Της Μαριχρύσης Ζυμάρη
Οι ανθρώπινες συναναστροφές μας ξεκινούν από τη στιγμή που γεννιόμαστε. Από τότε αρχίζει το ταξίδι της ζωής μας και η ανάγκη για συνύπαρξη, αλλιώς δεν θα ολοκληρωθούμε. Στη συνέχεια, όμως, οι σχέσεις που αναπτύσσουμε με άλλους ανθρώπους είναι πολυεπίπεδες και ποικίλων συναισθημάτων. Αλλες είναι βαθιές και άλλες επιφανειακές, άλλες τις επιλέγουμε και άλλες όχι. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τις έχουμε ανάγκη.
Ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό. Είναι στη φύση του να θέλει να επικοινωνήσει, να γίνει αντιληπτός και να έρθει σε ουσιαστική επαφή με τους συνανθρώπους του. Επίσης, πέραν αυτής της βασικής ανάγκης η ζωή μας έτσι γίνεται ενδιαφέρουσα, αφού όταν γνωρίζουμε άλλους, κατανοούμε καλύτερα και τον εαυτό μας τον ίδιο. Ταυτόχρονα, αποκτώντας γνώσεις, εξελισσόμαστε κατά τη διάρκεια της ζωής μας, με στόχο να βρούμε τις κατάλληλες πτυχές του εαυτού μας και των άλλων. Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως δεν θα αποτελέσουν όλες οι σχέσεις τομή στη ζωή μας ή ότι θα είναι εποικοδομητικές ή μόνο χρήσιμες.
Αδιαφορία και καχυποψία
Παρ’ όλα αυτά στις μέρες μας έχει παρατηρηθεί έξαρση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας που οφείλεται στην κρίση των ανθρωπίνων σχέσεων. Δυστυχώς, η καθημερινή μας ζωή είναι γεμάτη με παραδείγματα που αποδεικνύουν την ύπαρξη αυτής της παρακμής. Εχουμε πάψει να ενδιαφερόμαστε πραγματικά για τους γύρω μας, έχουμε πάψει να αναπτύσσουμε αληθινές και ουσιαστικές σχέσεις (φιλικές, ερωτικές, επαγγελματικές). Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι κλεισμένοι στον μικρόκοσμό τους αδιαφορώντας για τους υπολοίπους. Η διάβρωση αυτή οφείλεται σε πολλούς λόγους που σίγουρα έχουμε όλοι έστω και λίγο εντοπίσει.
Η υπερσυσσώρευση κατοίκων στα αστικά κέντρα οδήγησε στην ανωνυμία και στην αποπροσωποποίηση. Η επικοινωνία συνήθως απουσιάζει αφού οι σχέσεις έχουν γίνει τυπικές. Επειδή πολλοί δρουν συμφεροντολογικά, τείνουμε να μην έχουμε εμπιστοσύνη, αλλά αντίθετα καχυποψία, καταλήγοντας στην απομόνωση. Ακόμη, δεν είναι λίγες οι φορές που καλλιεργώντας το «εγώ», η αποτυχία κάποιου γίνεται επιτυχία δική μας. Βλέποντας την υποκρισία και την ιδιοτέλεια να κερδίζουν έδαφος, βρισκόμαστε σε ένα αδιέξοδο. Ο μοναδικός στόχος είναι η επαγγελματική επιτυχία και κατά συνέπεια τα χρήματα. Οι υλικές χαρές αποτελούν ψευδαίσθηση της πραγματικής μας ευτυχίας, καθώς έχουμε νικηθεί από τον καταναλωτισμό. Ζώντας σε ισοπεδωτικούς ρυθμούς η ευτυχία στις απλές καθημερινές χαρές έχει αντικατασταθεί από ένα ποσό που μόλις εξαντληθεί, το χαμόγελο από το πρόσωπό μας σβήνει.
Στην εποχή του «φαίνεσθαι»
Η εξέλιξη της τεχνολογίας έδωσε μια διέξοδο σε όλες τις ηλικιακές ομάδες όσον αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις. Μέσω των «σόσιαλ» οι επαφές με γνωστούς και αγνώστους μας δίνουν τη δυνατότητα να εκφραστούμε καλύπτοντας την πραγματική μας ταυτότητα. Φίλοι πολλοί, που ξέρουμε γι’ αυτούς όσα θέλουν να μας προβάλλουν, και ο ελεύθερος χρόνος εξαντλείται σε «like» και εικονίδια. Οι άνθρωποι σπαταλάμε τον παραγωγικό χρόνο και την ενέργειά μας μπροστά από μία οθόνη. Ξεχνούμε τη σημασία της καθημερινής ψυχαγωγίας, της ανανέωσης και της ψυχικής ηρεμίας. Κλεινόμαστε ακόμα πιο πολύ έτσι στον εαυτό μας, και τελικά χάνουμε πολύτιμες στιγμές με τους φίλους ή την οικογένειά μας.
