Το Κιλκίς είναι μια πόλη στην οποία το παρελθόν ακόμη «αναπνέει», φωτίζει το παρόν και διαμορφώνει το μέλλον. Κάστρα, μουσεία, μεγάλα μνημεία: μια πορεία που «κατοικεί» στα πολλά όμορφα χωριά του, αλλά και στο κέντρο της πόλης του. Ας δούμε τα σημαντικότερα…
Αρχαιολογικός χώρος Παλατιανού: Ο αρχαιολογικός χώρος του Παλατιανού εντοπίστηκε το 1960. Εκεί έγιναν και πρώτες ανασκαφικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν το 1961, το 1965, το 1966 και το 1977. Ο αρχαιολογικός χώρος του Παλατιανού είναι τοποθετημένος 20 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης Κιλκίς, απλώνεται σε δύο λόφους στην περιοχή ανάμεσα στους οικισμούς Κεντρικό και Παλατιανό.
Βυζαντινό κάστρο Παλαιού Γυναικόκαστρου: Το βυζαντινό κάστρο χτίστηκε το 1358-1341 από τον Ανδρόνικο Γ’ Παλαιολόγο. Το βυζαντινό κάστρο έπαιξε κάποιον ρόλο στον εμφύλιο του 14ου αιώνα επειδή πέθανε ξαφνικά ο αυτοκράτορας. Εγιναν πολλές μάχες γύρω από αυτό το κάστρο αλλά μετά την ήττα της Μάχης της Μαρίτσας το 1371 το κάστρο έπεσε στα χέρια των Τούρκων.
Δοϊράνη, στρατιωτικό νεκροταφείο: Σε αυτό το νεκροταφείο βρίσκονται 102 αξιωματικοί και οπλίτες του Ελληνικού Στρατού. Αυτό το μέρος μας θυμίζει αυτούς τους ανθρώπους που έδωσαν τη ζωή τους σε μάχες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Κιλκίς, Λόφος Ηρώου: Είναι ένα επιβλητικό ιστορικό μνημείο τοποθετημένο στα νότια της πόλης του Κιλκίς. Αυτό το μέρος έχει εκπληκτικό φυσικό περιβάλλον και είναι αφιερωμένο στους πεσόντες της Μάχης του Κιλκίς.
Η καπναποθήκη του Κιλκίς: Η αυστροελληνική καπναποθήκη του Κιλκίς κατασκευάστηκε το 1920, αποτελεί ένα από τα πρώτα βιομηχανικά κτίσματα της πόλης και έχει χαρακτηριστεί από το υπουργείο Πολιτισμού ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Βρίσκεται στην οδό Ν. Παναγιώτου 50 και είναι γνωστή και ως «Wicks» από το όνομα του γερμανού αρχιτέκτονα που τη σχεδίασε. Τα τελευταία 9 χρόνια λειτουργεί ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Μουσείο Α’ Παγκοσμίου Πολέμου – Μάχης Σκρα: Το Σκρα είναι ένα μικρό γραφικό χωριό σε απόσταση 24 χιλιομέτρων από την Αξιούπολη και 100 χιλιομέτρων από τη Θεσσαλονίκη. Το 2002 δημιουργήθηκε ένα μικρό ιστορικό μουσείο με στόχο την παρουσίαση του μακεδονικού μετώπου του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, δίνοντας βάση στη σημαντική μάχη της περιοχής. Η φονική αυτή μάχη που δόθηκε στην κορυφή του Σκρα Ντι Λέγκεν τον Μάιο του 1918 ήταν μια από τις σημαντικότερες της περιόδου, καθώς με αυτήν οι Ελληνες κατέλαβαν τα οχυρά του βουλγαρικού στρατού προκαλώντας ένα βαθύ ρήγμα στις βουλγαρικές και γερμανικές δυνάμεις. Στην είσοδο του χωριού θα δει κανείς το ηρώο των πεσόντων και την προτομή του ταγματάρχη Βασίλη Παπαγιάννη που έπεσε στο πεδίο μάχης.
Πολεμικό Μουσείο Κιλκίς: Το Πολεμικό Μουσείο Κιλκίς ή αλλιώς Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων βρίσκεται στον γεμάτο πεύκα λόφο του Κιλκίς με απόσταση μόλις 2,5 χιλιομέτρων από το κέντρο της πόλης. Κατασκευάστηκε το 1966 και μέσα στον ίδιο χρόνο ξεκίνησε να λειτουργεί με κύριο θέμα την τριήμερη μάχη του Κιλκίς-Λαχανά κατά των Βουλγάρων στις 19-21 Ιουνίου 1913. Τα εκθέματα (όπλα, στολές, σημαίες) είναι αντικείμενα των αξιωματούχων που πήραν μέρος στη μάχη του Κιλκίς. Αξιοπρόσεκτα είναι ο ανάγλυφος χάρτης της περιοχής και η οπτικοακουστική παρουσίαση της μάχης. Το μουσείο ανήκει στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας, ενώ το 1971 έγινε ανακαίνιση με σκοπό την επέκταση του μουσείου.
Λαογραφικό Μουσείο: Το Λαογραφικό Μουσείο Κιλκίς συγκεντρώνει έναν μεγάλο αριθμό αντικειμένων και κειμηλίων τα οποία με πρωτοβουλία του Χρήστου Κετσετζή εκθέτονταν από τον ίδιο σε ένα παλιό κτίριο του λόφου του Αγίου Γεωργίου απέναντι από το θέατρο. Το 1998 ο Δήμος Κιλκίς αγόρασε τη συλλογή με σκοπό τη δημιουργία ενός λαογραφικού μουσείου. Το 2001-2005 έγινε η συντήρηση του υλικού και στις 16 Φεβρουαρίου 2010 το μουσείο τέθηκε επισήμως σε λειτουργία. Το 1913 το Λαογραφικό Μουσείο Κιλκίς στέγαζε το βουλγαρικό δημοτικό σχολείο Κιλκίς, το οποίο καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της μάχης του Κιλκίς, αλλά το 1923 ξεκίνησε να επισκευάζεται βάσει της απόφασης του κοινοτικού συμβουλίου. Μετά την επισκευή του λειτούργησε πάλι σαν σχολείο, ως γυμνάσιο θηλέων, μέχρι το 1980. Στο Λαογραφικό Μουσείο Κιλκίς μπορεί κανείς να βρει μουσικά όργανα, εκκλησιαστικά και στρατιωτικά αντικείμενα, οικοσκευές, νομίσματα και φωτογραφικό υλικό.
Αρχαιολογικό Μουσείο: Το Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς λειτούργησε το 1972. Συγκεντρώνει έναν μεγάλο αριθμό ευρημάτων από τις παραδόσεις των ιδιωτών και τις συστηματικές ανασκαφές των τελευταίων ετών. Το μουσείο διαθέτει έναν προθάλαμο και δύο αίθουσες. Στην πρώτη αίθουσα εκτίθενται έργα κεραμικής τέχνης της εποχής του σιδήρου όπως αγγεία, χάλκινα κοσμήματα, σιδερένια όπλα και στη δεύτερη αίθουσα παρουσιάζονται γλυπτά, επιγραφές και επιτύμβιες στήλες των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Στις 28 Σεπτεμβρίου 2019 το Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς είχε την τιμή να φιλοξενήσει την έκθεση «Χρυσοί στέφανοι εκ Μακεδονίας» του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.
