Η Κοζάνη βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα κομβική στιγμή στη μακρόχρονη ιστορία της. Επί πολλές δεκαετίες υπήρξε το ενεργειακό κέντρο της Ελλάδας, αφού παρήγαγε σχεδόν το 75% του ηλεκτρικού ρεύματος που κατανάλωνε η χώρα. Σήμερα, αυτό αλλάζει. Πηγαίνοντας σε πιο ήπιες κλιματικά ενεργειακές πηγές παγκόσμια, λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο πλανήτης από την ήδη παρούσα κλιματική αλλαγή, η Κοζάνη είναι αντιμέτωπη ήδη με τις προκλήσεις της μεταλιγνιτικής εποχής.
Αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή ενέργειας θα στηρίζεται πλέον σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Δηλαδή μορφές ενέργειας που δεν βλάπτουν τη φύση. Τα προηγούμενα χρόνια των προπάππων και των παππούδων μας, όλη η ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, λόγω των τεράστιων αποθεμάτων σε λιγνίτη που είναι ορυκτό καύσιμο, είχε μεγάλο αριθμό μονάδων παραγωγής ενέργειας της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού και απασχολούσε χιλιάδες εργαζομένους.
Αυτό έκανε την πόλη μας να ζει σε μεγάλη οικονομική άνθηση, καθώς υπήρχαν πολλές θέσεις εργασίας και σχεδόν όλες οι οικογένειες είχαν κάποιον που δούλευε στα ορυχεία λιγνίτη και στα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, σε πολλές διαφορετικές ειδικότητες.
Τα οφέλη αλλά και τα προβλήματα
Παρά την οικονομική ευμάρεια, όμως, η περιοχή μας έγινε γνωστή δυστυχώς και για την τεράστια ρύπανση όλης της περιοχής και για τα προβλήματα υγείας των κατοίκων, επειδή ο λιγνίτης ως ορυκτό καύσιμο, το οποίο καιγόταν για την παραγωγή θερμότητας, εξέπεμπε επικίνδυνους ρύπους στην ατμόσφαιρα.
Στον 21ο αιώνα που διανύουμε η προστασία του πλανήτη είναι προτεραιότητα πανευρωπαϊκά αλλά και παγκόσμια. Μειώνοντας τους ρύπους, χρησιμοποιώντας εναλλακτικές μορφές ενέργειας, κάνοντας ανακύκλωση και επαναχρησιμοποιώντας αντικείμενα βοηθούμε σε ένα καλύτερο μέλλον για όλους.
Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σε μια τεράστια πρόκληση. Αλλά η αλλαγή αυτή φέρνει για την πόλη μας καινούργια δεδομένα, όχι πάντα για το καλό της.
Ηδη τα εργοστάσια έχουν κλείσει και ως το 2028 περνάμε οριστικά σε άλλες μορφές εκμετάλλευσης. Θέσεις εργασίας χάνονται, οι καινούργιες που μπορεί να δημιουργηθούν μέχρι τώρα δημιουργούν προβληματισμούς για το μέλλον τους, καθώς η μετάβαση γίνεται απότομα, ενώ πολλοί σχολιάζουν πως οι σχετικές αποφάσεις ελήφθησαν βιαστικά και χωρίς προσεκτικό σχεδιασμό που να βοηθήσει στην ομαλή μετάβαση των κοινωνιών.
Θέλοντας λοιπόν να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για όλα αυτά που συμβαίνουν στον τόπο μας, μιλήσαμε με εργαζομένους που έζησαν από κοντά την παλιά εποχή, ανθρώπους που τώρα βιώνουν την απολιγνιτοποίηση της περιοχής, καθώς και με νέους ανθρώπους που βλέπουν μπροστά τους ένα αβέβαιο μέλλον.
Τι λένε οι πολίτες της Κοζάνης
Χαρακτηριστικά, ο Γιώργος Δουγαλής, συνταξιούχος γενικός εργοδηγός, δούλευε στα ορυχεία και, όπως τονίζει, η δουλειά καθημερινά γινόταν σε πολύ δύσκολες συνθήκες., καθώς υπήρχε μόνιμη σκόνη, λάσπη και υγρασία. Πολλές αρρώστιες ταλαιπωρούσαν τους εργαζομένους, όπως αναπνευστικά προβλήματα, καρκίνοι και καρδιοπάθειες. Μέχρι και σήμερα, δυστυχώς, οι τοπικές κοινωνίες ζουν τα αποτελέσματα της αιωρούμενης τέφρας και της εναπόθεσής της στη γη.
