Ενα σχολείο δημιουργικό. Ενα σχολείο χωρίς άγχος. Ενα σχολείο που να μας μορφώνει χωρίς απλά να γεμίζει το κεφάλι μας με πληροφορίες. Ενα σχολείο χωρίς βία. Ενα σχολείο που να μας κάνει χαρούμενους. Ενα σχολείο από το οποίο δεν θέλουμε να φύγουμε. Ενα σχολείο που να μας εμπνέει… Οι απαντήσεις ήταν πολλές και όλες έκρυβαν ενθουσιασμό. Αν όχι για το σημερινό περιεχόμενο του σχολείου, σίγουρα για εκείνο που όλοι φανταζόμαστε και εκείνο που όλοι επιθυμούμε. Στη σύντομη μικρή έρευνά μας πολλοί απάντησαν αυθόρμητα, άλλοι μας κοίταξαν… λοξά και κάποιοι δέχτηκαν να γράψουν. Και ιδού τι σχολείο θέλουν.

Καταφύγιο και όχι δικαστήριο

Κάτια Παπαναστασάτου

«»Τι θέλεις να σπουδάσεις;» με ρώτησαν και αυτή ίσως να είναι η ερώτηση που γίνεται πιο συχνά από κάθε άλλη στους μαθητές του Λυκείου, όμως δεν συνοδεύεται εξίσου συχνά από σίγουρη απάντηση. Αν ρωτήσει, ωστόσο, κανείς έναν μαθητή «τι θα ήθελες να αλλάξεις στο σχολείο;», θα παρατηρήσει την έκφρασή του να ζωντανεύει. Δεν μπορούμε να κρυφτούμε από τη ραγδαία αυξανόμενη βία που όχι απλά παραμονεύει, αλλά έχει κυριεύσει πλέον τους νέους. Τα περιστατικά βίας στοιχειοθετούν τη νέα πραγματικότητα εδώ και καιρό και ο θυμός που κουβαλάνε τα παιδιά μέσα τους έχει πια ξεφύγει από το στήθος τους και έχει αρχίσει να εκδηλώνεται.

Απαντώντας, λοιπόν, στην παραπάνω ερώτηση, κρίνω καίριας σημασίας τη στελέχωση όλων των σχολείων ανεξαιρέτως – πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης – με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Πώς είναι δυνατόν ένας φορέας κοινωνικοποίησης και χώρος μάθησης να εκπαιδεύει τα παιδιά μόνο για τις εξετάσεις και όταν εκείνα χρειάζονται βοήθεια να μην τους προσφέρεται απλόχερα; Πώς είναι δυνατόν να μορφωθεί ένας νέος όταν ο πρώτος του αντίπαλος είναι το άγχος, η πίεση και η αδικία που του υπενθυμίζει η κοινωνία ξανά και ξανά ότι πρέπει να βιώνει; Δεν θα έπρεπε το σχολείο να είναι ένα καταφύγιο και όχι ένα δικαστήριο; Εχουν ήδη προταθεί μέτρα αντιμετώπισης του ζητήματος και ίσως υλοποιηθούν με τη νέα σχολική χρονιά. Ομως θεωρώ ότι, παρότι υπήρχαν οι τιμωρίες και οι αποβολές – εδώ και χρόνια μάλιστα –, η αποτελεσματικότητά τους αποδείχθηκε ανεπαρκής.

Φανταστείτε, λοιπόν, ένα σχολείο, όπου οι μαθητές που αντιμετωπίζουν ή προκαλούν προβλήματα να έχουν τη δυνατότητα μία φορά τουλάχιστον την εβδομάδα να συζητούν ιδιωτικά με τον ψυχολόγο του σχολείου τους, αντί να περιμένουν «να εκτίσουν την ποινή τους», για να συνεχίσουν από εκεί που έμειναν. Φανταστείτε ένα σχολείο που μαθαίνει στους νέους ότι, ναι, μπορούν και έχουν κάθε δικαίωμα να ξεσπάσουν και τους διδάσκει να το κάνουν γόνιμα και δημιουργικά για τους ίδιους».

Εκκληση προς τους υπευθύνους

Κωνσταντίνα Παντελειού

«Μια από τις πιο σημαντικότερες «στάσεις» στη ζωή ενός ανθρώπου είναι το σχολείο. Ωστόσο, οι περισσότεροι νέοι είμαστε δυσαρεστημένοι από τον τρόπο λειτουργίας του, καθώς το έχουμε συνδέσει με διαρκείς εξετάσεις, άγχος και ανασφάλεια. Συμφωνώντας και η ίδια, θεωρώ πως το σχολείο πρέπει να εκσυγχρονιστεί και να προσαρμοστεί στις ανάγκες και στους στόχους του καθενός από εμάς, αλλά και στις πραγματικές ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας.

