Μια βόλτα στην Παλιά Πόλη

Της Ολυμπίας Παϊπέτη

Μια Παρασκευή, γυρνώντας από τα μαθήματά μας και περνώντας από τα καντούνια της Κέρκυρας, σταθήκαμε στα δρομάκια της Παλιάς Πόλης. Η σκέψη ήταν αυθόρμητη: Τι πιο «κερκυραϊκό» από αυτό να περιγράψουμε, μιλώντας για το νησί μας; Πίσω από την όμορφη αρχιτεκτονική και τα ζωντανά χρώματά της, βέβαια, υπάρχει και μια ιστορία…

Η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας αποτελεί ένα σημείο συνάντησης μιας πληθώρας πολιτισμών. Η Κέρκυρα έχει ζήσει υπό την κυριαρχία των Βυζαντινών, των Ενετών, των Γάλλων και των Βρετανών. Αποτέλεσμα; Μια μοναδική ιστορία που μένει ακόμα ζωντανή μέσα σε όλες τις εκκλησίες, τα παλάτια, τις πλατείες και την αρχιτεκτονική των κτιρίων που βρίσκονται ανάμεσα στα δύο ενετικά φρούρια της Παλιάς Πόλης.

Το Καμπιέλο είναι η παλαιότερη συνοικία της πόλης και φαντάζει σαν ένα σκηνικό από τη Νότια Ιταλία. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο το γεγονός ότι έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO. Από τα πιο βασικά χαρακτηριστικά της περιοχής, τα παλιά και πολύ ψηλά κτίρια που διατηρούν μέχρι σήμερα ανέγγιχτη την αρχική αρχιτεκτονική τους, όπως στα βενετσιάνικα σχέδια, τόσο στις πόρτες όσο και στα παράθυρα. Στο Καμπιέλο έγινε η αρχική, μεσαιωνική εβραϊκή εγκατάσταση, που την εποχή εκείνη ονομαζόταν «Εβραϊκός λόφος». Τον 16ο αιώνα, επί Ενετοκρατίας, η εβραϊκή παροικία μεταφέρθηκε με διάταγμα στη σημερινή της θέση, ονομαζόμενη «Οβριακή», μεταξύ των οδών Βελισσαρίου, Αγίας Σοφίας και Παλαιολόγου.

Στις περισσότερες φωτογραφίες του νησιού μας αυτό που ξεχωρίζει είναι πάντα το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας. Το Παλαιό Ενετικό Φρούριο της Κέρκυρας, που είναι χτισμένο πάνω σε μια βραχώδη χερσόνησο με δύο χαρακτηριστικούς λόφους (Corifes), αποτελεί το ανατολικό άκρο της Πόλης. Μετά τον 6ο αιώνα οχυρώνεται και αποκτά τους πρώτους κατοίκους, οι οποίοι ήταν οι επιζήσαντες Κερκυραίοι μετά τις καταστροφές της αρχαίας πόλης – έτσι αποτέλεσε την Πόλη της Κέρκυρας (Corifo, Corfu) από τον 11ο έως τον 15ο αιώνα. Ενώ από τον 16ο αιώνα η Πόλη έχει διαμορφώσει περίπου τη σημερινή της μορφή και το Παλαιό Φρούριο μετατράπηκε σε στρατιωτικό χώρο. Οι οχυρώσεις κατασκευάστηκαν μέσα σε ένα σημαντικό ιστορικά διάστημα περίπου έξι αιώνων.

Εξίσου σημαντική ιστορική σημασία έχει και το Νέο Φρούριο της Κέρκυρας (Fortezza Nuova), που δεσπόζει στον λόφο του Αγίου Μάρκου. Χτίστηκε από τους Βενετσιάνους τον 16ο αιώνα, όταν έγινε επιτακτική η ανάγκη προστασίας της πόλης, την οποία δεν μπορούσε πλέον να εξασφαλίσει το Παλαιό Φρούριο.

Η οικοδόμησή του ξεκίνησε το 1576 και δεν ολοκληρώθηκε παρά το 1645, μολονότι γνώρισε αρκετές ανακατασκευές και επεκτάσεις από τότε. Είναι χτισμένο σε δύο επίπεδα προκειμένου να ανταποκρίνεται στον διπλό του ρόλο: την προστασία του λιμανιού και τον έλεγχο της ενδοχώρας.