Για εμάς τους νέους τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα αφού, δυστυχώς, έχουμε πέσει θύματα αυτής της κατάστασης και προσπαθούμε να εξηγήσουμε και να καταλάβουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη περίοδο της ζωής μας που σίγουρα θα καθορίσει το μέλλον μας. Σε αυτή την εύπλαστη φάση ερχόμαστε σε επαφή με διάφορους ανθρώπους είτε είναι στην ηλικία μας είτε όχι, που συνήθως έχουν επιρροή σε εμάς. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξή μας. Στην εποχή που το «φαίνεσθαι» υπερισχύει του «είναι», η εικόνα αποτελεί πολλές φορές την κύρια προϋπόθεση για τη δημιουργία σχέσεων. Καθώς φοβόμαστε την απόρριψη, φοβόμαστε να νιώσουμε ότι δεν είμαστε τελικά και τόσο αρεστοί όσο πιστεύαμε και προτιμούμε να κρυφτούμε πίσω από την οθόνη του κινητού και πίσω από ένα προφίλ. Γι’ αυτό και στρεφόμαστε στα social media, τα οποία μας βοηθούν να έχουμε επαφές, στις οποίες όμως δείχνουμε μια ψεύτικη πλευρά του εαυτού μας, όμορφη, γοητευτική και αποδεκτή από τους υπόλοιπους χρήστες φίλους-ακολούθους.
Η απώλεια της επαφής
Ετσι, χαμένοι καθώς είμαστε στην εικονική ζωή που προσφέρουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αγνοούμε τις φυσικές επαφές. Στις φυσικές μας συναντήσεις, απορροφημένοι στο κινητό μας, δεν επικοινωνούμε και δεν αλληλεπιδρούμε με την παρέα μας.
Συνεπώς, χάνουμε κάθε επαφή με την πραγματική ζωή καθώς είμαστε περιτριγυρισμένοι από εικονικούς φίλος που δεν ανταποκρίνονται στα χαρακτηριστικά της αληθινής φιλίας. Αρα δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι απογοητευόμαστε και αισθανόμαστε μοναξιά, παρόλο που έχουμε πολλούς ακολούθους. Νιώθουμε ανασφάλεια για τη δική μας εξωτερική εμφάνιση, με τον φόβο της απόρριψης, αφού έχουμε αποδεχθεί ότι αυτό είναι το μοναδικό κριτήριο. Γι’ αυτόν τον λόγο τείνουμε να υπονομεύουμε την προσωπικότητά μας, την οποία καλούμαστε σ’ αυτή την ηλικία να αναπτύξουμε. Συχνά υποκρινόμαστε ή ακολουθούμε λάθος πρότυπα στην προσπάθειά μας να αποτελέσουμε μέρος του κύκλου, ενώ ταυτόχρονα, ίσως χωρίς να το επιδιώκουμε, χλευάζουμε εκείνους που διαφέρουν. Το αποτέλεσμα είναι ότι οδηγούμαστε σε φαύλο κύκλο.
Η ουσιώδης διαφορά
Ωστόσο, τα social media είναι ένας πολύ καλός τρόπος γνωριμίας νέων ανθρώπων και δημιουργίας επαφών. Δίνουν στους ανθρώπους τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν και να αλληλεπιδράσουν με άλλους από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, μειώνοντας τις αποστάσεις. Είναι επίσης ένας τρόπος να κρατάει κανείς ζωντανές τις σχέσεις και τους δεσμούς με άτομα που μένουν σε άλλη πόλη, και που υπό άλλες συνθήκες η επικοινωνία τους θα ήταν δύσκολη. Με συνετή χρήση, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να ωφελήσουν πολύ τη ζωή μας, βοηθώντας στον εμπλουτισμό των ήδη υπαρχουσών σχέσεων και διευκολύνοντας την πιθανή ανάπτυξη νέων. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να κατανοήσουμε τη διαφορά μεταξύ μιας αληθινής ουσιαστικής σχέσης και μιας σχέσης που υπάρχει εξ ολοκλήρου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και φυσικά να επιδιώξουμε και να αναζητήσουμε την πρώτη μακριά από τις οθόνες!
