Η πόλη της τέχνης και της έμπνευσης

Η Φλώρινα είναι ευρέως γνωστή ως η πόλη των καλλιτεχνών. Η πολιτιστική της ιστορία ξεκίνησε χρόνια νωρίτερα και συνεχίζει μέχρι και σήμερα, με επιτυχίες και διακρίσεις. Σπουδαίοι καλλιτέχνες αλλά και άνθρωποι την κοσμούν με τις δημιουργίες τους και δίνουν χρώμα στην ψυχή της. Είναι η πόλη της τέχνης και της έμπνευσης. Η ομάδα μας πήρε ρόλο δημοσιογράφου, συνάντησε καλλιτέχνες και απογόνους τους, έψαξε στους τοίχους των παλιών νεοκλασικών τους πίνακες και μύρισε τις λαδομπογιές από τα εργαστήριά τους μέσα από τις περιγραφές…

Ευάγγελος Μπάρας

Η κυρία Υβόννη Μπάρα, κόρη του Ευάγγελου Μπάρα, συγκινημένη και γεμάτη αγάπη για τον πατέρα της, περιγράφει το έργο του από την αρχή μέχρι το τέλος του. Οπως τόνισε, ο Μπάρας αγαπούσε τη Φλώρινα και λάτρευε να τη ζωγραφίζει.

Ο Ευάγγελος Μπάρας ήταν φλωρινιώτης καλλιτέχνης και ασχολήθηκε κυρίως με τη ζωγραφική και την αγιογραφία. Ξεκίνησε περίπου σε ηλικία 13 ετών στο εικαστικό εργαστήρι της Φλώρινας. Υπήρξε επίσης και δημιουργός μιας δικής του έμπνευσης τεχνοτροπίας, αυτής του αναγλύφου των τριών διαστάσεων.

Συγκεκριμένα, ο καλλιτέχνης σχεδίαζε πρώτα τα έργα του με μολύβι και στη συνέχεια περνούσε από πάνω ένα πλαστικό υλικό, δικής του κατασκευής, και καθώς έδινε χρώμα στα έργα του με λάδι δημιουργούσε ανάγλυφες ελαιογραφίες. Αν και δεν διέμενε στη Φλώρινα, λάτρευε να τη ζωγραφίζει. Εμπνευσή του ήταν κυρίως η παραδοσιακή ζωή. Χαρακτηριστικό των τοπίων που ζωγράφιζε είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα που σχεδόν ποτέ δεν έλειπε από αυτά.

Αλλες φορές το ενδιαφέρον του δεν ήταν μόνο εικαστικό αλλά και αρχιτεκτονικό, καθώς συνήθιζε να αποτυπώνει παλαιά παραδοσιακά κτίρια, τα περισσότερα από τα οποία δεν διατηρούνται πλέον στην παλαιά τους μορφή. Τέλος, είχε πραγματοποιήσει περισσότερες από 200 ατομικές εκθέσεις και ορισμένες ομαδικές, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλία.

Ευάγγελος Ταμουτσέλης

Κάθε φορά που ο επισκέπτης φτάνει στο ατελιέ του Ευάγγελου Ταμουτσέλη δεν μπορεί να μη διαισθανθεί την ιδιαίτερη ενέργεια που το περιβάλλει. Είναι ένας χώρος γεμάτος ζωή, γεμάτος ιστορίες που περιμένουν να ειπωθούν. Οι πίνακές του δεν είναι απλώς έργα τέχνης· είναι κομμάτια ψυχής, στιγμές παγιδευμένες στον χρόνο. Κάθε φορά που βλέπουμε δε έναν πίνακά του σε κάποιο σπίτι, είναι σαν να επιστρέφουμε στο ατελιέ του, σε εκείνη την αίσθηση του δέους.

Γεννήθηκε το 1935 στη Δροσοπηγή Φλώρινας, σε μια γωνιά της Ελλάδας όπου η φύση και η παράδοση συνυπάρχουν. Από μικρό, η τέχνη τον κέρδισε και έτσι ξεκίνησε με την αγιογραφία, δημιουργώντας έργα που κοσμούν εκκλησίες της περιοχής. Ωστόσο, η ανάγκη του για μεγαλύτερη καλλιτεχνική ελευθερία τον ώθησε να μεταφέρει την τέχνη του από τους κλειστούς χώρους των ναών στη φύση.

Η Φλώρινα με τα αλπικά της τοπία και τα παιχνίδια του φωτός έγινε το νέο του ατελιέ. Ο Ευάγγελος αποτύπωνε την ανεπιτήδευτη ομορφιά των τοπίων, δίνοντας ζωή στις φυσικές μορφές με χρώματα που εξέφραζαν ελευθερία.

Κώστας Λούστας

Ο Κώστας Λούστας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933 αλλά μεγάλωσε στη Φλώρινα. Ακολούθησε σπουδές στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Μόραλη κατά τα έτη 1953-1958 για περίπου 5 έτη. Στο έργο του συνδυάζει πλήρως την παραστατική ζωγραφική με κυβιστικές αναφορές και εξπρεσιονιστικά στοιχεία.

