Η σύγχρονη κοινωνία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ανησυχητική πραγματικότητα: τη βάρβαρη αντιμετώπιση των γυναικών και τις συχνές περιπτώσεις γυναικοκτονιών. Ο όρος «γυναικοκτονία», όπως εισήχθη από την κοινωνιολόγο Diana E.H. Russel, το 1976, αποδίδει το φαινόμενο της δολοφονίας γυναικών από άνδρες επειδή ακριβώς είναι γυναίκες. Ο όρος αυτός δεν περιγράφει μόνο μια πραγματικότητα, την πιο σκληρή μορφή έμφυλης βίας, αλλά αποτελεί έκκληση για αντίδραση.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι δράστες είναι σύντροφοι ή πρώην σύντροφοι με ιστορικό κακοποίησης. Η έμφυλη βία συχνά υφίσταται σε σχέσεις εξουσίας και ελέγχου, όπου οι γυναίκες βρίσκονται σε θέση αδυναμίας. Η οικονομική κρίση δημιουργεί μεγάλη ένταση μεταξύ αντρών και γυναικών, ειδικά όταν δημιουργεί ένα «κενό» στον παραδοσιακό ρόλο του άνδρα που στηρίζει οικονομικά την οικογένεια. Η βία έρχεται να καλύψει αυτό το κενό.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι δράστες είναι σύντροφοι ή πρώην σύντροφοι με ιστορικό κακοποίησης. Η έμφυλη βία συχνά υφίσταται σε σχέσεις εξουσίας και ελέγχου, όπου οι γυναίκες βρίσκονται σε θέση αδυναμίας.
Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες για ισότητα, η κακοποίηση των γυναικών εξακολουθεί να ραγίζει ψυχές και ζωές. Στην Ελλάδα οι γυναικοκτονίες αυξάνονται με ανησυχητικούς ρυθμούς. Η πατριαρχική κουλτούρα συνεχίζει να χτίζει το θεμέλιο για αυτή την ανείπωτη τραγωδία. Το γεγονός και μόνο ότι γεννιέσαι γυναίκα σε μια πατριαρχική κοινωνία σε κάνει να θεωρείσαι ιδιοκτησία του άνδρα και κατώτερή του. Και ο άνδρας μπορεί να θεωρήσει ότι έχει πάνω σε μια γυναίκα δικαίωμα ζωής και θανάτου, με πολλές από τις περιπτώσεις γυναικοκτονιών να έλαβαν χώρα μετά την εκδήλωση επιθυμίας της γυναίκας να χωρίσει τον άνδρα ή τον σύντροφό της.
Αύξηση της βίας στην πανδημία
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, στην Ελλάδα κατεγράφη αύξηση των γυναικοκτονιών κατά 187,5%, ποσοστό που αναδεικνύει μια κρίσιμη κατάσταση. Μπορούμε όμως να σκεφτούμε ότι όσο ενισχύεται η ισότητα μεταξύ των φύλων σε μια χώρα, τόσο και θα δημοσιοποιείται κάθε περίπτωση εκμετάλλευσης των γυναικών και άσκησης βίας πάνω τους. Από την άποψη αυτή, υπάρχει μια πρόοδος γιατί παλαιότερα για την περιγραφή μιας γυναικοκτονίας τα ΜΜΕ χρησιμοποιούσαν τους όρους «εγκλήματα πάθους» κ.ά.
Η τεχνολογία παίζει διπλό ρόλο στην έμφυλη βία. Από τη μια πλευρά, η ψηφιακή επιθετικότητα αυξάνεται, ενώ από την άλλη, η τεχνολογία παρέχει εργαλεία για την παρακολούθηση και την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Στη σημερινή εποχή, η αντιμετώπιση της κακοποίησης των γυναικών και των γυναικοκτονιών απαιτεί διαρκή δράση. Μόνο μέσα από συντονισμένες προσπάθειες μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο όπου η ασφάλεια, η ισότητα και ο σεβασμός αποτελούν τον κανόνα, όχι την εξαίρεση.
Αναγνώριση του όρου
Κατ’ αρχάς, πρέπει να αναγνωριστεί με νόμο ο όρος της γυναικοκτονίας. Η δολοφονία μιας γυναίκας από έναν άνδρα, ακριβώς επειδή εκείνος θεωρεί ότι του ανήκει και έχει δικαίωμα να τη σκοτώσει, δεν είναι μια ανθρωποκτονία γενικά και αόριστα. Είναι μια γυναικοκτονία. Μόνο εάν αναγνωριστεί νομικά ο όρος αυτός, εάν θεωρηθεί η γυναικοκτονία ως ποινικό αδίκημα που δεν έχει καμία δικαιολογία – όπως παλαιότερα που ήταν σχεδόν συνώνυμη με ένα έγκλημα τιμής ή με μια κακή στιγμή κ.ά. – μόνο τότε μπορούμε να θεωρήσουμε ότι έχουμε κάνει πρόοδο στο μεγάλο αυτό κοινωνικό πρόβλημα.
Στη συνέχεια, χρειάζεται ένα πακέτο μέτρων, όπως προστασία των γυναικών που έχουν υποστεί βία, ώστε να μην είναι ανυπεράσπιστες στα χέρια των επίδοξων δολοφόνων τους, με αυξημένα και αποτελεσματικά μέσα ελέγχου. Η υφιστάμενη νομοθεσία παρέχει περιορισμένες προστασίες για τα θύματα. Είναι αναγκαίο να υπάρξουν περισσότερες προστατευτικές διατάξεις και σχετική νομοθεσία, αποτρέποντας την επανάληψη των επιθέσεων.
Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, μαζί με τη βελτίωση της νομοθεσίας, αποτελούν βασικά βήματα προόδου. Η σιωπή όλο και περισσότερο πρέπει να γίνει θόρυβος, ένας θόρυβος που δεν αφήνει καμία μόνη της στη σιωπή και τη μοναξιά της!