Η δυνατότητα για την επιλογή μαθημάτων που σχετίζονται με ψηφιακές δεξιότητες αλλά και την τέχνη, το περιβάλλον, την οικονομία, τον επαγγελματικό προσανατολισμό, τον εθελοντισμό θα έκανε το σχολείο σίγουρα πιο ελκυστικό στα μάτια μας και θα μας παρότρυνε να ανακαλύψουμε νέες γνώσεις από διάφορους κλάδους, εξασφαλίζοντάς μας συνάμα και νέες επαγγελματικές προοπτικές. Χρειαζόμαστε «ανάσες δροσιάς» κατά τη διάρκεια της σχολικής πραγματικότητας για να καλλιεργήσουμε και άλλες ξεχασμένες μορφές νοημοσύνης (καλλιτεχνική, συναισθηματική). Απευθύνουμε, λοιπόν, θερμή έκκληση σε όλους τους υπευθύνους να αφουγκραστούν τις επιθυμίες μας και να «χτίσουν» ένα νέο, πιο δημιουργικό και παραγωγικό σχολείο».

Ζητείται ενσυναίσθηση!

Αναστασία Αλεξανδράτου

«Τρία χρόνια νωρίτερα, στο Euro 2020, o δανός ποδοσφαιριστής Κρίστιαν Ερικσεν κατέρρευσε στη μέση του γηπέδου, λίγο πριν από το τέλος του πρώτου ημιχρόνου στον αγώνα της φάσης των ομίλων ενάντια στη Φινλανδία, σοκάροντας ολόκληρο τον πλανήτη. Ωστόσο, θα ήθελα να σταθώ στο εξής: κατά τη διάρκεια της προσπάθειας των γιατρών, οι συμπαίκτες του ποδοσφαιριστή δημιούργησαν ένα τείχος γύρω του για να τον προστατέψουν από τα αδιάκριτα βλέμματα.

Με αφορμή τη στάση αυτή των δανών ποδοσφαιριστών και έπειτα από έρευνα στο Διαδίκτυο ανακάλυψα ότι στη Δανία οι μαθητές – από έξι έως δεκαέξι ετών – υποχρεωτικά παρακολουθούν μαθήματα ενσυναίσθησης. Για μία ώρα την εβδομάδα τα παιδιά μαθαίνουν για το ευ ζην των άλλων, εκπαιδεύονται να είναι ανεκτικά και να ακούν τον πλησίον τους έτσι ώστε να τον γνωρίσουν καλύτερα, καταρρίπτοντας τα τείχη ανάμεσά τους, τα οποία γίνονται οι προκαταλήψεις της ενήλικης ζωής.

Ως νεαρή μαθήτρια του ελληνικού σχολείου, πιστεύω ότι θα είναι καλό να μιμηθούμε το δανέζικο εκπαιδευτικό σύστημα και να εντάξουμε στο σχολικό μας πρόγραμμα μαθήματα ενσυναίσθησης. Το σχολείο οφείλει να καλλιεργεί, γενικότερα, το πνεύμα αλλά και το ήθος μας και όχι μόνο τις γνωστικές μας δεξιότητες. Αρχικά, λοιπόν, όπως συμβαίνει και στα δανέζικα σχολεία, μέσα από τα εικαστικά και την αναπαράσταση των συναισθημάτων με εικόνες και ήχους θα προσπαθούμε να περιγράψουμε τα συναισθήματα του συμμαθητή μας ώστε να μπούμε «στα παπούτσια του». Ετσι θα μάθουμε να συμπάσχουμε με τον άλλο χωρίς να τον κρίνουμε και να εκφράζουμε τα δικά μας συναισθήματα χωρίς φόβο. Ταυτόχρονα, στις μεγαλύτερες τάξεις θα μπορούσαν να οργανώνονται εθελοντικές δράσεις, όπως επισκέψεις για προσφορά αγαθών και υπηρεσιών σε νοσοκομεία, γηροκομεία, ειδικά σχολεία, με σκοπό να δούμε τη ζωή από άλλη οπτική, πιο ευαίσθητη, να μάθουμε την ανθρωπιά, την αλληλεγγύη και τη συμπόνια.

