Αρχαιολογικό Μουσείο
Η πόλη της Καλαμάτας και γενικότερα ο Νομός Μεσσηνίας ξεχωρίζουν για την πληθώρα των ιστορικών ευρημάτων και αρχαιολογικών χώρων που έχουν έρθει στο φως. Για την έκθεσή τους έχουν δημιουργηθεί μουσεία, όπως είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης.
Στη συζήτησή μας με τη μουσειολόγο και αρχαιολόγο Κατερίνα Τζαμουράνη αναρωτηθήκαμε για τη διάρθρωση και τα εκθέματα ενός μουσείου και τους στόχους της πολιτιστικής και επιστημονικής παρέμβασής του σε μια περιοχή. Το Αρχαιολογικό Μουσείο κτίστηκε στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της Καλαμάτας και εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο του 2009, μαζί με τα εγκαίνια του Μουσείου της Ακρόπολης.
Από τότε μέχρι και σήμερα στόχος της έκθεσής του είναι η παρουσίαση της πολιτισμικής ταυτότητας και πολιτιστικής κληρονομιάς της Μεσσηνίας από τη Νεολιθική Εποχή (4000 π.Χ.) μέχρι την Αλωση της Κωνσταντινούπολης και την κατάκτηση της Μεσσηνίας από τους Οθωμανούς (1453 μ.Χ.).
Για την ευκολότερη περιήγηση των επισκεπτών στο μουσείο, ο χώρος έχει διαρθρωθεί σε τέσσερις μεγάλες εκθεσιακές ενότητες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν την παλιά γεωγραφική διαίρεση του νομού στις τέσσερις επαρχίες: Καλαμάτας, Μεσσήνης, Πυλίας και Τριφυλίας.
Παράλληλα, υπάρχουν 10 θεματικές ενότητες, οι οποίες παρουσιάζουν για συγκεκριμένη χρονική περίοδο την πολιτική και πολιτισμική οντότητα ορισμένων περιοχών της Μεσσηνίας.
Οσον αφορά τα εκθέματα του μουσείου, η κυρία Τζαμουράνη λέει ότι ο αριθμός τους ξεπερνά τα 250. Αυτά τα εκθέματα έχουν διασωθεί από σωστικές και συστηματικές ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί σε όλη την έκταση της Μεσσηνίας.
Οπως λέει η ίδια, τα πιο εντυπωσιακά εκθέματα που φιλοξενεί το μουσείο είναι το χάλκινο ειδώλιο ιππόκαμπου που βρέθηκε στο ιερό του Ποσειδώνα στα Ακοβίτικα και χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.Χ., τα κοσμήματα και τα έργα κεραμικής που προέρχονται από τους θολωτούς τάφους στην Ανθεια, τα διάφορα αγγεία από το Ανάκτορο του Νέστορα και το ψηφιδωτό από την Πυλία.
Εκτός από τα παραπάνω, το ενδιαφέρον μας κέντρισαν επίσης το χρυσό σφραγιστικό δαχτυλίδι από τους θολωτούς τάφους του 16ου με 15ου αιώνα π.Χ. στην Ανθεια και τα διάφορα ειδώλια ζώων και ανθρώπων.
Μια από τις σημαντικότερες δραστηριότητες του μουσείου είναι η οργάνωση εκθέσεων, εκδηλώσεων και προγραμμάτων για όλες τις ηλικίες. Ετσι, το Αρχαιολογικό Μουσείο δεν είναι μόνο ένα κτίριο το οποίο φιλοξενεί τα εκθέματα της Μεσσηνίας, αλλά ένας χώρος μέσα στον οποίο ο καθένας μπορεί να ταξιδέψει σε παλαιότερες εποχές και να καταλάβει πραγματικά την ιστορία του τόπου όπου βρίσκεται. Είναι πραγματικά ένα ταξίδι στις 5,5 χιλιετίες ύπαρξης της περιοχής.
Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο
Την αναπαράσταση εικόνας του αστικού σπιτιού της Καλαμάτας κατά τις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά και εκείνη παραδοσιακού καφενείου της πόλης θα βρει σήμερα ο επισκέπτης του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Καλαμάτας, όπου επίσης παρουσιάζεται ιστορικό υλικό που αφορά την Επανάσταση του 1821.
