Ποιος δεν έχει θαυμάσει το ιδιαίτερο Ρολόι, το στολίδι που κοσμεί την πόλη μας, το σήμα κατατεθέν της Ξάνθης;Ο Πύργος του Ρολογιού είναι μνημείο που βρίσκεται στην πλατεία Δημοκρατίας, την κεντρική πλατεία της Ξάνθης. Το αξιοθέατο αυτό είναι ένα αιώνιο σύμβολο της πόλης, που συνδέεται με την κουλτούρα της. Αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας του τόπου, το παλιό Ρολόι, είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα και μαζί με την Παλιά Πόλη της Ξάνθης είναι το σημείο συνάντησης των ντόπιων, αλλά και των επισκεπτών. Κουβαλώντας παλιές μνήμες, θυμίζει την ακμάζουσα περίοδο, κατά την οποία η Ξάνθη, λόγω της ανάπτυξης της καπνοκαλλιέργειας, διετέλεσε εμπορικό και διοικητικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής.

Κατασκευάστηκε το 1859 ως μέρος αφιερώματος στο κεντρικό τζαμί της πόλης από τον πλούσιο μουσουλμάνο της περιοχής, Χατζή Εμίν Αγά, που επιδίωξε κατά τις ιστορικές πληροφορίες να του αποδώσει χαρακτήρα ευρωπαϊκό, ξεφεύγοντας από τα οθωμανικά πρότυπα. Ο Πύργος αυτός αποτελούσε τμήμα του «Τεμένους της Αγοράς», το οποίο υπήρχε στην πόλη μέχρι και το 1941, ενώ δίπλα του υπήρχε και δημόσιο χαμάμ. Είχε ανακαινιστεί το 1938 χάνοντας έτσι την αρχική του όψη με την πρόσθεση στοιχείων Αρτ Ντεκό. Μορφολογικά, ο πύργος εμφανίζει εκλεκτικιστικά χαρακτηριστικά, ενώ εμφανείς είναι και οι επιρροές από τη νεοβυζαντινή αρχιτεκτονική (τοξωτά διακοσμητικά, γραμμικές ταινίες, πεσσίσκοι κ.λπ.). Ο πύργος έχει ύψος 20,5 μέτρα, ενώ η βάση με τον κορμό του μνημείου έχουν πέτρινη όψη. Στις μέρες μας δεν είναι ανοιχτός προς χρήση από το κοινό.

Ο μηχανισμός του Ρολογιού

Ωστόσο, τα αρχιτεκτονικά και μορφολογικά του Πύργου στην πάροδο του χρόνου υπέστησαν χαρακτηριστικές μεταβολές. Αρχικά, ο παλιός μηχανισμός του ωρολογίου λειτουργούσε με ένα τρισδιάστατο εκκρεμές μοναδικό για την εποχή του, ενώ σήμερα έχει αντικατασταθεί από ηλεκτρονικό μηχανισμό. Την ίδια περίοδο αλλάζει και ο χαρακτήρας της πλατείας: από περιοχή εγκατάστασης της οθωμανικής διοίκησης γίνεται το κοινωνικό και πολεοδομικό κέντρο της σύγχρονης πόλης. Το 1941, κατά τη διάρκεια της κατοχής της περιοχής από τα βουλγαρικά στρατεύματα, καταστράφηκε εν μέρει από φωτιά που έπληξε το κέντρο της Ξάνθης.

Το 1972 είχε αποφασιστεί το γκρέμισμα του μνημείου, αλλά ύστερα από την παρέμβαση της Μουφτείας Ξάνθης η απόφαση ακυρώθηκε. Την ίδια περίοδο αφαιρέθηκε από το μνημείο και καταστράφηκε η μαρμάρινη επιγραφή στα αραβικά ως αντίποινα για την αφαίρεση πινακίδων ελληνικών σχολείων στην Κωνσταντινούπολη. Εκτός από ιστορική αξία, το Ρολόι της Ξάνθης αποτελεί σημείο αναφοράς όλων των εκδηλώσεων της πόλης για τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Τουρίστες από διάφορα μέρη της χώρας αλλά και επισκέπτες από το εξωτερικό φαίνεται να γνωρίζουν πολύ καλά την ύπαρξη του μνημείου της πόλης, και με την παρουσία τους στην περιοχή φωτογραφίζονται δίπλα στο Ρολόι.

Μπροστά στο αξιοθέατο αυτό της πόλης διοργανώνονται πολιτιστικές αλλά και θρησκευτικές εκδηλώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Με αφορμή τον μήνα Νοέμβριο, ως μήνα πρόληψης του καρκίνου του προστάτη, ο Πύργος φωτίζεται συμβολικά με μπλε χρώμα . Αντίστοιχα, τον μήνα Οκτώβριο, ως μήνα πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού, φωτίζεται με χρώμα ροζ. Κάθε Κυριακή πρωί, όλη τη διάρκεια του χρόνου, γίνεται η έπαρση της ελληνικής σημαίας από το άγημα του στρατού που παρελαύνει μπροστά από τον κεντρικό δρόμο της Ξάνθης καταλήγοντας στο Ρολόι και αντίστοιχα το απόγευμα της ίδιας ημέρας γίνεται η υποστολή της. Δικαιολογημένα, αυτό το τόσο σημαντικό τοπόσημο της Ξάνθης χαρακτηρίστηκε ομόφωνα μνημείο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων το 2014.