Με λίγα λόγια, θεωρώ ότι το ιδανικό σχολείο πρέπει να μεταγγίζει σε εμάς τους μαθητές ηθικές αξίες με τις οποίες θα πορευόμαστε στη συμβίωσή μας με τους συνανθρώπους μας. Αξίζει, λοιπόν, να επαναπροσδιορίσουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ιδίως τώρα που οι αξίες διέρχονται κρίση, εντάσσοντας σε αυτό την έννοια της ενσυναίσθησης!».

Σε ανοιχτή επικοινωνία με την κοινωνία

Πολυξένη Πανδριά

«Το ιδανικό σχολείο είναι ένας χώρος που διαμορφώνει ολοκληρωμένες προσωπικότητες και ενθαρρύνει την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης μέσα από τη διαθεματική διδασκαλία. Οι μαθητές εκπαιδεύονται όχι μόνο σε ακαδημαϊκές γνώσεις, αλλά και σε δεξιότητες που τους επιτρέπουν να λάβουν αποφάσεις και να αντιμετωπίζουν προκλήσεις με επιτυχία.

Επιπλέον, το ιδανικό σχολείο είναι ανοιχτό στην κοινωνία και ενθαρρύνει τους μαθητές να γίνουν υπεύθυνοι πολίτες, συμμετέχοντας σε κοινωνικές δραστηριότητες και προγράμματα που προάγουν την κοινωνική συνοχή. Το σχολείο είναι, επίσης, εξοπλισμένο με πολυμέσα και υποδομές που ενισχύουν την μάθηση και τη δημιουργικότητα, παρέχοντας προγράμματα, όπως μαθήματα οδικής συμπεριφοράς, μαγειρικής, καλλιτεχνικών. Με αυτόν τον τρόπο το ιδανικό σχολείο προετοιμάζει τους μαθητές όχι μόνο για την εργασία, αλλά και για τη ζωή και την ενεργή συμμετοχή στα κοινά».

Ανάμεσα στο κανονικό και στο «δεύτερο» σχολείο

Μαρίνα Ψαρρού

«Λίγες έως και καθόλου είναι οι φορές που εμείς οι έφηβοι ακούμε την ερώτηση: Ποιο είναι το σχολείο που οραματίζεστε; Πραγματικά ποιο είναι; Οι περισσότεροι ενήλικοι πιστεύουν ότι οραματιζόμαστε ένα σχολείο χωρίς μαθήματα, χωρίς διάβασμα. Δεν είναι όμως ακριβώς έτσι. Το μοντέλο του σχολείου που επιθυμούν οι περισσότεροι μαθητές της ηλικίας μου είναι αντίστοιχο με αυτό των σχολείων του εξωτερικού. Θα ήταν προτιμότερο ένας μαθητής να παρέμενε περισσότερες ώρες στο σχολείο, καλύπτοντας τα κενά του στα εξεταζόμενα μαθήματα και συμπληρώνοντας τις γνώσεις του, χωρίς όμως μετά από αυτό να πρέπει να παρακολουθήσει ένα «δεύτερο» σχολείο.

Στη χώρα μας, το «δεύτερο» σχολείο είναι τα ιδιαίτερα ή τα φροντιστήρια στα ίδια μαθήματα κατά τις απογευματινές ώρες, τα οποία καθιστούν το κανονικό σχολείο κουραστικό και μονότονο και γεννούν μια σειρά από ερωτήματα: Γιατί να πηγαίνω σχολείο αφού παρακολουθώ ιδιαίτερα ή φροντιστηριακά μαθήματα; Ετσι, απαξιώνεται στα μάτια μας, αλλά και στα μάτια των δικών μας, η δημόσια εκπαίδευση.

Κάτι διαφορετικό που οραματίζονται πολλοί μαθητές στα ελληνικά σχολεία είναι η παρακολούθηση περισσότερων καλλιτεχνικών μαθημάτων, όπως η μουσική, η ζωγραφική, ο χορός, αλλά και μαθημάτων που σχετίζονται με τη μαγειρική, τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, την κυκλοφοριακή αγωγή, τον επαγγελματικό προσανατολισμό. Τα μαθήματα αυτά, εκτός από τη δημιουργικότητα των μαθητών, μπορούν να αναδείξουν κάποιο ταλέντο τους και να τους προσφέρουν νέες επαγγελματικές ευκαιρίες και διεξόδους.

