Σχεδόν έναν μήνα πριν από τις ευρωεκλογές, οι νέοι του Ναυπλίου παρουσιάζουμε τη δική μας δημοσκόπηση, ώστε να καταγραφούν οι απόψεις μας για την ψήφο, τη δημοκρατία, την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στόχος της έρευνάς μας έτσι ήταν η μελέτη των αντιλήψεων των νέων σχετικά με τις ευρωπαϊκές προοπτικές και την ενεργό πολιτειότητα, καθώς και το πώς ενημερώνονται για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις ευρωπαϊκές αξίες.
Οι θεσμοί που φαίνεται να επηρεάζουν περισσότερο τους νέους είναι η οικογένεια, η Δικαιοσύνη, τα ΜΜΕ και η εκπαίδευση
Η έρευνα έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος «Σχολεία – Πρέσβεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου – EPAS» από την ομάδα των νεαρών υποψήφιων πρέσβεων του 2ου Γενικού Λυκείου με τη βοήθεια εθελοντών μαθητών και μαθητριών. Στην έρευνα έλαβαν μέρος εθελοντικά 102 μαθητές και μαθήτριες της Β’ και Γ’ τάξης του σχολείου μας, με τους περισσότερους από αυτούς (91,1%) να ψηφίζουν εφέτος για πρώτη φορά, αφού κάποιοι της Γ’ τάξης είχαν ψηφίσει και στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης που είχαν διεξαχθεί τον περασμένο Οκτώβριο.
Απαντώντας για τις αρχές της ΕΕ
Αρχικά οι ερωτώμενοι κλήθηκαν να απαντήσουν πόσο σημαντικές θεωρούν σε ατομικό και εθνικό επίπεδο τις αξίες της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της αλληλεγγύης, του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων, της δικαιοσύνης, της ισότητας και της ανοχής. Ολες οι αξίες της ΕΕ σε ατομικό επίπεδο αναγνωρίστηκαν ως πολύ σημαντικές από την πλειονότητα των ερωτώμενων, ενώ ελάχιστοι ήταν αυτοί που έκριναν τις παραπάνω αξίες από μέτρια έως και καθόλου σημαντικές.
Ολες οι αξίες της ΕΕ σε ατομικό επίπεδο αναγνωρίστηκαν ως πολύ σημαντικές από την πλειονότητα των ερωτώμενων
Οι ερωτώμενοι μίλησαν για τη σημασία των αξιών ξεχωριστά για το ατομικό – προσωπικό επίπεδο και ξεχωριστά για τη χώρα μας ως κράτος-μέλος της ΕΕ. Οι αυξομειώσεις των ποσοστών ανάμεσα στις απαντήσεις των δύο ερωτημάτων ήταν πολύ μικρές έως και αμελητέες. Αξίζει να αναφερθεί ότι μόνο το 40% υποστήριξε πως η ανοχή/ο πλουραλισμός είναι πάρα πολύ σημαντική/σημαντικός, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες αξίες των οποίων τα ποσοστά σημαντικότητας ξεπέρασαν το 60% στον ίδιο βαθμό.
Η πληροφόρηση και το Διαδίκτυο
Σχεδόν 70% των μαθητών δήλωσαν ότι έχουν αρκετή πληροφόρηση για τους θεσμούς και τις πολιτικές της ΕΕ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, προκύπτει ότι οι περισσότεροι νέοι (76%) σήμερα χρησιμοποιούν για την ενημέρωσή τους σχετικά με τις ευρωεκλογές το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αντίθετα, δεν φαίνεται να προτιμούν την τηλεόραση (39,6%) και πολύ περισσότερο τον Τύπο (5,9%), τα οποία οι νέοι μάλλον τα θεωρούν παρωχημένα μέσα ενημέρωσης. Αλλά ούτε και η οικογένεια (45,5%) και οι παρέες των συνομηλίκων (26,7%) προκύπτει να διαδραματίζουν τόσο ενεργό ρόλο στην ενημέρωση των μαθητών και των μαθητριών όσο το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο κίνδυνος που μπορεί να ελλοχεύει από αυτή την τάση των νέων είναι η παραπληροφόρηση καθώς υπάρχουν περιπτώσεις που οι διαδικτυακές πηγές παρουσιάζονται αναξιόπιστες, παρέχοντας λανθασμένες ή μη έγκυρες πληροφορίες. Το γεγονός αυτό μπορεί να πυροδοτήσει εντάσεις και να καταστήσει τα άτομα έρμαια των πολιτικών που επηρεάζουν την κοινή γνώμη και των συμφερόντων τους ή των ιδεολογιών τους.
