Η σοφία του θεάτρου, η ουσία της μουσικής

Τι είναι το θέατρο; Γιατί πάμε θέατρο; Κάποιοι θα πουν «χάσιμο χρόνου». Κάποιοι «πεταμένα λεφτά». Οι νέοι συχνά λένε «Το θέατρο δεν είναι για μας». Αν τους ρωτήσεις «πάμε θέατρο;» πιθανώς θα αποκριθούν «δεν βαριέσαι;». Αυτά προκύπτουν δυστυχώς από την πρώτη, αυθόρμητη «δημοσκόπηση» στους δρόμους της πόλης. Ομως το θέατρο είναι πολλά παραπάνω.

Στην αρχαία Ελλάδα το θέατρο κυρίως, ήταν γιορτή. Ηταν σχολείο. Με την αυθεντική έννοια του όρου. Στην αρχαία Αθήνα, τον πυρήνα του αρχαίου δράματος, οι πολίτες συνωστίζονταν χιλιάδες στο θέατρο του Διονύσου, ώστε να παρακολουθήσουν τους περίφημους δραματικούς αγώνες.

Η ίδια η πόλη με τα «θεωρικά», μεριμνούσε ώστε όλοι οι πολίτες, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους τάξη, να έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν θέατρο. Υπήρχαν επίσης και οι χορηγίες, μια λειτουργία που υποχρέωνε τους εύπορους πολίτες να αναλαμβάνουν την προετοιμασία μιας θεατρικής παράστασης. Οι έντονες προετοιμασίες, το πλήθος των έργων και η ανταποκρισιμότητα από το κοινό, φανερώνουν τη σημασία του θεάτρου για τους αρχαίους Ελληνες. Είναι επίσης ένδειξη πολιτισμού και απόδειξη του υψηλού επιπέδου της Αθήνας, ήδη από τον 5ο αι. π.Χ.

Το θέατρο σήμερα

Στον σύγχρονο κόσμο ωστόσο, το θέατρο λειτουργεί διαφορετικά. Σήμερα από τη μια πλευρά η νέα ψηφιακή εποχή και από την άλλη η ανάπτυξη νέων μορφών τέχνης και θεάματος φαίνεται ότι το έχουν εν μέρει παραγκωνίσει. Τουλάχιστον στις σκέψεις μιας μεγάλης μερίδας των νέων ανθρώπων.

Ομως οι νέοι έλληνες ηθοποιοί, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι και συγγραφείς αποδεικνύουν ότι το θέατρο αποτελεί μια τέχνη ζωντανή. Ολοι αυτοί εξακολουθούν να διατηρούν υψηλό το επίπεδο και να παράγουν σπουδαίο καλλιτεχνικό έργο. Οι άνθρωποι του θεάτρου πειραματιζόμενοι με τις νέες μορφές έκφρασης αυτής της τέχνης, εξελίσσουν το θέατρο, δίνοντάς του διαφορετικό χαρακτήρα.

Σε ποιους απευθύνεται το θέατρο; Υπάρχει το στερεότυπο ότι το θέατρο απευθύνεται σε μια συγκεκριμένη μερίδα του πληθυσμού. Ομως, αυτό αποτελεί μια τέχνη που μπορεί να επηρεάσει και να συγκινήσει όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από το μορφωτικό τους επίπεδο, την ηλικία και την κοινωνική τάξη. Βέβαια, δεν είναι κάθε παράσταση για τον καθένα. Ο

χαρακτήρας, το πνευματικό και κοινωνικό επίπεδο, τα προσωπικά βιώματα είναι κριτήρια που θα καθοδηγήσουν τις θεατρικές επιλογές του καθενός. Αλλωστε οι διαφορετικοί χαρακτήρες και αντιλήψεις είναι ο λόγος που υπάρχει τόση ποικιλομορφία στον χώρο του θεάτρου.