Μάλιστα, η βελτίωση των σχολικών εγκαταστάσεων είναι μια μεγάλη επιθυμία των μαθητών. Ενα σχολείο με σύγχρονες εγκαταστάσεις, με κανονικό γήπεδο ποδοσφαίρου ή μπάσκετ, καλύτερο εξοπλισμό για διάφορα αθλήματα και αίθουσες για συγκεκριμένες χρήσεις (π.χ. αίθουσα προβολών) σίγουρα θα έδινε διεξόδους στο καθημερινό απαιτητικό πρόγραμμα των μαθητών.

Οι έφηβοι δεν θέλουν ένα σχολείο χωρίς διάβασμα και χωρίς μαθήματα. Θέλουν ένα σχολείο που θα διευκολύνει την προσπάθειά τους να χτίσουν το μέλλον τους. Ενα σχολείο για το οποίο δεν θα χρειαστεί το πρωί να σηκωθούν και να πουν: Γιατί να πρέπει να πάω σχολείο; Τι παραπάνω θα μου προσφέρει; Αναζητούν ένα καλύτερο περιβάλλον, μια ουσιαστική εκπαίδευση, μια εκπαίδευση συνδεδεμένη με τη ζωή και τις πολλαπλές απαιτήσεις της».

Αθλητικά σχολεία ώρα μηδέν!

Γιάννης Τιμοθεάτος

«Το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα έχει, αναμφίβολα, πολλές ατέλειες που το καθιστούν μισητό από τους περισσότερους μαθητές. Προσωπικά, θα επιθυμούσα να υλοποιηθεί ένας νέος σχεδιασμός, ώστε να καταστεί πιο ευχάριστη και δημιουργική η διαδικασία της μάθησης. Θα ήθελα, τα επόμενα χρόνια, να επιστρέψει ο θεσμός του αθλητικού σχολείου.

Ο θεσμός αυτός διευκολύνει πολύ τους αθλητές διαφόρων αθλημάτων να καλλιεργήσουν τις αθλητικές τους δεξιότητες και να τις συνδυάσουν δημιουργικά με τις γνωστικές που παρέχει το σύγχρονο σχολείο. Ως αθλητής, πιστεύω ότι το κράτος πρέπει να μας παρέχει τα εφόδια να εξελιχθούμε στο άθλημα που αγαπάμε, αλλά και να έχουμε τη δυνατότητα επαγγελματικών επιλογών στον χώρο του αθλητισμού. Τολμήστε να υλοποιήσετε την επιθυμία μας αυτή και να είστε σίγουροι ότι η διάθεσή μας και η αποδοτικότητά μας θα κορυφωθούν!».

Υπάρχουν και οι… αναλογικές δεξιότητες

Χρήστος Μπέζας

«Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός πως η τεχνολογία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας και για τον λόγο αυτόν είναι απαραίτητη η απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραμελούμε τις αναλογικές δεξιότητες. Πιο συγκεκριμένα, είναι αποδεδειγμένο πως οι καλλιτεχνικές και οι περιβαλλοντικές δεξιότητες και γενικότερα η ενασχόληση με τις χειρωνακτικές εργασίες συμβάλλουν στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων.

Το σχολείο, λοιπόν, ως ένας από τους σημαντικότερους φορείς, οφείλει εκτός από τις ψηφιακές δεξιότητες να καλλιεργεί και τις αναλογικές. Αρχικά, θα ήταν καλό να ενταχθούν στο σχολικό πρόγραμμα μαθήματα που σχετίζονται με τις τέχνες, όπως τη ζωγραφική, την κεραμική, την ξυλογλυπτική, το θέατρο και τη μουσική. Επιπλέον, το σχολείο οφείλει να διοργανώνει και να συντονίζει περιβαλλοντικές δράσεις, όπως η κηπουρική και η δενδροφύτευση, με σκοπό να καλλιεργηθεί η περιβαλλοντική συνείδηση των μαθητών. Τέλος, είναι καλό να ενταχθούν μαθήματα διατροφολογίας και μαγειρικής. Μόνο έτσι το σχολείο μπορεί να συνδεθεί με την πραγματική ζωή και να προετοιμάζει εμάς τους μαθητές να ζούμε ποιοτικά».

Ζητείται δημιουργικότητα

Αλεξάνδρα Κοραρμπάτου, Ουρανία Βαβάση

«Εμείς οι νέοι περνάμε ένα μεγάλο μέρος του χρόνου μας στο σχολείο. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι οι συνθήκες είναι οι ιδανικότερες, είτε αυτές αφορούν τις εγκαταστάσεις είτε τις δυνατότητες που αυτό μας προσφέρει. Το σχολείο που ονειρευόμαστε δεν είναι απαραίτητο να παρέχει ακριβό εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας και γιγάντιες αίθουσες. Αντιθέτως, χρειάζονται αλλαγές που αφορούν βασικότερα και ουσιαστικότερα ζητήματα.