Πρώτη αξία η οικογένεια
Στην ερώτηση αν η λειτουργία των θεσμών της ελληνικής κοινωνίας επηρεάζει τη στάση τους ως πολιτών απέναντι στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το 83,2% των μαθητών και των μαθητριών απάντησε θετικά. Οι θεσμοί που φαίνεται να τους επηρεάζουν περισσότερο – και προφανώς έχουν σημαίνουσα αξία για τους νέους/τις νέες – είναι η οικογένεια (περίπου το 70% απάντησε «πολύ» και «πάρα πολύ»), η Δικαιοσύνη, τα ΜΜΕ και η εκπαίδευση. Αντίθετα, θεσμοί όπως η Εκκλησία, η τοπική αυτοδιοίκηση και το ελληνικό Κοινοβούλιο δεν φαίνεται να επιδρούν στη στάση των νέων απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Οι περισσότεροι νέοι (76%) σήμερα χρησιμοποιούν για την ενημέρωσή τους σχετικά με τις ευρωεκλογές το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Το εύρημα αυτό, αν συνδυαστεί με την αρνητική απάντηση του 75% των ερωτώμενων στην πρόταση «Ενδιαφέρομαι για την πολιτική», δείχνει την αποστασιοποίηση των νέων από την πολιτική, την έλλειψη διάθεσης ενασχόλησης με τα κοινά και τη δυσπιστία τους απέναντι στους πολιτικούς φορείς. Μελλοντικά θα μπορούσε αυτή η τάση να οδηγήσει ακόμα και σε άρνηση συμμετοχής των νέων – ειδικά αν νιώσουν πως η γνώμη τους δεν έχει καμία αξία και δεν είναι ικανοί/ές να αλλάξουν τίποτα – με αποτέλεσμα το μέλλον της χώρας να διαγράφεται θολό.
Αγνοια για τον χρόνο των ευρωεκλογών
Εντύπωση προκαλεί το ότι μόνο το 41,6% των συμμετεχόντων στην έρευνα γνωρίζει την ακριβή ημερομηνία διεξαγωγής των επερχόμενων ευρωεκλογών στη χώρα μας. Αυτό το χαμηλό ποσοστό θα μπορούσε να δικαιολογηθεί από το γεγονός ότι η έρευνα διεξήχθη περίπου δυόμισι μήνες πριν από τις εκλογές και η προεκλογική εκστρατεία είναι ακόμα στην αρχή της. Σίγουρα όμως υποδηλώνει ότι απαιτείται μεγαλύτερη προσπάθεια ενημέρωσης και φυσικά με τρόπους που να είναι προσιτοί και οικείοι στους νέους και στις νέες. Παρ’ όλα αυτά το 75,2% των μαθητών και μαθητριών δήλωσε την πρόθεσή του να ψηφίσει τον Ιούνιο.
