Ο προσκυνηματικός ναός του Οσίου Ιωάννη του Ρώσου, στο κέντρο του χωριού μας, του Προκοπίου, αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων προσκυνητών από όλον τον κόσμο κάθε χρόνο.
Ο Οσιος Ιωάννης γεννήθηκε στη Νότια Ρωσία γύρω στα 1690. Πολέμησε στον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1711, αιχμαλωτίστηκε από τους Τατάρους, οδηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και πουλήθηκε σε έναν τούρκο ίππαρχο, ο οποίος τον οδήγησε στο Προκόπιο της Καππαδοκίας. Ο τούρκος ίππαρχος τον έριξε σε έναν υπόγειο βρωμερό στάβλο να φροντίζει τα ζώα. Τη μέρα εργαζόταν φιλότιμα υπομένοντας τις κοροϊδίες, την πείνα, το κρύο. Τις νύχτες πήγαινε κρυφά και αγρυπνούσε προσευχόμενος στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου. Οταν κάποτε ο αφέντης του Οσίου είχε πάει στη Μέκκα, κατά τη διάρκεια μιας συνεστίασης στο σπίτι του η γυναίκα του ευχήθηκε να μπορούσε ο άνδρας της να έτρωγε το πιλάφι που σέρβιρε ο Οσιος στους καλεσμένους. Τότε λέγεται ότι ο Οσιος Ιωάννης ζήτησε το πιάτο με το φαγητό και με την προσευχή του το έστειλε στον αφέντη του στην Αραβία. Το θαύμα επιβεβαιώθηκε όταν ο Τούρκος γύρισε ύστερα από μήνες σπίτι του κρατώντας το χάλκινο πιάτο με το οικόσημό του. Το θαύμα διαδόθηκε γρήγορα και οι Τούρκοι άρχισαν να θεωρούν τον σκλάβο Ιωάννη άγιο.
Σαράντα χρονών από τις κακουχίες αρρώστησε βαριά, προαισθάνθηκε το τέλος του και αφού έλαβε τη Θεία Κοινωνία παρέδωσε την αγία του ψυχή στα χέρια του Θεού, στις 27 Μαΐου του 1730. Υστερα από τριάμισι χρόνια ο ίδιος ο Οσιος υπέδειξε στον ιερέα που τον κοινωνούσε να γίνει η ανακομιδή του σκηνώματός του. Ετσι, οι χριστιανοί του Προκοπίου άνοιξαν τον τάφο και, όπως λέγεται, αντίκρισαν το σώμα του Οσίου ακέραιο, αδιάφθορο, γεμάτο θεία ευωδία και χάρη!
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 ακολούθησε η υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών. Οι Ελληνες του Προκοπίου το 1924 αναγκάστηκαν να φύγουν για την Ελλάδα. Αφού πήραν ένα βράδυ κρυφά το σκήνωμα του Οσίου, το τύλιξαν σε ένα χαλί και το μετέφεραν ως τη Χαλκίδα και από εκεί στο Νέο Προκόπιο της Βόρειας Εύβοιας. Το ιερό του σκήνωμα με τη χάρη του Θεού δέχεται κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό που συρρέουν στον ιερό ναό του όλους τους μήνες του χρόνου για να προσκυνήσουν και να ζητήσουν τη βοήθειά του. Τον Οκτώβριο του 2022 το σχολείο μας μετονομάστηκε σε «Γυμνάσιο Προκοπίου «Οσιος Ιωάννης ο Ρώσος»». Επίσης, ακριβώς δίπλα στον προσκυνηματικό ναό του Οσίου Ιωάννη ιδρύθηκε και λειτουργεί από το 2019 το Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού Προκοπίου, ένας σύγχρονος μουσειακός χώρος στον οποίο αναδεικνύονται τα κειμήλια που μετέφεραν από τη Μικρά Ασία οι κάτοικοι του Προκοπίου Καππαδοκίας.
Των Γρηγορίου Σκανδάλου, Κατερίνας Βερνέζου