Ποια είναι όμως η αξία του θεάτρου για μας; Η προσφορά του θεάτρου στον άνθρωπο ήταν ανέκαθεν αναμφισβήτητη. Τα οφέλη δεν μπορούν να περιοριστούν μέσα σε συναισθήματα και λέξεις. Το θέατρο είναι ζωή, γέλιο, χαρά, πόνος, συμπόνια, αγωνία και φόβος. Είναι επίσης αμφισβήτηση, σκέψη, περισυλλογή, προβληματισμός.

Το θέατρο γυρίζει γύρω από τον άνθρωπο, αγωνίζεται να τον κατανοήσει και να φανερώσει τις σκέψεις του. Ο ηθοποιός από τη σκηνή αγγίζει τον θεατή με τον τρόπο του και γίνεται μέσο για να διεγείρει συναισθήματα και σκέψεις. Οπότε το θέατρο έχει στόχο το άτομο να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και να συνυπάρξει καλύτερα με τους γύρω του.

Γι’ αυτό και αξίζει να του δώσει ο καθένας μας μια ευκαιρία και «να πάμε θέατρο», ώστε να βιώσουμε την εμπειρία από κοντά. Ο σπουδαίος Αρθουρ Μίλερ κάποτε είχε πει: «Το θέατρο είναι τόσο ατελείωτα συναρπαστικό επειδή είναι τόσο τυχαίο. Μοιάζει τόσο πολύ με τη ζωή».

 Η επίδραση της μουσικής

Αν το θέατρο συναντά συχνά επιφύλαξη, με τη μουσική συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: είναι το θεμέλιο της ζωής μας. Η μουσική εξάλλου μοιάζει… συνομήλικη με την ιστορία του ανθρώπου. Από την αρχαιότητα ο άνθρωπος κατάλαβε πόσο σημαντική είναι και την καλλιέργησε.

Η μουσική αγγίζει την ψυχή του ανθρώπου και ξυπνά την ικανότητά του για δημιουργική έκφραση και συνύπαρξη με το περιβάλλον του. Είναι η τέχνη που καθοδηγεί το μυαλό και την ψυχή του. Πώς όμως η μουσική μπορεί να επιδράσει στους νέους;

Είναι γεγονός πως στην εφηβεία περνάμε στάδια με σκοπό την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς μας. Και σ’ αυτά η μουσική διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο.

Η επίδρασή της μπορεί να είναι σωματική αλλά και ψυχική. Στο σώμα μας μειώνει τους καρδιακούς ρυθμούς, ρυθμίζει την πίεση, ελέγχει το στρες. Στην ψυχή μας προκαλεί ευχαρίστηση, αυξάνει την αισιοδοξία, βοηθάει στην κοινωνικοποίηση.

Σύμφωνα με έρευνες ψυχολόγων, η μουσική μπορεί να θεωρηθεί ως ένας τρόπος άσκησης ή ψυχικής εκτόνωσης για πολλούς νέους, αφού εκφράζει τον ψυχικό μας κόσμο. Δεν είναι λίγες οι φορές που η μουσική μας δίνει τη δυνατότητα να αποδράσουμε νοητά από την καθημερινότητα και να αφήσουμε το μυαλό μας να ονειρεύεται μέσα από αυτήν.

Οταν λοιπόν αφηνόμαστε στους ρυθμούς της ανεβαίνει και η διάθεσή μας. Σε αυτό ακριβώς το στάδιο η μουσική παύει να είναι απλώς ένα στοιχείο χαλάρωσης και παίζει θεραπευτικό ρόλο.

Η μουσική ως τέχνη είναι για τον άνθρωπο βάλσαμο ψυχής, έκφραση ήθους, αγωγή πνεύματος. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί μία φράση του γερμανού φιλοσόφου Αρθουρ Σοπενχάουερ: «Η επίδραση της μουσικής στον άνθρωπο είναι τόσο πιο ισχυρή και διεισδυτική από την επίδραση που ασκούν σ’ αυτόν οι άλλες τέχνες, επειδή οι άλλες τέχνες εκφράζουν τις σκιές των πραγμάτων, ενώ η μουσική την ουσία τους».