Η πλειονότητα των νέων θεωρεί ότι η γνώμη της Ελλάδας όπως και η προσωπική τους γνώμη δεν μετρούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση
Το μεγαλύτερο ποσοστό δικαιολόγησε την πρόθεση ψήφου εκφράζοντας την επιθυμία του για την ενεργή συμμετοχή του στην εκλογή των αντιπροσώπων της χώρας, ενώ κάποιοι/ες δήλωσαν ότι επιθυμούν να ψηφίσουν κυρίως για την εμπειρία της συμμετοχής. Από την άλλη, όσοι δήλωσαν ότι θα απέχουν από τις εκλογές δικαιολόγησαν την επιλογή τους αναφερόμενοι στην έλλειψη εμπιστοσύνης στις πολιτικές παρατάξεις και στους/στις αντιπροσώπους τους. Από τη στιγμή που θεωρούν πως καμία πολιτική παράταξη δεν τους αντιπροσωπεύει είναι πολύ πιθανό να υπάρξει κάποια στιγμή στο μέλλον που η νέα γενιά θα συμμετέχει σε ένα ελάχιστο ποσοστό στην πολιτική και δεν θα είναι δυνατόν να παρουσιάζονται νέες, καινοτόμες ιδέες, καθώς επίσης ότι δεν θα προβάλλονται οι γνώμες και οι πεποιθήσεις όλων εφόσον δεν ανανεώνονται οι πολιτικές και τα πρόσωπα των κομμάτων.
Είναι γεγονός πως η πολιτική κατάσταση, όχι μόνο στο επίπεδο της επικράτειας αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, έχει κλονίσει σημαντικά την εμπιστοσύνη των πολιτών σχετικά με την αξιοπιστία των θεσμών τους. Η αδυναμία των πολιτικών παρατάξεων να εμπνεύσουν εμπιστοσύνη στους πολίτες σχετικά με τις ιδεολογίες τους και το πολιτικό τους πρόγραμμα έχει ως αποτέλεσμα την άρνηση συμμετοχής στις επερχόμενες ευρωεκλογές.
Η εμπιστοσύνη στην ΕΕ
Περνώντας σε μια άλλη κατηγορία ερωτημάτων, οι ερωτώμενοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε ποιον βαθμό συμφωνούν ή διαφωνούν με μια σειρά προτάσεων που αφορούσαν την εμπιστοσύνη τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Η πλειονότητα των μαθητών/τριών απάντησε πως δυσκολεύεται να δείξει εμπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ τα ποσοστά όσων δήλωσαν θετική και αρνητική στάση συνέπιπταν. Παρόμοια αποτελέσματα που δικαιολογούν αυτή τη δυσπιστία δόθηκαν και στις προτάσεις «Υπάρχει κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για το συμφέρον όλων των κρατών-μελών;» και «Στην αντιμετώπιση καίριων ζητημάτων ακούγονται ισότιμα όλες οι χώρες-μέλη;», που δηλώνουν ότι οι νέοι/ες θεωρούν ότι δεν είναι ίση και δίκαιη η αντιμετώπιση όλων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Αυτό υπερτονίζεται επίσης από την αντίληψη της πλειονότητας των νέων ότι η γνώμη της Ελλάδας όπως και η προσωπική τους γνώμη δεν μετρούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτή η πεποίθηση εκφράζει α) την ελλιπή ενημέρωση των νέων σχετικά με τον τρόπο λήψης αποφάσεων και συμμετοχής των κρατών-μελών στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ειδικά αν συνυπολογίσουμε ότι η ενημέρωσή τους στηρίζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο Διαδίκτυο και β) την απογοήτευση των νέων απέναντι στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπου ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος της περαιτέρω απομάκρυνσής τους από την πολιτική και από τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων που σχετίζονται με τομείς του προσωπικού, επαγγελματικού, κοινωνικού και πολιτικού βίου. Στον αντίποδα βρίσκονται οι θετικές απαντήσεις των περισσότερων μαθητών/τριών στις προτάσεις ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να έχει περισσότερη δύναμη και πως οι ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να έχουμε περισσότερη ανάμειξη στις αποφάσεις.
Τέλος, έστω και οριακά, η συμφωνία των ερωτηθέντων με την πρόταση «Με την ψήφο μου μπορώ να βοηθήσω να αλλάξει ο κόσμος στον οποίο ζω» μπορεί να μας κάνει να αισιοδοξούμε ότι οι νέοι του σήμερα θα γίνουμε οι ενεργοί πολίτες του αύριο και θα δημιουργήσουμε μια Ευρωπαϊκή Ενωση καλύτερη από αυτή που παραλάβαμε.