Το μέλλον το βλέπει αβέβαιο, γιατί δεν μπορεί να φανταστεί πώς η περιοχή θα υποδεχτεί την καινούργια πραγματικότητα.
Φωτοβολταϊκά πάνελ με φόντο τους πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος
Η Μαίρη Τσισμαλίδου, συνταξιούχος σχεδιάστρια, δούλευε, επίσης, στην Επιχείρηση Ηλεκτρισμού και σημειώνει πως οι πολλές θέσεις εργασίας στο παρελθόν έφεραν κόσμο στην περιοχή με αποτέλεσμα μια κοινωνική, οικονομική αλλά και δημογραφική ανάπτυξη. Οι εργαζόμενοι αισθάνονταν αλληλέγγυοι, βοηθούσαν ο ένας το άλλον για το κοινό καλό. Από την άλλη πλευρά σχολιάζει ότι σήμερα νέες οικογένειες βρίσκονται σε δεινή οικονομικά θέση σε όλη τη Δυτική Μακεδονία, βιώνουν την αδιαφορία και επιλέγουν να φύγουν ψάχνοντας ένα καλύτερο μέλλον.
Παράλληλα, ο Χρήστος Ηλικίδης, ο οποίος είναι εργαζόμενος ως τεχνικός από το 2010 στα ορυχεία, βιώνει με τους συναδέλφους του τη νέα κατάσταση. Μείωση των θέσεων εργασίας, αλλαγές που δεν ήταν προγραμματισμένες και άλλα. Ενώ ο ίδιος είναι υπέρ της πράσινης ενέργειας, λόγω του σεβασμού στη φύση και στο περιβάλλον, εκφράζει τους προβληματισμούς του, καθώς θεωρεί πως η αλλαγή που επίκειται γίνεται βιαστικά, χωρίς να έχει προηγηθεί προσεκτικός σχεδιασμός που θα εξασφαλίσει μια επιτυχημένη μετάβαση.
Πράσινα μέτρα αλλά με δίκαιη μετάβαση
Ο Γιάννης Παπαδόπουλος, φοιτητής στο Πολυτεχνείου του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, ο οποίος έχει γεννηθεί και μεγαλώσει στην Κοζάνη, μοιράζεται τις σκέψεις και ανησυχίες του ως νέος επιστήμονας για το μέλλον .
Η επιλογή της σχολής που φοίτησε επηρεάστηκε άμεσα από τα δεδομένα της πόλης, δηλαδή σχεδόν κάθε οικογένεια να έχει και έναν εργαζόμενο στη ΔΕΗ. Στην προκειμένη περίπτωση ήταν ο πατέρας του Γιάννη. Ο ίδιος είναι απόφοιτος του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και πλέον διδακτορικός φοιτητής στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Ο Γιάννης λοιπόν μας λέει πως πριν χρόνια οι απόφοιτοι της ειδικότητάς του απορροφούνταν εύκολα στην αγορά εργασίας της ευρύτερης περιοχής με καλούς μισθούς και καλή εξέλιξη. Σήμερα τίποτε δεν είναι το ίδιο. Οι θέσεις εργασίας μειώθηκαν δραματικά, οι μισθοί είναι πολύ χαμηλοί και το εργασιακό μέλλον αβέβαιο.
Περάσαμε στην εποχή της απολιγνιτοποίησης, της πράσινης ενέργειας και των νέων μορφών παραγωγής της. Η Ευρώπη θα είναι η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος. «Αυτό σίγουρα είναι καλό και το επικροτώ» σημειώνει ο ίδιος, αλλά η δίκαιη μετάβαση και τα οφέλη της τοπικής κοινωνίας, η σωστή απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων είναι κάποιοι σοβαροί προβληματισμοί που θέτει.Πάντως, κάτοικοι της περιοχής ζητούν το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας να λάβει δραστικά μέτρα ώστε να αποτελέσει εστία ανάπτυξης και πρωτοπορίας για την περιοχή και να εξασφαλιστεί η επόμενη ημέρα στη μετάβαση αυτή χωρίς απώλειες αλλά με επιτυχία. Το ίδιο ελπίζουμε και ευχόμαστε εμείς η νέα γενιά.Να είναι η Κοζάνη, η πόλη μας, πρωτοπόρος της πράσινης ενέργειας, της ανάπτυξης, των νέων θέσεων εργασίας και κατά συνέπεια της βελτίωσης της ζωής όλων!
