Στην περιοχή της Θουρίας, από το 2009, έρχεται στο φως μια πόλη με πολλές προοπτικές να συναγωνιστεί την αρχαία Μεσσήνη: η αρχαία Θουρία.
Η κυρία Ξένη Αραπογιάννη, διδάκτωρ Αρχαιολογίας, η οποία εκτελεί και χρέη διευθύντριας των ανασκαφών στην περιοχή, μας έδωσε σειρά πληροφοριών τόσο σχετικά με τις ανασκαφές και τα μελλοντικά σχέδια που αφορούν την πόλη όσο και για το ίδιο το επάγγελμα του αρχαιολόγου.
Ποια είναι η εικόνα που έχετε σχηματίσει για την αρχαία Θουρία μέχρι σήμερα, με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα;
«Η Θουρία ήταν μια ισχυρότατη πόλη. Πρόκειται για μια οχυρωμένη πόλη, με τείχη που σώζονται ακόμα σε πολύ καλή κατάσταση. Πολλά δημόσια κτίρια ανακαλύπτονται ακόμα και σήμερα. Είναι αξιοσημείωτη και η όλη κατάσταση με το Ασκληπιείο της αρχαίας Θουρίας, το οποίο δεν περιμέναμε καθόλου να το βρούμε.
Για να σχηματίσετε μια καλύτερη εικόνα, ο γνωστός περιηγητής Παυσανίας, που πέρασε από τη Θουρία γύρω στον 2ο αιώνα μ.Χ., δεν αναφέρεται πουθενά ούτε σε Ασκληπιείο ούτε σε θέατρο, αν και στην τελική έχουν εντοπιστεί και τα δύο.
Εξάλλου, η μονή χρήσιμη πληροφορία που μας δίνει ο Παυσανίας είναι πως η Αθηνά ήταν προστάτιδα της πόλης και πως στη Θουρία λατρευόταν και μια θεά από τη θρησκεία των Συρίων. Γι’ αυτό και η ανακάλυψη του Ασκληπιείου ήταν μεγάλη έκπληξη για εμάς. Αυτή τη στιγμή τελειώνουμε την ανασκαφή του θεάτρου που άρχισε το 2016. Εφέτος έχουμε φτάσει γύρω στο 90% και ελπίζουμε του χρόνου να την τελειώσουμε ολοκληρωτικά.
Επιπλέον, η ύπαρξη θεάτρου από μόνη της μας δηλώνει ότι πρόκειται για μια ισχυρή πόλη, καθώς το θέατρο ήταν δείγμα πολιτισμού, οικονομικής ευρωστίας και πολιτικής και διοικητικής ακμής του Δημοσίου».
Κάθε σημαντική αρχαία πόλη έχει το τρίπτυχο «αγορά, θέατρο και στάδιο». Εκτός από το θέατρο έχετε προσδοκίες ανακάλυψης αγοράς και σταδίου;
«Κατ’ αρχήν το θέατρο βρίσκεται στην αγορά της Θουρίας. Επίσης, εκτός από τις συστηματικές ανασκαφές, κάθε χρόνο κάνουμε και δοκιμαστικές τομές ώστε να εντοπίσουμε και τα υπόλοιπα κτίσματα της πόλης και να καταλάβουμε καλύτερα τη δομή της.
Με τις τομές αυτές έχουμε βρει μεγάλα κτίρια, τα οποία όμως λόγω του πολύ στενού χρονικού ορίου των συστηματικών ανασκαφών, που είναι μόνο μερικοί μήνες, δεν έχουμε χρόνο να τα φέρουμε στο φως ακόμη, βάζοντάς τα αναγκαστικά σε ένα πρόγραμμα προσεχών ανασκαφών. Οσον αφορά το στάδιο, υπάρχουν κάποιες υποψίες για την τοποθεσία του, αλλά δεν μπορούμε ακόμη να μιλήσουμε με σιγουριά».
Ο χώρος της αρχαίας Θουρίας δεν είναι εύκολα προσβάσιμος. Γιατί υπάρχει τέτοια απουσία πινακίδων, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τυχόν επισκέπτες να μη χαθούν;
«Οι συστηματικές ανασκαφές γίνονται υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, του αρχαιότερου ιδρύματος του νεοελληνικού κράτους. Πρόκειται για συστηματικές ανασκαφές, που σημαίνει ότι γίνονται υπό την εποπτεία του υπουργείου Πολιτισμού και της Εφορείας Αρχαιοτήτων. Οταν ολοκληρωθούν οι ανασκαφές και υπάρχει ασφάλεια για τους επισκέπτες και φύλαξη, ο χώρος θα θεωρηθεί επίσημα επισκέψιμος και τότε το υπουργείο Πολιτισμού θα βάλει πινακίδα».