Ο καλλιτέχνης από το 1963 και μετά μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη για εργασία αλλά και για προσωπικούς λόγους. Στη Νέα Υόρκη οι κριτικοί τέχνης τον αποκάλεσαν «Walt Whitman του χρωστήρα». Ο ίδιος συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις όπως στις Di Salvo Art Gallery, Chase Gallery και Gallery Chevance. Επίσης, πραγματοποίησε και ατομικές εκθέσεις σε γκαλερί γνωστές σε όλον τον κόσμο, όπως η Saldinger Gallery και η Gallerie Internationale στη Madison Avenue.

Ο Κώστας Λούστας είχε πορεία 60 χρόνων στην τέχνη. Παράλληλα με τη ζωγραφική ασχολήθηκε και με την ποίηση, την αρθρογραφία αλλά και την πεζογραφία. Επί σειρά ετών ο Κώστας Λούστας συνεργαζόταν και δημοσίευε στο περιοδικό «Εταιρεία» της Εταιρείας Γραμμάτων και Τεχνών της Φλώρινας, ενώ το περιοδικό το 1997 δημοσίευσε ποιήματά του. Αποτέλεσε επιπλέον ένα από τα τρία ιδρυτικά στελέχη του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Φλώρινας. Απεβίωσε το 2014 σε ηλικία 81 ετών.

Νικόλαος Δογούλης

Ο Νικόλαος Δογούλης ήταν γλύπτης και γεννήθηκε το 1937 στη Φλώρινα. Προερχόταν από αγροτική οικογένεια. Παρ’ όλες τις δυσκολίες της εποχής, η παιδική του ηλικία κύλησε ευχάριστα και ομαλά. Ο Δογούλης εκδήλωσε το ταλέντο του στη ζωγραφική από μικρή ηλικία. Δεν έβρισκε ενδιαφέρον στα μαθήματα του σχολείου αλλά τον προσέλκυε η ζωγραφική. Τον χειμώνα, όταν χιόνιζε, έφτιαχνε γλυπτά με το χιόνι, όπως έχει αναφέρει και ο ίδιος σε μια παλιά του συνέντευξη.

Αργότερα, το 1967, σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ρώμης, με καθηγητές του τους Venanto Crocetti και Andrea Spadini. Μετέπειτα, σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών γλυπτική με καθηγητή τον Γιάννη Παππά. Ο σπουδαίος αυτός γλύπτης απέκτησε το πτυχίο του με διάκριση και έπαινο. Στις ποικίλες ατομικές εκθέσεις που έκανε ξεχωρίζει αυτή του 1980 στην Ελληνοαμερικανική Ενωση στην Αθήνα. Επιπλέον, ο Δογούλης έχει κάνει και πολλές ομαδικές εκθέσεις. Απεβίωσε το 2015.

Στερίκας Κούλης

Ο Στερίκας Κούλης ήταν φλωρινιώτης καλλιτέχνης γεννημένος το 1921. Το έργο του αφορούσε κυρίως τη ζωγραφική, η οποία έλαβε επίσημη μορφή το 1956, όταν ήταν 35 ετών. Νωρίτερα είχε ασχοληθεί και με άλλες μορφές τέχνης, όπως η ποίηση. Για τη δημιουργία των έργων του χρησιμοποιούσε λαδομπογιά, συνήθως σε μουσαμά ή νοβοπάν. Οπως ο γιος του Λαέρτης μας αναφέρει σχετικά, η ζωγραφική για τον Στερίκα δεν αποτελούσε επάγγελμα αλλά αγάπη.

Σπάνια πουλούσε κάποιο έργο του, και αυτό από ανάγκη. Την περίοδο της Κατοχής γράφει μέσα σε ένα βράδυ μια ποιητική συλλογή την οποία ονομάζει «Εκστατικά παραληρήματα» και με αυτή εισάγει στην Κεντροδυτική Μακεδονία τη μοντέρνα ποίηση. Ο Κούλης, παρ’ όλο που δεν είχε παρακολουθήσει σπουδές στον τομέα της ζωγραφικής, κατείχε έντεχνη παιδεία, καθώς είχε μελετήσει και μεταφράσει σε θεωρητικό επίπεδο ποικίλα έργα σπουδαίων ζωγράφων.

Μετά τη δεκαετία του ’60 καταξιώνεται με διακρίσεις και βραβεία τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Εργα του φιλοξενούνται στην Εθνική Πινακοθήκη και ο ίδιος υπήρξε μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος. Υπήρξε, επίσης, ιδρυτικό μέλος και εμπνευστής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη Φλώρινα. Απεβίωσε το 1995 και μετά τον θάνατό του τιμήθηκε αρκετές φορές σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Φλώρινα με εκθέσεις και έκδοση διδακτορικής εργασίας για τη ζωή του από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.

