Πάνω από τα ερείπια της μινωικής πόλης Γουρνιά, σε περίοπτη θέση με εκπληκτική θέα στη θάλασσα βρίσκεται η Μονή Φανερωμένης. Το μοναστήρι με τη φρουριακή του μορφή δεν είναι μόνο τόπος προσκύνησης αλλά και τόπος που έβρισκαν καταφύγιο οι καταδιωγμένοι χριστιανοί, οι τοπικοί οπλαρχηγοί και οι πολεμιστές. Το κρυφό σχολείο, που λειτούργησε στη μονή την περίοδο της Τουρκοκρατίας, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση των νέων όλου του νομού. Σύμφωνα με την παράδοση, στο σχολείο αυτό έμαθε τα πρώτα της γράμματα η Ροδάνθη η Κριτσωτοπούλα.
Στα 5 της χρόνια ο πατέρας της την οδήγησε κρυφά στη μονή και εκείνη αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στα αιώνια ιδανικά της ορθόδοξης πίστης και της πατρίδας. Η Ροδάνθη έμεινε γνωστή για τους αγώνες της, τις πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας όπως επίσης και για τη γενικότερη συμβολή της στην αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και την αναπτέρωση του ηθικού των σκλαβωμένων Κρητικών. Η ηρωίδα της περιοχής μας, αφού φόνευσε τον Χουρσίτ Αγά, μεταμφιεσμένη σε άνδρα και με το ψευδώνυμο «Σπανομανώλης» κατατάχτηκε στο σώμα του λασιθιώτη καπετάν Εμμανουήλ Καζάνη. Υπήρξε σκληρός τιμωρός των Τούρκων της περιοχής. Τελικά, έπεσε μαχόμενη στη μάχη της Κριτσάς στη θέση «Κουτάραντος» το 1823.
- Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά για την πολύτιμη βοήθειά τους και τις πληροφορίες που μας παρείχαν τους δύο μοναχούς που εγκαταβιούν στη μονή – τον ηγούμενο, πανοσιολογιότατο Αρχιμανδρίτη Παΐσιο Δερμιτζάκη και τον ιερομόναχο Τίτο Ματαλλιωτάκη.