Πώς χρηματοδοτούνται οι ανασκαφές;
«Η χρηματοδότηση βασίζεται πάρα πολύ στις χορηγίες. Δεν μας χρηματοδοτεί ούτε το υπουργείο Πολιτισμού ούτε η Εφορεία Αρχαιοτήτων. Αυτό αναφέρεται στον αρχαιολογικό νόμο, σύμφωνα με τον οποίο όποιος θέλει να αναλάβει αρχαιολογικές ανασκαφές πρέπει να βρει τους χρηματοδότες του. Στην αρχαία Θουρία έχουμε δύο χρηματοδότες.
Ο μεγάλος μας χορηγός είναι το Ιδρυμα Καρέλια, που χωρίς αυτό δεν θα υπήρχαν ανασκαφές και μας στηρίζει από το 2009. Ο δεύτερος χορηγός μας είναι το Ιδρυμα Κωνσταντακοπούλου. Οι ανασκαφές, δυστυχώς, είναι πολυδάπανες, καθώς χρειάζονται εργάτες, αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, τοπογράφοι, συντηρητές κ.λπ. Μιλάμε για μεγάλες δαπάνες, ειδικά αν σκεφτείτε ότι οι συστηματικές ανασκαφές διαρκούν μόνο δύο μήνες τον χρόνο βάσει εγκυκλίου».
Πότε αναμένεται να ανοίξει ο χώρος για το κοινό;
«Αν υπολογίσουμε ότι ανασκαφές γίνονται δύο μήνες τον χρόνο και ότι για να ανοίξει ο χώρος πρέπει να έχει αποκαλυφθεί ένα μεγάλο μέρος της πόλης, έχουμε ακόμη χιλιόμετρα να διανύσουμε. Αλλά αυτό που είναι πιο ουσιαστικό είναι να βελτιωθεί η προσβασιμότητα στην περιοχή. Οι δρόμοι είναι στενοί, περνάνε μέσα από χωριά και δεν μπορεί να περάσει πούλμαν, μόνο αυτοκίνητο. Η κατάσταση κιόλας τώρα είναι πολύ καλύτερη και θα έπρεπε να αισθανόμαστε και ευχαριστημένοι.
Πρωτύτερα έπρεπε να κάνουμε 500 μέτρα δύσβατου δρόμου με τα πόδια. Ο δρόμος δεν είναι άξιος ενός αρχαιολογικού χώρου που θα πρέπει να γίνει επισκέψιμος κάποια στιγμή. Σχετικά με το θέατρο, έχουμε πολύ χρόνο μπροστά μας για να δούμε εκεί παραστάσεις, καθώς, αφού ολοκληρωθεί η ανασκαφή, πρέπει να γίνουν μελέτες αποκατάστασης και συντήρησης του μνημείου. Η ανασκαφή βέβαια έχει ήδη ξεκινήσει.
Οταν, όμως, ολοκληρωθούν αυτές οι μελέτες και η ανασκαφή, ακολουθεί η μελέτη αναστήλωσης και προφανώς, όταν ολοκληρωθεί και η μελέτη αναστήλωσης, θα αρχίσει η αναστήλωση του θεάτρου. Θα είναι ένα τεράστιο και χρονοβόρο έργο, με βάση το οποίο το θέατρο θα αναστηλωθεί και μετά θα ξαναμπούν τα καθίσματα στη θέση τους»
Θεωρείτε ότι τα νέα παιδιά αξίζει να ασχοληθούν με την αρχαιολογία;
«Αν δεν γνωρίζουμε τις ρίζες μας, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε στο μέλλον. Εχουμε έναν τεράστιο παγκόσμιο πολιτισμό ο οποίος αναπτύχθηκε στην αρχαία Ελλάδα.
Αν δεν γνωρίζουμε εμείς ως Ελληνες τα δικά μας επιτεύγματα και την κληρονομιά που αφήνουν σε εμάς οι πρόγονοί μας, δεν θα μπορούμε ούτε να ενταχθούμε στον πολιτισμό μας ούτε να τον διαδώσουμε ούτε να αξιολογήσουμε τους άλλους πολιτισμούς. Πρέπει να γνωρίζουμε το παρελθόν, γιατί χωρίς παρελθόν δεν υπάρχει ούτε παρόν ούτε μέλλον.
Βέβαια όσα νέα παιδιά έρχονται στις ανασκαφές δυσφορούν με τις δύσκολες συνθήκες. Παραπονιούνται πως δεν θέλουν να ζεσταίνονται, δεν θέλουν να σκονίζονται, δεν θέλουν να μπαίνουν στα χώματα. Ετσι δεν γίνεται κάποιος αρχαιολόγος. Το χειρότερο, μάλιστα, είναι η δύσκολη επαγγελματική αποκατάσταση ενός αρχαιολόγου, καθώς οι κενές θέσεις εργασίας είναι λίγες και δεν υπάρχουν πλέον μόνιμες θέσεις στο Δημόσιο».