Ομορφιά με προβλήματα

Η ομορφιά της πόλης δεν είναι δυνατόν να χαθεί, όμως, δυστυχώς, υποβόσκουν προβλήματα τα οποία την εμποδίζουν να αναδειχθεί τόσο όσο θα έπρεπε.

Αρχικά, στην Παλιά Πόλη κυριαρχούν προβλήματα κυκλοφοριακού χαρακτήρα. Επιβάλλεται εντός των τειχών της Παλιάς Πόλης να επιτρέπεται μόνο η κυκλοφορία οχημάτων των μόνιμων κατοίκων. Το μέτρο υπαγορεύεται για αισθητικούς αλλά και πρακτικούς λόγους. Τα ΙΧ έρχονται σε αντίθεση με το ύφος του περιβάλλοντος, οι επισκέπτες δεν περιηγούνται με την ίδια ευκολία. Μια από τις προτάσεις που αναπτύσσεται από τον Σύλλογο Μόνιμων Κατοίκων της Παλιάς Πόλης είναι να καθοριστούν οι θέσεις στάθμευσής τους με μια διακριτική μπλε γραμμή σε συνεργασία με την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας και της Πυροσβεστικής βάσει οργανωμένου σχεδίου.

Ενα άλλο θέμα υψίστης σημασίας είναι εκείνο των σκουπιδιών. Το 2018 το θέμα των σκουπιδιών στην Κέρκυρα, και κυρίως στην Παλιά Πόλη, αποτέλεσε εθνικό φαινόμενο. Οπως είχε χαρακτηριστικά γράψει η εφημερίδα που μας φιλοξενεί σήμερα, «Το Βήμα»: «Το πιο «καυτό» αξιοθέατο τον τελευταίο καιρό στην Κέρκυρα δεν είναι ούτε το Λιστόν ούτε η Σπιανάδα ούτε το Αχίλλειο. Είναι τα βουνά των σκουπιδιών στους δρόμους…».

Στο τέλος Μαρτίου του χρόνου που διανύουμε υπεγράφη σύμβαση για το έργο της μεταφοράς των 8.000 δεματοποιημένων απορριμμάτων από τον Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) Λευκίμμης στον ΧΥΤΑ Παλαίρου Βόνιτσας. Ευελπιστεί κάθε Κερκυραίος πως η νέα αυτή απόφαση θα βελτιώσει και θα αποκαταστήσει την εικόνα του νησιού καθώς οι προηγούμενες συνθήκες έπλητταν τον τουρισμό.

Η εισβολή του Airbnb

Ενα άλλο ζήτημα που απασχολεί μια πληθώρα Κερκυραίων, όπως βέβαια και άλλων πόλεων του κόσμου, είναι οι μισθώσεις τύπου Airbnb. Tα Airbnb έχουν «κατακτήσει» πια την Κέρκυρα. Πρόκειται για μοντέρνα διακοσμημένα διαμερίσματα που απέχουν λίγα λεπτά μακριά από το ιστορικό Λιστόν. Οι κάτοικοι ανησυχούν με αυτή τη νέα τάση αγοράς καθώς απειλεί να αλλοιώσει το ύφος της Παλιάς Πόλης. Η αισθητική της σχετίζεται με μια περίπλοκη αρχιτεκτονική, όπως ήδη αναφέραμε, κράμα γαλλικών, ιταλικών και αγγλικών στοιχείων.

Επιπροσθέτως, ορισμένα μέτρα που θέτει η Αρχαιολογική Υπηρεσία είναι πολύ αυστηρά και δημιουργούν ζητήματα στην καθημερινότητα των πολιτών.

Εν τέλει, στις μέρες μας η Παλιά Πόλη και γενικότερα η κάθε πόλη έχει σταματήσει να αποτελεί ένα «γόνιμο εργαστήρι κοινωνικής αλληλεγγύης». Η ένταξή της στον κατάλογο της UNESCO δυσκόλεψε κι άλλο τη ζωή των μόνιμων κατοίκων. Ουσιαστικά είναι το τίμημα που πληρώνει η Πόλη μας ως αντικείμενο αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής προστασίας.