Μια σημαντική αλλαγή που θα ήταν ωφέλιμο να γίνει είναι η έκδοση νέων αναθεωρημένων βιβλίων. Επιπλέον, πολλά μαθήματα θα μπορούσαν να μετατραπούν σε μαθήματα επιλογής, καθώς και να προστεθούν νέα, καλλιτεχνικού και πρακτικού περιεχομένου, όπως σχέδιο (ελεύθερο και γραμμικό), μουσική, γλυπτική, διάφορα είδη γυμναστικής, μαγειρική και συστηματικό μάθημα επαγγελματικού προσανατολισμού, ώστε να μας βοηθήσουν στην ενήλικη ζωή μας. Τέτοιοι στόχοι δεν είναι εφικτό να επιτευχθούν από τη μία μέρα στην άλλη. Ομως, αν υπάρξει θέληση και επιμονή και από τους μεγαλύτερους, τότε ίσως να αλλάξει και η όρεξή μας για μάθηση».

Ο μικρόκοσμος του Λυκείου… σε έναν κόσμο που με τρομάζει

Ειρήνη Κουμαριώτη

«Και έφθασα να φοιτώ στη Β’ Λυκείου. Λίγο πριν από την τελευταία τάξη των μαθητικών μου χρόνων, την αυλαία της ανέμελης ζωής. Πολλοί τη χαρακτηρίζουν ως «σταθμό» στη ζωή ενός μαθητή, τη χρονιά που θα κρίνει τη ζωή του, το μέλλον του, την πορεία της ενήλικης ζωής του. Είναι το εφαλτήριο για μια νέα ζωή που ανοίγεται μπροστά μας και πρέπει, υπερπηδώντας τους φόβους μας, να έλθουμε αντιμέτωποι με τη δοκιμασία των πανελλαδικών εξετάσεων, καλούμενοι να ξεπεράσουμε ακόμη και τον εαυτό μας, ώστε να πετύχουμε τους στόχους μας. Καλούμαστε, λίγο πριν από την ενηλικίωσή μας, να αποφασίσουμε τι είναι αυτό που θέλουμε να ακολουθήσουμε στη ζωή μας, ποιο επάγγελμα μας ταιριάζει και να αγωνιστούμε, με καθημερινή προσπάθεια και διάβασμα, να επιτύχουμε στη σχολή που θέλουμε.

Και όλα αυτά βιώνοντας την καθημερινότητα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα, που πάσχει, με καθηγητές που αγωνίζονται να διδάξουν τους πολυάριθμους μαθητές σε υπερπληθείς τάξεις. Δυστυχώς, το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα δημιουργεί στους μαθητές την αίσθηση ότι οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι μια δοκιμασία δίχως αύριο… ότι πρέπει να τα δώσουν όλα, διότι σε αυτές τις εξετάσεις κρίνεται η ζωή τους, το μέλλον τους. Ομως, οι πραγματικές δοκιμασίες της ζωής είναι άλλες… Χθες είδα στην τηλεόραση την εικόνα δύο νέων παιδιών, κλεισμένων σε ένα σπίτι, φοβισμένων, όχι από μια τέτοια δοκιμασία, αλλά από τη φρίκη του πολέμου της Μέσης Ανατολής.

Χθες είδα στις ειδήσεις ότι ένα νέο παιδί, που είχε κάνει το όνειρό του πραγματικότητα και φοιτούσε στην αρχιτεκτονική σχολή, δεν είναι πια στη ζωή διότι κάποιοι αδίστακτοι άνθρωποι που δεν λογαριάζουν την ανθρώπινη ζωή το σκότωσαν. Και αυτό το παιδί κάποτε αγχώθηκε, διάβασε, τα έδωσε όλα για να πετύχει στη σχολή που ήθελε. Γι’ αυτό πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η ζωή στο Λύκειο και η δοκιμασία των πανελλαδικών εξετάσεων είναι απλώς εμπειρίες ζωής που δεν σε καθορίζουν, αλλά διαμορφώνουν την προσωπικότητά μας και μας γεμίζουν εφόδια για να προχωρήσουμε. Γιατί αυτό που έχει σημασία είναι να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και να βγούμε εκεί έξω στον κόσμο των ενηλίκων με δύναμη, αισιοδοξία και αγάπη…».