Οι Πρέσπες, Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα, οι δύο μαγευτικές λίμνες, αποτελούν στολίδι και σημείο αναφοράς για τον νομό μας. Η αξία των Πρεσπών έγκειται στο γεγονός ότι η περιοχή χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά υψηλή βιοποικιλότητα, πλούσιους φυσικούς πόρους, εξαιρετική φυσική ομορφιά. Χαρακτηρίζονται τουριστικός προορισμός που φιγουράρει σε όλους τους ταξιδιωτικούς οδηγούς και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Είναι πολυδιαφημισμένες και για τους Φλωρινιώτες αποτελούν τόπο αναψυχής και εκδρομών. Αποτελούν, όμως, και έναν από τους δώδεκα σημαντικότερους υγροτόπους της Ευρώπης. Η περιοχή έχει ανακηρυχθεί ως Εθνικός Δρυμός από το 1974, ώστε να καταφέρει να διαφυλάξει την πλούσια χλωρίδα και πανίδα της. Εκτός από την οικολογική αξία της η Πρέσπα έχει μεγάλη πολιτιστική αξία καθώς τη μοιράζονται τρεις χώρες (Ελλάδα, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία).
Αποτελεί έναν διεθνώς σημαντικό υγρότοπο φιλοξενώντας απειλούμενα είδη πουλιών και ένα σπουδαίο οικολογικό καταφύγιο για μεγάλα θηλαστικά στη χώρα μας. Θεωρούνται ως οι παλαιότερες λίμνες στην Ευρώπη και από τις πλέον αρχέγονες λίμνες παγκοσμίως, καθώς σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια της Πλειόκαινης γεωλογικής περιόδου.
Το φυσικό αυτό περιβάλλον περιλαμβάνει πληθώρα σπάνιων και ενδημικών ειδών. Στις Πρέσπες, έχουν καταγραφεί περισσότερα από 1.800 είδη φυτών με δύο ενδημικά, 12 τύποι δασών, 22 είδη ερπετών, 11 αμφιβίων, ενώ βρίσκουν καταφύγιο εντός των ορίων της λεκάνης των Πρεσπών πάνω από 62 είδη θηλαστικών (σε αυτά συμπεριλαμβάνονται και είδη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, όπως ορισμένα είδη νυχτερίδων, ο λύκος, η αρκούδα και η βίδρα).
Επίσης, υψηλή είναι και η βιοποικιλότητα της ιχθυοπανίδας της: 23 είδη ιχθύων, από τα οποία τα 9 είναι ενδημικά (από τα υπόλοιπα 14 είδη, το γριβάδι, ο κοινός κυπρίνος, έχει ιδιαίτερη σημασία για την οικονομική του αξία ως αλίευμα). Επίσης, έχουν καταγραφεί στην περιοχή τουλάχιστον 275 είδη πτηνών. Πολλά από αυτά είναι σπάνια και κάποια όπως ο αργυροπελεκάνος, απειλούνται με εξαφάνιση.
Εδώ, στις Πρέσπες διατηρείται η μεγαλύτερη στον κόσμο αποικία αναπαραγωγής του αργυροπελεκάνου, ενώ και η λαγγόνα σχηματίζει εδώ μία σημαντική αποικία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι από όλη την Ευρώπη, μόνο στην περιοχή των Πρεσπών οι πληθυσμοί του αργυροπελεκάνου και του ροδοπελεκάνου μοιράζονται το ίδιο ενδιαίτημα.
Οι καλλιέργειες
Περίπου το 83% των καλλιεργούμενων εκτάσεων καλύπτονται από αροτραίες καλλιέργειες, με κυρίαρχη την καλλιέργεια των φασολιών. Τα τελευταία χρόνια γίνονται κινήσεις προς την κατεύθυνση της ολοκληρωμένης γεωργίας και την εφαρμογή φιλικότερων προς το περιβάλλον μεθόδων καλλιέργειας, ενώ υπάρχει μικρή αλλά σημαντική παραγωγή βιολογικών φασολιών Πρέσπας. Στα 12 χωριά των Πρεσπών (Μικρολίμνη, Οξιά, Καρυές, Πύλη, Λαιμός, Ψαράδες, Αγιος Γερμανός κ.ά.) σήμερα μένουν 1.220 άτομα (ΕΛΣΤΑΤ). Η αλιεία, η γεωργία, η κτηνοτροφία, ο τουρισμός και σε μικρό ποσοστό η μεταποίηση αποτελούν κύρια πηγή ενασχόλησης των κατοίκων, η οποία και είναι αλληλένδετη με τις λίμνες.
Οι λίμνες των Πρεσπών επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή, καθώς οι υγρότοποι είναι πιο ευάλωτοι σε αυτήν. Η αύξηση της θερμοκρασίας, η μείωση των βροχοπτώσεων και των χιονοπτώσεων και τα συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα μπορούν να επιδράσουν σημαντικά στους υγροτόπους αυτούς. Οι αυξομειώσεις της στάθμης της Μικρής Πρέσπας, εκτός του ότι επηρεάζουν την άρδευση, διαμορφώνουν ανάλογα και την έκταση των υγρών λιβαδιών, που αποτελούν σημεία αναπαραγωγής των ψαριών και τροφής των πουλιών.
Επίσης στερεύουν τα ρέματα που τροφοδοτούν τις λίμνες και διαταράσσουν το υδάτινο ισοζύγιο. Παράλληλα, οι περίοδοι ξηρασίας αυξάνουν τον κίνδυνο πυρκαγιών στους καλαμιώνες, επηρεάζουν την αναπαραγωγή πουλιών, το τοπίο και τη βιοποικιλότητα των λιμνών. Γνωρίζοντας την κατάσταση αυτή, σχεδιάζεται η δημιουργία ενός πρωτοκόλλου που θα αντιμετωπίζει τις καταστάσεις αυτές και θα προσπαθεί να διατηρεί την ισορροπία των οικοσυστημάτων. Το πρωτόκολλο αυτό θα αποτελεί εργαλείο και για άλλους υγροτόπους της Μεσογείου.
Σε διεθνές επίπεδο, από το 1974 η Μικρή Πρέσπα έχει χαρακτηριστεί ένας από τους 11 ελληνικούς «υγροτόπους διεθνούς σημασίας» σύμφωνα με τη Σύμβαση Ραμσάρ του 1971 για τη διατήρηση και την ορθολογική χρήση των υγροτόπων. Η περιοχή εντάσσεται στον ευρωπαϊκό κατάλογο του δικτύου NATURA 2000 και προστατεύεται από την ενωσιακή περιβαλλοντική νομοθεσία. Ως εκ τούτου, για το σύνολο της λεκάνης Πρεσπών εφαρμόζεται η Οδηγία 92/43/ΕΚ που αφορά στη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας χλωρίδας και πανίδας και η Οδηγία 2009/147/ΕΚ για την προστασία των άγριων πουλιών.
Τα παραπάνω νομοθετήματα υποχρεώνουν τα κράτη-μέλη να διατηρούν τους τύπους οικοτόπων και τα είδη προτεραιότητας στην επιθυμητή κατάσταση διατήρησης λαμβάνοντας αναγκαία μέτρα.
