημαντικότερα προβλήματα της εκπαίδευσης σήμερα;
Γ. Ξενής: «Πολλά μπορεί να πει κανείς σε σχέση με το ερώτημα αυτό. Θα ξεχωρίσω τρία στοιχεία: α) Σε σχέση με τη διδασκαλία, θεωρώ ότι θα πρέπει να κατισχύσει ο άξονας «διδάσκω για τη ζωή», ώστε η γνώση που παρέχεται στους μαθητές να είναι άμεσα συναρτημένη με τον πραγματικό κόσμο που περιβάλλει τους νέους. β) Σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς, θεωρώ ότι θα πρέπει να καταργηθεί η ισοπέδωση στις αξιολογήσεις τους και να παρέχονται περισσότερα κίνητρα, ώστε να ξεχωρίζουν όσοι έχουν ειλικρινή διάθεση για δουλειά και προσφορά. γ) Σε σχέση με το εκπαιδευτικό υλικό, θα πρέπει να προωθηθεί άμεσα ο ψηφιακός μετασχηματισμός».
Π. Παπαπολυβίου: «Θεωρώ ότι το κύριο πρόβλημα της εκπαίδευσης σήμερα είναι να προσαρμοστεί στον σύγχρονο κόσμο, όπως αυτός έχει αλλοτριωθεί ταχύτατα. Η προσαρμογή αυτή δεν θα πρέπει να βρει την εκπαίδευση ουραγό και υπηρέτη ενός κόσμου που είναι προσανατολισμένος στη συσσώρευση πλούτου, αλλά να την επαναφέρει στον ρόλο του διαμορφωτή μιας καλύτερης κοινωνίας, ανθρωποκεντρικής, με σεβασμό στην προσωπικότητα και τη διαφορετικότητα του ατόμου και στην παράδοση και τις αξίες των συλλογικοτήτων, εθνικών, θρησκευτικών και άλλων. Δυστυχώς, στις εποχές που ζούμε έχουν κατεδαφιστεί μέσα σε ελάχιστες δεκαετίες τα ήθη και οι πολιτισμικές αξίες αιώνων και έχει υπονομευθεί η αξία της εκπαίδευσης ως απαραίτητου αγαθού αλλά και των ανθρωπιστικών επιστημών ως κύριου πυλώνα της βασικής εγκύκλιας παιδείας».
Πώς οραματίζεστε το σχολείο του μέλλοντος;
Γ.Ξ.: «Θα ήθελα στο μέλλον να δω το σχολείο όπου οι μαθητές θα βιώνουν τη χαρά της μάθησης και θα αντιλαμβάνονται την αξία και δύναμη της γνώσης, το σχολείο που θα βοηθά τους μαθητές να προσδιορίζουν τον τομέα μάθησης που πραγματικά τους ενδιαφέρει και θα έχουν τα εργαλεία να τον καλλιεργούν, χωρίς να αισθάνονται ότι οι δικές τους προτιμήσεις υστερούν σε αξία έναντι των προτιμήσεων των συμμαθητών τους, το σχολείο που θα δίνει το μήνυμα ότι όλοι οι μαθητές έχουν την ίδια αξία ως πρόσωπα και άρα θα πρέπει να επικοινωνούν με απόλυτο αλληλοσεβασμό και απόλυτη δημοκρατικότητα».
Π.Π.: «Χρησιμοποιήσατε τη λέξη-κλειδί «όραμα». Για μένα το ιδανικό σχολείο είναι αυτό που θα εμπνέει τους μαθητές και τις μαθήτριες, ακόμα και σήμερα, ώστε να συνεχίσουν να ονειρεύονται. Για να αλλάξουν τον κόσμο και να πραγματοποιήσουν τις ουτοπίες τις δικές τους και ίσως και των προηγούμενων γενιών. Ενα σχολείο με χαρούμενους μαθητές και μαθήτριες, που να μαθαίνουν να αγαπούν τη γειτονιά τους, την πόλη τους, τη χώρα τους, τον κόσμο ολόκληρο: τόσο τους ανθρώπους του όσο και το περιβάλλον. Και όπου όλα τα μαθήματα, και δη τα «φιλολογικά» (Γλώσσα, Λογοτεχνία, Ιστορία) να προκαλούν ενδιαφέρον και ενεργή μαθητική συμμετοχή, ασχέτως του κλάδου που θα ακολουθήσουν τα παιδιά μετά την αποφοίτησή τους από το Λύκειο.
Στην Κύπρο του 21ου αιώνα, με το κυπριακό πρόβλημα να παραμένει άλυτο και τις πανταχόθεν προκλήσεις να οξύνονται (πόλεμος, ενεργειακή κρίση, κλιματική αλλαγή, εκρηκτική ανάπτυξη της τεχνολογίας, Μεταναστευτικό), πώς θα σχεδιάζατε το εκπαιδευτικό σύστημα (μαθήματα, στόχοι, αξιακό σύστημα, υποδομή), ώστε να επιτελέσει τον ρόλο του, δηλαδή να διαμορφώσει πολίτες ικανούς να ανταποκριθούν στα φαινόμενα των καιρών;
Γ.Ξ.: «Τα φαινόμενα που αναφέρατε μπορούν να αντιμετωπιστούν με εκπαιδευτικές διαδικασίες που ενισχύουν την κριτική επεξεργασία των δεδομένων, τις επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών, που καλλιεργούν την περιβαλλοντική συνείδηση, που προωθούν την αντίληψη ότι οι διαφορές μας ως προς τις πολιτικές ιδεολογίες, θρησκευτικές πεποιθήσεις, την εθνική καταγωγή κ.τ.λ. πλουτίζουν τις κοινωνίες μας, αρκεί να εντάσσονται σε πλαίσιο ορθολογισμού και αμοιβαίου σεβασμού, που καλλιεργούν την αξία της ειρήνης αλλά και την αγωνιστικότητα σε σχέση με τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας».
Π.Π.: «Ολα αυτά τα οξύτατα προβλήματα που επισημαίνετε επιβαρύνουν αρνητικά τη σχολική καθημερινότητα και απαιτούν γενναίες τομές αλλά και συλλογική αντιμετώπιση. Μην ξεχνάμε ότι ένας καθοριστικός παράγοντας που σε πολλές περιπτώσεις έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα στις μέρες μας είναι το σπίτι και η οικογένεια, όπου το σχολείο είναι αδύνατο να παρέμβει. Ενας άλλος καθοριστικός παράγοντας είναι η συνεχιζόμενη κατοχή μεγάλου τμήματος της πατρίδας μας και οι τεράστιες επιπτώσεις του τραύματος της εισβολής και της διαίρεσης στην κυπριακή κοινωνία. Το δημόσιο σχολείο και το εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζονται αλλαγές οι οποίες για να είναι καίριες και μακρόπνοες πρέπει να γίνουν με τη συμμετοχή στη σχετική συζήτηση όλων των εμπλεκόμενων συλλογικοτήτων και φορέων, κυρίως των εκπαιδευτικών. Σε όσα πρέπει να συζητηθούν προς αλλαγή / ανανέωση θα πρέπει να είναι και τα σχολικά εγχειρίδια, η στήριξη του μαθήματος της ελληνικής γλώσσας και ο τρόπος εισδοχής των αποφοίτων των λυκείων στα πανεπιστήμια».