Στεγάζεται στο αρχοντικό Κυριακού στην Καλαμάτα, ένα διώροφο κτίριο του 19ου αιώνα. Ιδρύθηκε δε από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν των Γραμμάτων, με σκοπό τη συγκέντρωση αρχειακού υλικού και αντικειμένων της Επανάστασης του 1821, καθώς και τη διάσωση και προβολή αντικειμένων του νεότερου πολιτισμού της ευρύτερης περιοχής.
Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο λειτούργησε για πρώτη φορά το 1973. Το 1986 ανέστειλε τη λειτουργία του λόγω των καταστροφικών σεισμών. Αμέσως ο σύλλογος ξεκίνησε διαδικασίες αποκατάστασης των ζημιών.
Το υπουργείο Πολιτισμού και η οικογένεια Γεωργίου Καρέλια βοήθησαν να λειτουργήσει και πάλι το μουσείο τον Ιούνιο του 2002. Στους χώρους του επίσης θα δούμε μικρές θεματικές ενότητες που αφορούν την αγροτική και την ποιμενική ζωή, τη γεωργική βιοτεχνία, την υφαντική τέχνη, την αγγειοπλαστική και τα αστικά επαγγέλματα.
Πολεμικό Μουσείο
Το Πολεμικό Μουσείο – Παράρτημα Καλαμάτας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά ιδρύματα της περιοχής και ένα κέντρο διατήρησης της στρατιωτικής ιστορίας της Ελλάδας. Εγκαινιάστηκε στις 10 Ιουνίου 2006 και στεγάζεται σε ένα ιστορικό κτίριο που ανήκε στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας.
Η συλλογή του καλύπτει μια ευρεία χρονική περίοδο, ξεκινώντας από τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του 1821 και φτάνοντας μέχρι τις ειρηνευτικές αποστολές στις οποίες συμμετείχαν οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις κατά τη διάρκεια του 20ού και του 21ου αιώνα.
Μέσα από εκθέματα όπως στολές, όπλα, προσωπικά αντικείμενα στρατιωτών, μετάλλια και άλλα τεκμήρια, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν καλύτερα τους αγώνες και τις θυσίες του ελληνικού λαού για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της πατρίδας. Ενα από τα κεντρικά εκθέματα είναι το βιβλίο των Μεσσήνιων Πεσόντων, το οποίο καταγράφει τα ονόματα όλων των Μεσσηνίων που έπεσαν στους αγώνες του Εθνους από το 1897 έως και τον πόλεμο της Κορέας.
Μια «Κιβωτός» ελληνικών ενδυμασιών
Ο καρπός της συλλεκτικής προσπάθειας 50 ετών περιλαμβάνεται στη Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών «Βικτωρία Γ. Καρέλια» που δημιουργήθηκε από το ιδρυτικό μέλος και την επί σειρά ετών πρόεδρο του Λυκείου των Ελληνίδων Καλαμάτας (ΛΕΚ) Βικτωρία Καρέλια, αρχικά σαν προσωπική συλλογή και αργότερα παραχωρήθηκε στο ΛΕΚ προκειμένου να ενσωματωθεί σε έναν καταξιωμένο φορέα προστασίας και προβολής της ελληνικής παράδοσης.
Εκτοτε φέρει σε ένδειξη αναγνώρισης το όνομα της συλλέκτριας. Η συλλογή εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2016 από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλο. Φιλοξενείται σε ένα εκ των διατηρητέων κτιρίων του ιστορικού κέντρου της πόλης που κατασκευάστηκε το 1873. Στο ισόγειο παρουσιάζονται οι τοπικές ενδυμασίες με το σεγκούνι, τον επενδύτη του αγροτικού και κτηνοτροφικού κόσμου της στεριανής Ελλάδας.
Στον πρώτο όροφο οι ενδυμασίες των νομαδικών και ημινομαδικών πληθυσμών συναντούν τον ενδυματολογικό κόσμο των κοινοτήτων με εμπορικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες, με τοπικές ενδυμασίες με καβάδι και αντερί. Στον δεύτερο όροφο το φουστάνι-τσούκνα, σχηματική παραλλαγή της βυζαντινής δαλματικής, συναντάται με την αναγεννησιακή του εκδοχή, με τα πολύπτυχα δηλαδή φουστάνια των παράλιων και νησιωτικών περιοχών με εμπορικές επαφές με τη Δύση. Ο κατάλογος της συλλογής κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία.