Τάκης Μπέσσας

Συναντήσαμε την κυρία Ελεονώρα Μπέσσα σε ένα από τα παραποτάμια νεοκλασικά καφέ της πόλης μας. Ευδιάθετη, επικοινωνιακή και χαμογελαστή, έτοιμη να μας μιλήσει για όλα.

«Ο Τάκης Μπέσσας», μας είπε, «ξεκίνησε τη ζωγραφική από πολύ μικρή ηλικία, καθώς ήταν πάντα πρώτος στο μάθημα των καλλιτεχνικών, και αυτό αποδεικνύεται και από το λεύκωμα που κατείχε, το οποίο ήταν γεμάτο με σκίτσα και καρτούν. Σε μια εκδρομή είχε φύγει από το σχολείο με σκοπό να αγοράσει μπογιές αξίας 5 δραχμών». Ορφανός από την ηλικία των 11 ετών, γνώρισε από νωρίς την έλλειψη του πατέρα.

Στη διάρκεια της ζωής του εργάστηκε ως δάσκαλος στην Αθήνα, όπου με τη βοήθεια ποικίλων παραγόντων και προσώπων, όπως αυτή του Καλαμάρα, κατάφερε να μπει στη Σχολή Καλών Τεχνών που ονειρευόταν. «Οι εκθέσεις του πραγματοποιούνταν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας αλλά και στο εξωτερικό, όπως στο Παρίσι, στο Λονδίνο και στον Καναδά».

Οπως λέει ακόμη, παλαιότερα ο Μπέσσας μαζί με διάφορους ζωγράφους της Φλώρινας μαζεύονταν και τοποθετούσαν τα καβαλέτα τους είτε στο ποτάμι είτε στο βουνό της πόλης και απεικόνιζαν το τοπίο. Επιπλέον, υποστήριζε πως το κάθε υλικό που μας προσφέρει η φύση μπορεί να αξιοποιηθεί ως τέχνη. Βασικά υλικά για τα έργα του ήταν τα λάδια, τα ακρυλικά που απαιτούν νερό και για τα διαστημικά του έργα χρησιμοποίησε αφρούς πολυουρεθάνης.

«Ο Τάκης, εκτός από τη ζωγραφική, ασχολήθηκε και με την ποίηση. Γνωστό είναι το ποίημα του «Φλώρινα της ομορφιάς». Η παραγωγή των έργων του φτάνει στα 3.000. Αγαπούσε το καθένα ξεχωριστά, ωστόσο αυτό που ξεχώριζε στα ματιά του ήταν το πορτρέτο της αγαπημένης του κόρης Ελεονώρας» καταλήγει η κυρία Μπέσσα.

Δημήτρης Καλαμάρας

Ο Φίλιππος Καλαμάρας, γιος του καλλιτέχνη και καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών Φλώρινας Δημήτρη Καλαμάρα, μας συνάντησε στο εργαστήρι του. Μας μίλησε για το γνωστό έργο του πατέρα του, τον «Καπετάν Κώττα», γλυπτό ιδιαίτερης τεχνοτροπίας, που ξεχωρίζει και ο ίδιος: «Ο πατέρας μου χρησιμοποίησε ως μοντέλο τον εγγονό του Κώττα, που του έμοιαζε πολύ. Και αφού έστησε πρώτα το άγαλμα σαν μια φιγούρα κλασική, κατόπιν άνοιξε πλάκες από πηλό σαν φύλλα και ένωσε τη φιγούρα με αυτά. Το σκεπτικό του ήταν να αναπαραστήσει τον Κώττα σαν έναν απλό χωρικό της περιοχής που οι περιστάσεις τον ώθησαν να αναδειχθεί ως ήρωας».

Ο Δημήτρης Καλαμάρας γεννήθηκε το 1924 στη Φλώρινα και ασχολήθηκε με την τέχνη. Ακολούθησε ποικίλες σπουδές στον τομέα αυτόν. Αρχικά υπήρξε φοιτητής στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου παρακολούθησε μαθήματα στη γλυπτική και στη ζωγραφική. Αργότερα, αποτέλεσε τον πρώτο υπότροφο καλλιτέχνη του ελληνικού κράτους στο εξωτερικό σε σχολή της Ιταλίας. Οι διακρίσεις του πολλές, συνεχίζονται μέχρι τον Ιούλιο του 1997 που απεβίωσε.

Ο Δημήτρης Καλαμάρας παραμένει μέχρι σήμερα ένας από τους σπουδαιότερους γλύπτες αλλά και δασκάλους της Ελλάδας. Το έργο συνεχίζει να αναγνωρίζεται και η παρουσία του στην τέχνη να τιμάται.

Η Φλώρινα, συνεπώς, είναι μια περιοχή με ιστορία στην τέχνη, τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και στον ευρωπαϊκό. Ανθρωποι με σπουδές ή άλλοι αυτοδίδακτοι καταφέρνουν να κερδίσουν τις εντυπώσεις και με τα έργα τους να αναδείξουν την περιοχή τους. Μια πόλη γεμάτη ομορφιά και γοητεία, μια πόλη γεμάτη καλλιτέχνες και δημιουργία.